(Wyczytane, wyszperane)

„Kobieta z wydm” jest filmem, który wpisuje się w drugi etap twórczości Hiroshiego Teshigahary,
czyli okres awangardowy. Wiążą się z nim dwa wydarzenia, które w znaczący sposób definiują
kino japońskiego twórcy. Pierwszym z nich jest założenie w 1961 roku własnej małej wytwórni
filmowej – Teshigahara Production. Wytwórnia stała się dla artysty miejscem, które
zagwarantowało mu niezależność twórczą na kolejne dekady. Drugim ważnym wydarzeniem było
spotkanie z wybitnym prozaikiem i dramaturgiem, Kōbō Abe. Współpraca Teshigahary z Abe
zaowocowała realizacją czterech filmów pełnometrażowych. „Kobieta z wydm”, „Twarz innego” i
„Spalona lampa” są adaptacjami powieści Abego, natomiast „Pułapka” powstała w oparciu o
oryginalny scenariusz pisarza.

„Kobieta z wydm” doczekała się rozgłosu i uznania na świecie, otrzymała Nagrodę Specjalną
Jury na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, a Teshigaharze przyniosła
nominację do Oscara w kategorii „najlepszy reżyser”.

Dzisiaj przypisuje się „Kobiecie z wydm” statut arcydzieła oraz jednego z najważniejszych filmów
lat 60. nie tylko na obszarze japońskiej kinematografii, ale także w perspektywie światowej.

Po sukcesie „Pułapki” (1962) oczekiwania wobec kolejnego filmu Teshigahary były wygórowane.
Reżyser zaskoczył wszystkich „Kobietą z wydm”, w której stworzył wyjątkowo oryginalną
mieszaninę realizmu z wizjonerstwem i przenośnią filozoficzną (Płażewski Jerzy, Historia filmu
1895 - 2000, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza 2001.).

W Europie „Kobietę z wydm” porównywano do teatralnych osiągnięć Samulea Becketta,
natomiast w Japonii szybko dostrzeżono buddyjski fundament myślowy, na którym opiera się
film. W tym drugim ujęciu zakończenie filmu może oznaczać osiągnięcie przez bohatera
oświecenia, wkroczenia na wyższy poziom percepcji, który wynika z odrzucenia iluzji
przysłaniającej rzeczywistość. Dla Teshigahary zaś „Kobieta z wydm” była uniwersalną metaforą
ludzkiego losu. W jednym z wywiadów reżyser mówił:

"Chciałem, by w pozornej, niemal banalnej egzystencji bohaterów odnalazł on coś więcej, niż
historię opowiedzianą oczami kamery. Symboliczny piasek to przecież nic innego jak życie
krańcowo uproszczone, ale jak najbardziej pełne w swoim wymiarze. Młody naukowiec, który na
pustyni szukał owadów, odnalazł tu przecież człowieka, a być może także i samego siebie. Nie
pozostawiam go w sytuacji bezwyjściowej, jałowej egzystencji. Mój entomolog wyzbyty swoich
fałszywych nadziei i balastu przyzwyczajeń przeniesionych z cywilizacji, odradza się wszak i
uaktywnia w walce z naturą i jej przeciwnościami."
(Janicki Stanisław, Film japoński : fakty, dzieła, twórcy, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i
Filmowe 1982.)

„Kobieta z wydm” poruszała także tematykę społeczną. Może być interpretowana jako metafora
stanu umysłowego społeczeństwa, które trapi bezsens jałowej egzystencji.

Styl „Kobiety z wydm” można uznać za arcydzieło kinowego minimalizmu i fabularnej awangardy.
Surowa i oszczędna forma wzmacnia poczucie klaustrofobicznego zamknięcia i ograniczenia.
Wykorzystanie przez reżysera zbliżeń i półzbliżeń, ukazujących fakturę różnych powierzchni (ciała
ludzkiego, piasku, wody), ogranicza pole widzenia odbiorcy w taki sposób, że klimat filmu udziela
się widzowi.