Björk

Björk Guðmundsdóttir jest jedną z najbardziej charyzmatycznych i najoryginalniejszych wokalistek w historii muzyki.
Przyszła na świat 21 listopada 1965 roku w Reykjavíku. Muzyka była z nią od dziecka - śpiewała oraz uczęszczała do szkoły muzycznej, gdzie grała na pianinie oraz flecie. Pierwszy album wydała jako 11-latka. Płyta, zatytułowana po prostu "Björk", zawierała własne utwory autorki oraz kilka piosenek innych artystów i w rodzimej Islandii odniosła spory sukces. Następnie artystka współpracowała z wieloma zespołami, takimi jak Spit and Snot, Exodus, Jam-80, Tappi Tíkarrass czy KUKL. Jako wokalistka tego ostatniego odniosła pierwszy sukces - zespół, istniejący w latach 1983-1986, pozostawił po sobie dwie punkowe płyty. Jego gitarzysta, Þór Eldon, został (na krótko) mężem Björk i ojcem jej syna, po urodzeniu którego zagrała ona w swoim pierwszym filmie. Islandzka produkcja "The Juniper Tree" była adaptacją baśni braci Grimm. Po rozwiązaniu KUKL świeżo upieczeni małżonkowie założyli formację The Sugarcubes. Zespół, grający ambitną muzykę pop, odniósł ogromny światowy sukces, po raz pierwszy objawiając światu niesamowity głos jego liderki. Wielki przebój "Birthday" zwiastował pierwszy album "Life's Too Good", wydany w 1988 roku. Potem grupa wydała trzy kolejne i w 1992 roku zakończyła działalność. W międzyczasie Björk ponownie spróbowała sił jako aktorka (rola w islandzkiej sztuce "Glerbrot") oraz wraz z jazzowym zespołem Tríó Guðmundar Ingólfssonar nagrała płytę "Gling-Gló".
Po rozpadzie The Sugarcubes Björk postanowiła nagrać album solowy. W tym celu wraz z synem przeniosła się do Londynu. Wydana w 1993 roku płyta, której producentem uczyniła Nellee'a Hoopera, nosiła nazwę "Debut". Przyniosła pięć singli, z których każdy stał się przebojem i stała się ogromnym hitem, przynosząc jej autorce zasłużoną sławę. Dwa lata później światło dzienne ujrzał kolejny album ambitnej Islandki - "Post". Podobnie jak jego poprzednik, również przyniósł garść singli i odniósł światowy sukces. W pracy nad "Post" artystce pomagał Tricky, który zajął miejsce u jej boku także w życiu prywatnym. Rok później zdecydowała się wydać "Telegram", czyli zbiór remiksów piosenek z poprzedniej płyty. W 1997 roku Björk opuściła Wielką Brytanię i udała się do Hiszpanii, aby nagrać kolejny album - "Homogenic". Okres pomiędzy nagrywaniem kolejnych longplayów z wielu powodów nie był dla niej szczęśliwy. Rozpadł się jej kolejny związek, miała problemy z głosem. Doszło też do niemiłego incydentu na lotnisku w Bangkoku, gdy piosenkarka zaatakowała namolną dziennikarkę. Cały świat zobaczył islandzką gwiazdę targającą za włosy zszokowaną kobietę. Jednak tragiczne wydarzenie, które bezpośrednio wpłynęło na decyzję o przeprowadzce, miało miejsce jeszcze w tym samym roku. Jej amerykański fan, nie mogąc znieść, iż jego ukochana artystka spotyka się z czarnoskórym mężczyzną, popełnił samobójstwo i zarejestrował je na taśmie wideo. Co gorsza, wysłał bombę do domu swojej idolki, na szczęście została ona przechwycona przez policję. To wszystko sprawiło, iż nagrany w prywatnym studiu w Hiszpanii "Homogenic" był dziełem bardzo zimnym i islandzkim. Jest to pierwsza płyta Björk będąca bardzo spójna i jednorodna stylistycznie, o czym artystka z dumą wspominała. Efekt taki uzyskała angażując jedynie producenta Marka Bella oraz oktet smyczkowy. "Homogenic" powtórzył sukces poprzedników i do dziś jest przez wielu uważany za najlepsze dzieło wokalistki.
