Henri-Georges Clouzot 

Henri-Georges Clouzot przejawiał duszę artysty już w dzieciństwie, od najmłodszych lat grał na fortepianie i pisał sztuki. Gdy dorósł, studiował prawo i nauki polityczne. W latach 30. gruźlica zmusiła go do spędzenia 4 lat w sanatorium. Pobyt ten uznał za najcenniejszą lekcję w życiu, właśnie tam zobaczył, jak funkcjonują ludzie, na czym polegają ich zachowania i emocje. Z drugiej strony, ciągły kontakt ze śmiercią naznaczył go na całe życie.

Karierę w przemyśle filmowym zaczynał od reżyserowania dubbingu w berlińskim studiu UFA Neubabelsburg Studios. Następnie pełnił funkcję asystenta reżysera, między innymi u Litvaka i Duponta. Kolejnym krokiem było pisanie własnych scenariuszy. W Niemczech zasmakował w filmach Fritza Langa, który prezentował bezlitosne spojrzenie na mroczną stronę życia, pełną brudu i niegodziwości. Komediowy ton debiutanckiego "Morderca mieszka pod 21" pozornie odstaje od charakteru Clouzota, jednak pełen jest charakterystycznych dlań elementów: czarny humor, portret zbiorowości, nieudolność władz oraz przekonanie, jakoby w każdym z nas tkwił potencjał na mordercę. Zresztą dał temu wyraz stawiając publiczność w roli zabójcy, gdyż film otwiera ujęcia z perspektywy przestępcy. Jest to bodajże najwcześniejszy obraz subiektywnego morderstwa w historii kina.

Wraz z drugim filmem ukształtował się mroczny, pokręcony światopogląd Clouzota. W "Kruku" anonimowy list rozbudza w ludziach prymitywne instynkty, mieszkańcy miasteczka zaczynają przerzucać się oskarżeniami, wtykają nos w cudze sprawy, na jaw wychodzą ich tajemnice. Produkcję sfinansowała pronazistowska wytwórnia Continental, zaś film uznano za antyfrancuski. Reżyser Clouzot i współscenarzysta Chavance zostali zadenuncjowani jako kolaboranci przez CLCF (Comité de libération du cinéma français), a nawet grożono im egzekucją w London Radio. W maju 1945 komitet skazał reżysera na dożywotni zakaz wykonywania zawodu, później wyrok zredukowano do 2 lat. Clouzot i Chavance przekonywali, iż film oparty jest na prawdziwej historii z lat 30. i pod żadnym pozorem nie była to metafora Francji czasów okupacji. Z kolei krytyk i filmowiec François Truffaut pisał: "film stanowi wierne odbicie rzeczywistości, jakiej byłem świadkiem podczas wojny i po jej zakończeniu - kolaboracja, denuncjacja, czarny rynek, szwindle".

Clouzot wrócił na ekrany w 1947 filmem "Kto zabił?", portretem szemranych kulis show-biznesu lat 40. Obraz cieszył się olbrzymim sukcesem komercyjnym i przyniósł Francuzowi nagrodę za reżyserię na MFF w Wenecji. W "Manon" przeniósł XVIII-wieczną powieść Prevosta w czasy powojenne. Ta pesymistyczna i bezlitosna wizja miłości nie zyskała uznania publiki, także krytyka daleka była od zachwytów (mimo to obraz został nagrodzony Złotym Lwem dla najlepszego filmu). Clouzot oparł relacje głównych bohaterów na swym własnym wieloletnim związku z Suzy Delair. Jak stwierdził w rozmowie z Paulem Schraderem, reżyserował ten film sercem. Z kolei nowela "Retour de Jean", część filmu "Powrót do życia", opowiada o mężczyźnie ocalałym z obozu koncentracyjnego, który trafia na rannego Nazistę, zbrodniarza wojennego ukrywającego się w jego hotelu. Zamiast zawiadomić policję, postanawia własnoręcznie przesłuchać go, zadać mu cierpienie, chcąc dowiedzieć się co sprawia, że człowiek zdolny jest do takiego bestialstwa. Następna produkcja, "Miquette i jej matka", była typową robotą na zlecenie. Clouzot pełnił rolę zwykłego wykonawcy i uważał ten film za najgorszy w swoim dorobku.

