Wóda, wóda, wóda, czyli obsesji Smarzowskiego ciąg dalszy


Niestety film Smarzowskiego jest beznadziejny. Beznadziejny z uwagi na przesłanie i beznadziejny, jako dzieło. W "Pod Mocnym aniołem" reżyser bazuje na swojej obsesji rozumienia picia alkoholu, jako wyłącznie ostatecznego upodlenia człowieka, tylko tyle, że tym razem picie to temat podstawowy filmu, a właściwie nie picie tylko alkohol sam w sobie. Tak, Smarzowski zrobił film nie o piciu tylko o substancji C2H5OH. Ludzie w jego filmie się nie liczą, są bezwolnymi, zaplutymi, zarzyganymi, zas... ymi kukiełkami w szponach wódy, nie, wcale nie przesadzam; wymiotowanie gdzie popadnie - także na ołtarzu podczas Pasterki w kościele - (Braciak, jako ksiądz), defekacja w łóżku i na przystanku, oddawanie moczu przez nogawkę itp. to obrazki, którymi Smarzowski raczy nas co parę minut. Chciał być naturalistyczny, a stał się turpistyczny i odrażający; jego obraz pokazuje ohydę picia, jako ostatecznego ubabrania się w brudzie (dosłownym). I co otrzymujemy? Otóż film przeładowany takimi efektami i zmontowany "po smarzowsku" jednak dłuży się niemiłosiernie, po pól godzinie miałam wrażenie,że oglądam go o wiele dłużej i nabrałam ochoty wyłączyć. Cały czas miałam wrażenie dystansu wobec filmu. Miotanie się głównego bohatera i ludzi go otaczających nic mnie nie obchodziło; a powinno, bo temat mocny (jak, nomen omen, tytułowy Anioł). Co najgorsze, właściwie już po 15 minutach wiedziałam, że tym razem Smarzowski mnie nie kupił. Nie mogłam uwierzyć w postacie na ekranie i tak zostało już do końca; trudno mówić też o współczuciu dla głównego bohatera, czy innych postaci, bo przy przyjętym sposobie montażu (wymieszanie czasu i przestrzeni) być może dostajemy obraz "z głowy" alkoholika, ale nie udało się utrzymać konsekwentnie jakiejś spójnej narracji, która przytrzymałaby naszą uwagę. Ma się raczej wrażenie, że to jeden wielki film oświatowo - antyalkoholowy pocięty na milion ujęć, z których każde tak podobało się reżyserowi, że nie mógł z niczego zrezygnować. W konsekwencji takiego zabiegu w zasadzie żaden aktor (a było tych znanych aktorów sporo) nie był w stanie stworzyć jakiejś spójnej, sensownej kreacji. Więckiewicz, w roli głównej, jest przede wszystkim Więckiewiczem, a nie głównym bohaterem - Jerzym. Aż przypomina się lekcja polskiego z "Ferdydurke", powinno wzruszać, a nie wzrusza. Na specjalne wyróżnienie zasługuje moim zdaniem Andrzej Grabowski, któremu jakimś cudem Smarzowski pozwolił pograć i nie "poszatkował" go zanadto. Grabowski w podwójnej roli lekarza wypada świetnie i wiarygodnie. Pamiętacie "Żółty szalik"? (też wg Pilcha); w tym skromnym filmie telewizyjnym postać głównego bohatera (Gajos) jest znacznie bardziej przejmująca i wiarygodna w swoim uzależnieniu niż wszyscy nieustannie wydzielający ekskrementy i rozmaite płyny fizjologiczne bohaterowie Smarzowskiego, walący się mordą na chodnik. Jak to się stało, że oglądając inne filmy Smarzowskiego widz wierzył, że bohaterowie piją wódkę, a oglądając „Pod mocnym aniołem", cały czas mamy wrażenie, że to woda. "Pod mocnym aniołem" to film, w którym, reżyser się zatracił (tak jak postacie filmu w wódzie). Smarzowski Zatracił się w swojej widocznej we wszystkich filmach obsesji (anty?)alkoholowej, zatracił się w swoim, dotąd działającym bezbłędnie, języku filmowym (specyficzny montaż, zdjęcia i ujęcia z ręki, muzyka M. Trzaski), a człowiek zatracony przestaje rozumować z zimną konsekwencją, której dotąd Smarzowskiemu nie brakowało. Można odnieść wrażenie, że Smarzowski zachłysnął się oparami, ale nie alkoholu, tylko oparami sławy i za bardzo uwierzył w "smarzowskie" kino. Nowy obraz Smarzowskiego to kino słabe i, co dla tego reżysera nietypowe, dystansujące widza zarówno od postaci jak i całej historii, także w dużej mierze za sprawą fizjologicznej ohydy ziejącej z ekranu. Może po prostu Smarzowski zabrnął za daleko w gmeraniu w mrocznych stanach świadomości, dodajmy - własnej świadomości i zwyczajnie się pogubił. No cóż, "Salo" Passoliniego już było. Myślę, że warto odradzić Smarzowskiemu branie udziału w wyścigu szokowania widza perwersyjnym naturalizmem. Konkludując, alkoholicy na film nie pójdą, bo są zajęci piciem. Pozostali widzowie (pijący umiarkowanie albo w ogóle) wzruszą ramionami, bo nie otrzymali ciekawie opowiedzianej historii człowieka, ale zmęczeni zaserwowaną im sieczką obrazów powtórzą za Maklakiewiczem, że „aż chce się wyjść z kina"