Rok 1999 przyniósł Björk coś zupełnie nowego. Duński reżyser Lars von Trier zaproponował jej bowiem napisanie muzyki do swego najnowszego dzieła. Islandka przystała na jego propozycję, jednak po pewnym czasie von Trier dostrzegł w niej także Selmę - bohaterkę filmu. Złożył jej propozycję zagrania głównej roli i po raz kolejny nie spotkał się z odmową. Bohaterką filmu "Tańcząc w ciemnościach" jest uboga Czeszka, która przybywa do Stanów Zjednoczonych, aby zarobić na operację oczu dla swego jedynego syna. Mimo pogarszającego się stanu wzroku, Selma całymi dniami pracuje w fabryce. Jej miłością są jednak musicale - gra w amatorskim przedstawieniu "Dźwięki muzki", oraz,co najważniejsze, w najcięższych chwilach tworzy w swej głowie własny musical. Współpraca kontrowersyjnej wokalistki z niemniej kontrowersyjnym reżyserem do łatwych jednak nie należała. Liczne konflikty doprowadziły m.in. do zniknięcia głównej aktorki z planu filmu na cały tydzień. Poza tym praca nad rolą była dla Björk o tyle trudna, że nie jest ona aktorką. Nie była w stanie naznaczonej licznymi tragediami Selmy zagrać, musiała nią po prostu zostać. Było to dla niej niezwykle bolesne i trudno jej było czasem wrócić do normalnego świata. Jednak to bezgraniczne poświęcenie stało się dla dzieła zbawienne - kreacja panny Guðmundsdóttir jest po prostu niesamowita i niezwykle sugestywna. "Tańcząc w ciemnościach" odniosło wielki sukces, głównie za sprawą Björk, jej wspaniałej roli i muzyki. Nie bez znaczenia był także sposób realizacji. Von Trier, który wcześniej zdobył rozgłos jako twórca manifestu "Dogma", tym razem w ujęciach musicalowych użył aż stu kamer. Premiera filmu miała miejsce w 2000 roku na festiwalu w Cannes, gdzie otrzymał on Złotą Palmę, zaś Björk dostała nagrodę dla najlepszej aktorki. Mimo wszystko na konferencji prasowej oznajmiła, że nigdy nie zagra już w filmie. W tym samym roku miała również miejsce premiera ścieżki dźwiękowej do filmu pt. "Selmasongs". Piosenka "I've Seen It All", w której niesamowity duet z jej autorką stworzył Thom Yorke z Radiohead, była nawet nominowana do Oscara. Na gali wykonała ją sama artystka (ubrana w niezwykłą łabędzią suknię), jednak obyło się bez statuetki.
Po sukcesie roli aktorskie objawienie wróciło do korzeni, nagrywając nowy album. W 2001 roku ukazał się "Vespertine", którego producentką była już sama Björk. Bardzo wyciszony i kunsztowny, nie przyniósł przebojów, wzbudził za to zachwyt krytyków i słuchaczy i osiągnął pokaźną jak na swój niekomercyjny charakter sprzedaż. Autorka rozpoczęła nowy etap zarówno w świecie muzyki (ukazało się kilka kompilacyjnych albumów), jak i życia prywatnego (związała się z amerykańskim filmowcem Matthew Barneyem, urodziła mu córkę i przeniosła się do Nowego Jorku). Po raz kolejny wyruszyła też w trasę koncertową. Tym razem wystąpiła także w Polsce, dając owacyjnie przyjęty koncert w Sopocie. Kolejną płytą z premierowym materiałem uraczyła słuchaczy trzy lata po wydaniu "Vespertine". Ukazanie się "Medulli" poprzedził występ artystki na otwarciu Igrzysk Olimpijskich w Atenach, gdzie odśpiewała "Oceanię" - zwiastun najnowszego dzieła. A było to dzieło niezwykłe i nowatorskie, bowiem zawierało niemal wyłącznie wokale - zarówno Björk, jak i zaproszonych gości.

