Ludwig van Beethoven 

Ludwig van Beethoven (1770-1827) to niemiecki kompozytor. Od 1779 roku uczył się gry na instrumentach klawiszowych, kompozycji i generałbasu u Christiana Gottloba Neefego w Bonn, od 1784 roku był muzykiem dworskim w Bonn, od 1789 roku studiował filozofię na uniwersytecie w Kolonii. W 1792 roku wyjechał do Wiednia, gdzie studiował u Josepha Haydna, Johanna Baptista Schenka, Johanna Georga Albrechtsbergera oraz Antonio Salieriego.

W 1795 roku miały miejsce pierwsze koncerty Beethovena w Wiedniu, wtedy też kompozytor zawarł kontrakt wydawniczy z Artarią. W 1796 roku Beethoven podróżował do Norymbergi, Pragi, Drezna, Berlina i Bratysławy (koncertował m.in. na pruskim dworze królewskim), dawał w Wiedniu liczne koncerty, utrzymywał także przyjazne kontakty z arystokracją, m.in. z księciem Josephem Franzem von Lobkowitzem, książętami Karlem Aloisem i Moritzem Lichnowskimi, arcyksięciem Rudolfem, hrabiną Giuliettą Guicciardi. Wśród arystokracji znalazł także protektorów - w 1809 roku arcyksiążę Rudolf, książę Joseph Franz von Lobkowitz i hrabia Ferdinand Kinsky (przyznali mu roczną rentę w wysokości 4000 guldenów).

W 1812 roku Beethoven poznał Johanna Wolfganga Goethego. W 1814 roku nowa wersja opery "Fidelio" wystawiona w Kärtnertortheater w Wiedniu przyniosła kompozytorowi wielki sukces. W roku tym również odbył się koncert w sali redutowej, którego słuchali uczestnicy kongresu wiedeńskiego, cesarzowe Austrii i Rosji oraz król pruski. Ostatni publiczny koncert Beethovena miał miejsce w 1815 roku.

Od około 1798 roku kompozytor cierpiał na postępującą głuchotę, co doprowadziło do całkowitej utraty słuchu w 1818 roku. Wyrazem cierpienia artysty stał się słynny testament heiligenstadzki (1802 rok), w którym Beethoven pisał jednak o przezwyciężeniu choroby dzięki sztuce. Od 1815 roku kontaktował się z otoczeniem za pomocą zeszytów konwersacyjnych, wówczas również podjął się opieki nad swym bratankiem, Karlem.

W 1824 roku w Hoftheater zostały wykonane trzy części "Missa solemnis" i IX Symfonia, przyjęte z wielkim uznaniem. Twórczość Beethovena, aczkolwiek klasyfikowana w obrębie klasycyzmu muzycznego, daleko wykracza poza granice tego nurtu, zapowiadając nadejście epoki romantyzmu.

Beethoven wprowadzał w swych utworach zmiany w klasycznych układach formalnych (zastosował w symfonii jako trzecią część scherzo zamiast menueta), stosował nieregularności w budowie utworów, duże kontrasty dynamiczne, rozwinął czynnik harmoniczny, w symfoniach poszerzył skład orkiestry.

Geniusz Beethovena najpełniej wyraził się w jego dziewięciu symfoniach, uwerturach orkiestrowych, sonatach fortepianowych, kwartetach smyczkowych i monumentalnych dziełach wokalno-instrumentalnych (np. "Missa solemnis"). Wśród utworów symfonicznych "Eroica" i V Symfonia charakteryzują się mistrzowską pracą tematyczną, VI Symfonia Pastoralna jest natomiast dziełem programowym, zawierającym fragmenty ilustracyjne.

IX Symfonia jest wielkim dziełem wokalno-instrumentalnym. W jej finale, przeznaczonym na głosy solowe, chór i orkiestrę, kompozytor wykorzystał tekst "Ody do radości" Friedricha Schillera. Znaczące są także dokonania Beethovena w dziedzinie muzyki fortepianowej. Pierwszoplanowe miejsce zajmują w niej sonaty, spośród których wyróżniają się dramatyzmem Patetyczna i Appassionata. W Sonacie Waldsteinowskiej i Appassionacie kompozytor zwiększa rozmiary poszczególnych części i doprowadza do symfonizacji faktury fortepianowej.

Wśród późnych dzieł Beethovena (po 1815 roku) ważne miejsce zajmują kwartety smyczkowe, do dziś zaliczane do najświetniejszych utworów w tym gatunku. Kwartet Wielka fuga B-dur opus 133 w pełni uwidacznia tendencję do polifonizacji występującą także w późnych sonatach fortepianowych (Sonata A-dur opus 101).

Postać i dzieło Beethovena doczekały się niezliczonych interpretacji, tradycyjnie zmierzających w kierunku ukazania romantycznej osobowości kompozytora, wyrażającego w swej muzyce idee wolności i miłości. Z drugiej strony wskazuje się również na związek estetyki Beethovena z XVIII-wiecznym uniwersalizmem i preromantycznym sentymentalizmem. Twórczość Beethovena wywarła istotny wpływ na muzykę XIX i XX wieku.