Bardzo trafna interpretacja, przeniesienie filmu na płaszczyznę symboliki (jak w przypadku 'Wesela' Wyspiańskiego) jest spojrzeniem, o którym nie pomyślałem wcześniej. Co nie zmienia faktu, że film jest genialny nawet bez akceptacji tak wnikliwej analizy :-)

Nie zgadzam się jednak z jednym twierdzeniem zawartym w tekście: "Świeczka, którą zapala to także uznanie swojego czynu za niesłuszny, nawet w kontekście potrzeby ochrony swojej rodziny (matki i babki). A więc pogodzenie się z nieżywym już Bronisławem." Odniosę się może do radykalnie innego gatunku, mianowicie do niedawnych 'Strażników', ale była tam przedstawiona podobna sytuacja: jedna z bohaterek została zgwałcona przez mężczyznę, a mimo to wspominała go po latach z nostalgią i tęsknotą. Widzę tu pewną analogię - nasza pamięć ma to do siebie, że w niebyt odsyła to co złe, eksponując dobre momenty, i to samo spotkało Sabinę. Wątpię żeby czuła wyrzuty sumienia z powodu tego co zrobiła, chodziło raczej o wspomnienie mężczyzny, który zanim okazał się wrogiem okazał jej wiele zainteresowania, może po raz pierwszy w życiu. Ale o żadnym wybaczaniu nie musi wcale być mowy.

Takie postawienie sprawy, w kontekście Twojej analizy, może być punktem wyjścia do innej interpretacji zakończenia - albo może jego lekkiej modyfikacji. Znalezienie ludzi, którzy wbrew zdrowemu rozsądkowi oraz popukiwaniu się w czoło młodszego pokolenia, z tęsknotą wypowiadają się o czasach PRLu, nie jest trudne, i może taka sama nostalgia spotkała właśnie Sabinę.

'Bardzo trafna interpretacja, przeniesienie filmu na płaszczyznę symboliki (jak w przypadku 'Wesela' Wyspiańskiego) jest spojrzeniem, o którym nie pomyślałem wcześniej. Co nie zmienia faktu, że film jest genialny nawet bez akceptacji tak wnikliwej analizy :-)'

Ja uznałem, że to byłaby za prosta historia, gdyby nie spojrzeć na nią trochę głębiej. Ale wydaje mi się, że wystarczy tylko wziąć pod uwagę całkiem rozbudowane historyczne tło (bez interpretacji) i to wystarczy, żeby stwierdzić, że film jest bardzo dobry, a jak na nasze kino wręcz świetny.

'Widzę tu pewną analogię - nasza pamięć ma to do siebie, że w niebyt odsyła to co złe, eksponując dobre momenty, i to samo spotkało Sabinę. Wątpię żeby czuła wyrzuty sumienia z powodu tego co zrobiła, chodziło raczej o wspomnienie mężczyzny, który zanim okazał się wrogiem okazał jej wiele zainteresowania, może po raz pierwszy w życiu. Ale o żadnym wybaczaniu nie musi wcale być mowy.'

Mimo wszystko świeczkę zapala się na grobie osób, za którymi się tęskni, z powodu śmierci których jest nam smutno. Wydaje mi się, że nie byłoby tej sceny, gdyby Sabina nie czuła czegoś w tym rodzaju. Fajne są też te schody na samym końcu, gdzie przechodzi jak gdyby 'na drugą stronę' :-)

'Takie postawienie sprawy, w kontekście Twojej analizy, może być punktem wyjścia do innej interpretacji zakończenia - albo może jego lekkiej modyfikacji. Znalezienie ludzi, którzy wbrew zdrowemu rozsądkowi oraz popukiwaniu się w czoło młodszego pokolenia, z tęsknotą wypowiadają się o czasach PRLu, nie jest trudne, i może taka sama nostalgia spotkała właśnie Sabinę.'

Prawda, nasza pamięć jest wybiórcza i wspominamy zawsze raczej dobre rzeczy - to też może być kolejny przekaz twórców, na który już nie wpadłem.

"Mimo wszystko świeczkę zapala się na grobie osób, za którymi się tęskni, z powodu śmierci których jest nam smutno." Jasne, ale to nie oznacza przyznania się do winy :-)

Może trochę zafantazjowałem ;-)

"Film Borysa Lankosza pokazuje, że na wszystko można patrzeć z dwóch stron, że czasem opowiadanie się po jednej z nich nawet za cenę swojego życia może nie być najlepszym wyborem jakiego dokonamy. Pokazuje, że czasem to tolerancja i umiejętność szukania rozwiązań jest najwyższym dobrem (symboliczny taniec z gejem - partnerem syna pod koniec filmu, tak jakby wcześniej to komuna zapraszała ją do tańca, ale ona od razu odmówiła go, obawiając się jej wysłannika i zabijając go)"

Komunie odmówiła tańca bo tamta Polska miała jeszcze ludzi zdolnych to zrobić, dzielnych i pamiętających wojnę, bezkompromisowych, ba nieśmiała dziewczynka rozprawiła się z UB-ekiem, natomiast dzisiejsza Polska została pokazana jako staruszka poddająca się bez walki, bo nie ma na tą walkę siły i jest jej wszystko jedno, to moja interpretacja odnośnie tańca z gejem, ale nie wiem co Lankosz chciał przez to przekazać i obawiam się, że raczej to co Ty nakreśliłeś.