Björk z innością i osamotnieniem oswajała się niemal od urodzenia. Rodzice rozstali się, gdy miała ponad rok. Matka-hipiska nie dbała o wyprasowane sukienki i kaszkę na kolację. Björk snuła się po domu pełnym obcych ludzi. Nie mogąc opowiedzieć o tym, co czuje, zaczęła to wyrażać śpiewem.
Kiedyś jej ojczym Saevar Arnason - gitarzysta w zespole rockowym Pops - podsłuchał ją i postanowił, że pomoże pasierbicy rozwinąć talent. Słuchali razem dużo muzyki, pisali wiersze i dobierali akordy. Późniejsza edukacja muzyczna w Barnamusikskoli w Reykjavíku nie była tak sielankowa. Upłynęła pod znakiem buntu przeciw klasycznej nudzie. Do szkoły Björk przynosiła jazz-rock, a swoim dziadkom puszczała Jimiego Hendrixa.
Wersja brytyjskiego przeboju Tiny Charles z 1976 roku "I Love to Love", którą Björk zaprezentowała na koncercie szkolnym, zauroczyła producentów lokalnego radia. Gdy miała 11 lat, nagrała dla nich pierwszą płytę - po prostu "Björk" - z anglosaskimi i islandzkimi przebojami. Ojczym zagrał tam na gitarze, a matka zaprojektowała okładkę. Ponad 5 tysięcy sprzedanych egzemplarzy w liczącej 250 tysięcy mieszkańców Islandii wystarczyło, by album pokrył się platyną.
W jednej chwili nastolatka znalazła się na pierwszych stronach islandzkich gazet. Björk nie interesowały jednak wywiady, popularność, propozycje kolejnych nagrań cukierkowatych pioseneczek.
Z włosami koloru marchwi i wygolonymi brwiami w ciągu kilku kolejnych lat wystąpiła w większości punkowo-anarchistycznych grup w mieście. W zespole KUKL spędziła dwa lata.
8 czerwca 1986 roku, w dniu, w którym 19-letnia Björk urodziła syna, do KUKL dołączyli dwaj muzycy i tak powstała nowa, siedmioosobowa grupa The Sugarcubes. Dotychczasowi punkowcy postanowili grać bardziej wyrafinowaną muzykę. Dodali sekcję dętą, a ich perkusistka stała się wokalistką. Mowa oczywiście o Björk. W sezonie '87 jeden z ich utworów pt. "Birthday" stał się wielkim przebojem na Wyspach Brytyjskich. Poszli więc za ciosem i nagrali 3 następne płyty. W 1992 roku pojechali na wspólne tournée z U2.
Wkrótce jednak Björk, znudzona powielaniem tych samych schematów, rozpoczęła solową karierę. W wieku 27 lat przeprowadziła się do Londynu. Z imigrantami z Iranu, Cypru, Indii i Barbadosu już po roku stworzyła pierwszy solowy album "Debut". Dziennikarze muzyczni byli zachwyceni, a prasa brukowa interesowała się jej ekstrawaganckim życiem. Björk kreowała się na miłośniczkę masturbacji i surowego mięsa. W 1996 roku na lotnisku w Bangkoku rzuciła się na dziennikarkę Julie Kaufman, skopała ją i wytarmosiła za włosy. Zrobiła to w obronie swojego syna przed prasą.
W 1997 roku w Hiszpanii powstał album "Homogenic", inspirowany m.in. pobytem na Gibraltarze. W tym samym roku zauroczony jej osobowością duński reżyser Lars von Trier zaproponował jej współpracę nad filmem "Tańcząc w ciemnościach". Björk nie tylko napisała muzykę, ale też zagrała główną rolę. Potem gorzko tego pożałowała. Von Trier wymagał od niej kreacji aktorskiej, zaś ona utożsamiała się z graną przez siebie postacią. Tłumaczyła, że zna ją lepiej, ponieważ pisała dla niej piosenki. Podczas prób w furii zdarła z siebie kostium i próbowała go zjeść. W 2000 roku dostała za "Tańcząc w ciemnościach" Złotą Palmę w Cannes. Jej rozgoryczenie po pracy z von Trierem zaowocowało płytą "Vespertine".