W latach 50., słynny brytyjski reżyser Alfred Hitchcock chciał kupić prawa do powieści Georgesa Arnauda, lecz autor wolał odstąpić je francuskiemu artyście. Z kolei Clouzot szukał wówczas projektu rozgrywającego się w Brazylii, jako że 3 lata wcześniej poślubił brazylijską aktorkę i miesiąc miodowy w jej ojczyźnie zaowocował fascynacją owym krajem (napisał nawet książkę "Le Cheval des dieux", osadzoną w Brazylii). Tak narodziła się "Cena strachu", najsłynniejsze dzieło reżysera oraz jego pierwszy artystyczny (BAFTA, Złota Palma i Grand Prix Festiwalu, Złoty Niedźwiedź oraz tokijska Błękitna Wstęga dla najlepszego filmu) i komercyjny sukces w skali światowej. Film odczytywano jako alegorię kapitalizmu.

Przy okazji "Widma" Clouzot raz jeszcze pokonał Hitchcocka w walce o prawa do powieści, tym razem inspirowanej kryminałami Jamesa M. Caina. Film posiada jeden z najsłynniejszych "twistów" w historii kina. Odniósł olbrzymi sukces komercyjny. Ponadto, twórcy wymyślili kampanię reklamową, w której przekonywali kiniarzy, aby nie wpuszczali widzów po rozpoczęciu seansu i przestrzegali widownię przed zdradzaniem zakończenia komukolwiek. Hitchcock podkradł te metody 5 lat później, przy okazji premiery "Psychozy". Osadzenie akcji w szarej codzienności, mroczne, psychologiczne akcenty, czarny humor, fabularny zwrot burzący przyzwyczajenia publiczności i pogląd na dotychczasową akcję, a nawet morderstwo w łazience - brytyjski "mistrz suspensu" wcale nie był pierwszy.

Następnym wpisem w filmografii reżysera był dokument "Tajemnica Picassa". Wybitny artysta malował na półprzezroczystym płótnie, aby kamera mogła uchwycić czysty proces tworzenia, następnie Picasso zniszczył swe obrazy, czyniąc sam film dziełem sztuki. W 1984 francuski rząd uznał "Tajemnicę Picassa" za narodowy skarb. Clouzot nakręcił jeszcze trzy filmy fabularne: "Szpiedzy", "Prawda" (jeden z ulubionych filmów Brigitte Bardot, mimo jej burzliwej relacji z reżyserem) oraz "Uwięziona" (jedyny film Francuza nakręcony w całości w kolorze). Dwa projekty musiał porzucić ze względu na zły stan zdrowia - dokument o południowoamerykańskich rytuałach wudu oraz "L'Enfer", którego historię po latach opowiedział dokument "Inferno - niedokończone piekło". W drugiej połowie lat 60. filmował dla telewizji koncerty orkiestrowe  dyrygowane przez Herberta von Karajana.

Clouzot najchętniej posługiwał się formą thrillera i kryminału. Za pomocą popularnych gatunków odsłaniał mniej chlubne oblicze społeczeństwa, moralną ułomność zwykłych ludzi. Często skupiał się na instytucjach - hotel, szkoła, szpital, sąd, policja. Poruszał takie tematy, jak choroba ciała i umysłu, niewierność małżeńska, zazdrość, obsesja kontroli, śmierć, pożądanie, ludzka słabość. Był perfekcjonistą gotowym do tyranizowania swej ekipy, byleby tylko osiągnąć zamierzony cel. Lubił poniewierać aktorów, chcąc uzyskać pożądany efekt: uderzył Cecile Aubry, poddał Bernarda Bliera prawdziwej transfuzji krwi, obsadzie "Widma" podawał do jedzenia zepsute ryby, Brigitte Bardot piła whiskey i łykała środki uspokajające, aby wejść w stan emocjonalnego wyczerpania. Choć Clouzot znany był z okrucieństwa i cynizmu, nieobca była mu czułość i delikatność, lecz mało kto o tym pamięta.

Zdobył najważniejsze europejskie nagrody filmowe, stworzył dzieła będące klasykami podejmowanych gatunków, a mimo to zmarł karygodnie niedoceniony we własnym kraju.