Tak, coś w tym jest... pewnie nie przypadkiem gej jest przybyszem z zagranicy. Z Zachodu. Faktycznie można pokusić się o interpretację, że gdy przybywała komuna, zza granicy wschodniej, nasza tożsamość narodowa była tak silna, że część społeczeństwa opierała się jej. Nad umierającym Bronisławem Sabinka zaczęła wypowiadać twarde słowa. Nagle w tę zahukaną dziewczynę wstąpiła moc lub może wyszła z niej, objawiła się. Sabinka powiedziała wtedy, trzymając pistolet Bronisława: "tak, może gdybyśmy mieli w Powstaniu więcej takich pistoletów, mógłbyś zostać mechanikiem i mieć spokojne życie". Mówiła to z mocą, mocą jasnej tożsamości.
Faktycznie....zmaganie się z komuną tę moc osłabiło, tożsamość rozmyło. Dziś nie mamy już takiej siły. Co więcej, wtedy tożsamość była przechowywana przez ludzi z klasą, elitę. Dziś...dziś często ma miejsce proces jeszcze gorszy, bo po symbole sięga się często w ramach propagandy, doraźnych, politycznych celów.
Dzięki, że pomogliście mi zobaczyć głębiej tę stronę filmu.

Chciałabym jeszcze zwrócić Waszą uwagę na to, że akt seksualny między Bronisławem a Sabiną to był właściwie gwałt. Chłop dosiadł panienkę z wyższej klasy. Bronisław zresztą sprawiał wrażenie, jakby próbował udawać tę wyższą klasę, po czym zaczął wychodzić z niego prostak. Świetnie zagrany cały proces - nawiasem mówiąc. Hm...czyli nową Polskę tworzą dzieci będące wynikiem gwałtu chłopów na panach. Taki swoisty kompleks Edypa, charakterystyczny dla relacji chłop-pan. Polecam tu powieść Myśliwskiego "Pałac". Tu to przeniesienie kompleksu Edypa zostało świetnie pokazane. Marzenie chłopa o zabiciu dziedzica (i zajęciu pałacu) i zgwałceniu dziedziczki... Może dlatego komuna budowała te ogromne pałace, taki kompleks. I oto prochy chłopa-Bronisława spoczęły w fundamentach Pałacu Kultury, a panienka z wyższych sfer urodziła jego dziecko. Marzenie chłopskie spełnione... a zagubienie tożsamości i jej mocy - to taki efekt uboczny.

o ile dobrze zrozumiałam wasze konkluzje, nie mogę się z nimi zgodzić. wydaje mi się, że aby przyjąć waszą interpretację, należałoby mieć pewność, że reżyser jest w pewnym stopniu homofobem, bo tylko wówczas mógłby przedstawić taniec z gejem (zagranicznym zresztą) jako symbol utraty narodowej tożsamości. myślę, że to nie mogło mieć miejsca, biorąc pod uwagę chociażby udział pana Poniedziałka w realizacji całego projektu. ale dalsza Twoja interpretacja jest całkiem interesująca. warta rozważenia, a nawet bardzo prawdopodobna.

Dzięki za komplement ;)

A co do Twoich pierwszych słów: to niekoniecznie musiałaby być homofobia. Po prostu w polskiej kulturze jeszcze do niedawna nie było obnoszenia się z homoseksualizmem. Tylko tyle.
Czyli bardziej chodzi o miejsce homoseksualizmu w kontekście kultury, niż jego ocenianie. Dla porównania na antypodach mamy tu starożytną Grecję.

Cytuję: "Widz zastanawia się np. skąd Bronek wie o przechowywanej w brzuchu monecie Sabiny, co może sugerować, że brat dziewczyny, który wystawiał jej fałszywy kwit i jako jedyny wiedział o sekrecie, także mógł być związany ze służbami. A to jeszcze bardziej komplikowałoby historię."

Ale przecież nawet brat nie wiedział, gdzie siostra ukryła tę monetę! Powiedziała mu tylko tyle (cytuję co do słowa): "...a o monetę nie musisz się martwić, znalazłam odpowiedni schowek... tylko siły diabelskie mogłyby o nim wiedzieć."

Odnośnie sceny, w której bohaterka zapala świecę pod Pałacem Kultury, to myślę, że może być ona interpretowana w szerszym ujęciu co sprowadzałoby się do odrzucenia jednostkowej wymowy jaką byłoby osobisty rozrachunek zabójstwa w świetle moralności i sumienia bohaterki. Moim zdaniem jest to przenośnia inspirowana rozczarowaniem i ułudą jaką był ''Okrągły Stół". W dobie powszechnego relatywizmu i persywizmu propaganda sukcesu tamtych wydarzeń pozwoliła marionetkom byłego reżimu, mimo czarnych plam na życiorysie, zaistnieć w 'nowej' rzeczywistości postransformacyjnej jako istotna siła mająca realny wpływ na funkcjonowanie państwa lub wręcz na osobistą kreacje jej podmiotowości. I w dzisiejszym świecie, za sprawą medialnego zakłamania, stawia się świeczki i przyklaskuje takim osobistościom jak Jaruzelski, Kiszczak czy Wałęsa.

Wszystko cudnie ale naucz sie zaznaczać spoiler bo jakbym przeczytała ten temat przed obejrzeniem filmu to wszystko bys mi zepsuł. Włącz myślenie na przyszłość.

Według mnie świeczka była przeznaczona dla szefa oraz jego asystentki którzy najprawdopodobniej zginęli oskarżeni o zabójstwo.

Wybacz, widocznie uznałem wtedy, że "interpretacja" w tytule wystarczająco odwiedzie od czytania osoby, które jeszcze filmu nie widziały.

Wybaczam.

Słowo "interpretacja" jest faktycznie wystarczające.

a ja myślę, że raczej dla Bronka, który jednak jakoś tam zaznaczył się w życiu bohaterki, wywarł na nią wpływ i pozostawił po sobie coś fajnego (syna). wydaje mi się, że świeczka za szefa palona była na cmentarzu i to on właśnie był przedstawiany, jako ojciec Marka.