W 2004 roku Björk wystąpiła na otwarciu Igrzysk Olimpijskich w Atenach i nagrała płytę "Medulla".

Najsłynniejsza Islandka na świecie - Björk Guðmundsdóttir - przyszła na świat 21 listopada 1965 roku w Reykjavíku jako pierwsze dziecko Hildur Hauksdóttir i Guðmundura Gunnarssona. Jej matka wyszła za mąż za muzyka, wokalistę zespołu Pops, więc dziewczynka od dziecka miała kontakt z muzyką. Już jako jedenastolatka nagrała swoją debiutancką płytę pt. "Björk", na której można było usłyszeć covery Beatlesów czy Stevie'ego Wondera. Płyta otrzymała status platynowej, co uczyniło z Björk "skazaną na sukces".
Od tamtego czasu Björk zaczęła eksperymentować z gatunkami muzycznymi, najbliższym jej osobowości stał się punk. Występowała w wielu zespołach, od Spit and Snot począwszy, na The Sugarcubes skończywszy. Lecz tak naprawdę prawdziwą sławę przyniosły jej występy solowe. Swoją pierwszą płytę nazwała przewrotnie "Debut", bo dopiero wtedy uznała, że zaczyna robić to, na czym naprawdę jej zależy, mogła działać, nie idąc na żadne kompromisy. Album sprzedał się w 2,5 mln egzemplarzy i to dopiero pozwoliło wypłynąć jej na głębokie wody.
W 2000 roku niespodziewanie otrzymała Canneńską Złotą Palmę za udział w filmie Larsa von Triera pt. "Tańcząc w ciemnościach". Björk wciela się tam w postać Selmy, trzydziestoletniej czeskiej emigrantki, która zbiera pieniądze na operację syna i marzy o lepszym życiu.
Tymczasem jej ostatnia płyta pt. "Medulla" została wydana w 2004 roku. Fani oczywiście już czekają na następną, lecz nagranie nowej nieprędko nastąpi. Panna Guðmundsdóttir znana ze swojej nieobliczalności może właśnie stwierdzić, że rezygnuje z kariery muzycznej i w każdej chwili spakować się i polecieć na Islandię. I tyle będziemy ją widzieli...

Björk Guðmundsdóttir urodziła się 21 listopada 1965 roku (w niedzielę) w stolicy Islandii, Reykjavíku. Od najmłodszych lat związana z muzyką, pierwszą płytę wydała w 1977 roku. Związana była z wieloma zespołami: dziewczęcą kapelą Spit and Snot, punkową grupą Tappi Tíkarrass, eksperymentalnym KUKL-em i w końcu z najbardziej znanym ze wszystkich The Sugarcubes (Sykurmolarnir). Dzięki temu ostatniemu zespołowi stała się sławna. Była żoną jego lidera Þóra Eldona, ma z nim syna Sindriego (ur. 8 czerwca 1986 roku). Po rozpadzie grupy zaczęła karierę solową. Przygodę z aktorstwem Björk rozpoczęła się od islandzkiego filmu "The Juniper Tree" (reż. Nietzchka Keene). Pojawiła się też w roli modelki w "Pret-a-Porter" Altmana. Jest współautorką muzyki m.in. do "Amerykańskiego łowcy" i "Odlotowej dziewczyny". Najważniejszą rolę zagrała w "Tańcząc w ciemnościach" Larsa von Triera. Nagrała tez soundtrack do tego filmu pt. "Selmasongs". Za rolę Selmy otrzymała Felixa i Złotą Palmę. Piosenka do tego filmu, którą zaśpiewała w duecie z Thomem Yorke, została nominowana do Oscara i Złotego Globu. Obecnie Björk żyje w związku z reżyserem Matthew Barneyem, z którym ma córkę Ísadórę (ur. 3 października 2002 roku).