Nagisa Ôshima

Urodził się 31 marca 1932 roku w Kioto. Ukończył wydział prawa na miejscowym uniwersytecie. Od najmłodszych lat interesował się polityką. Jego ojciec był urzędnikiem państwowym wywodzącym się z warstwy samurajskiej. Kiedy Nagisa miał 6 lat, ojciec zmarł, pozostawiając po sobie duży zbiór tekstów o tematyce socjalistycznej i komunistycznej. W czasie studiów uczęszczał na zajęcia teatralne.

Młodość reżysera przypadła na czasy rewolucji społecznej. Amerykanie dążyli do transformacji Japonii w kraj kapitalistyczno-demokratyczny. Ôshima był jednym z członków studenckich ugrupowań komunistycznych, często urządzających manifestacje. Kiedy cesarz Hirohito przybył do Uniwersytetu Kioto, grupa Ôshimy urządziła jeden z największych protestów akademickich. W połowie lat 50. stracił zainteresowanie prawem. Młodemu lewicowcowi o przeszłości agitatorskiej trudno było znaleźć zajęcie w powojennej rzeczywistości. Wtedy kolega polecił mu wstąpienie do wytwórni Shochiku. Zaczął pracę jako scenarzysta i asystent reżysera.

Ôshima zadebiutował w 1959 roku filmem "Miasto miłości i nadziei", śmiało podejmując tematykę obyczajową, społeczną i polityczną związaną z życiem współczesnej Japonii, zwłaszcza młodzieży (liczne zamieszki i manifestacje pod budynkami rządowymi grożące rewolucją). W tym czasie Ôshima zaczął też publikować na łamach specjalistycznych pism swoje recenzje oraz poglądy na temat drogi japońskiego kina. W 1958 roku napisał esej "Czy to przełom? Moderniści w japońskim kinie", w którym mówił o nowym pokoleniu filmowców stojących na rozdrożu innowacji. Ostro krytykował stare pokolenie reżyserskie, zwłaszcza Kurosawę, Mizoguchiego i Ozu, za humanistyczną wymowę bez podejmowania problemów współczesności.

Kariera reżyserska Ôshimy zaczęła się energicznie od premiery trzech filmów w 1960 roku, m.in. "Nocy i mgły w Japonii" (10 miejsce Kinema Junpo). Rok wcześniej zadebiutował na krześle reżysera filmem "Miasto miłości i nadziei", kiedy po dobrym pod względem zarobkowym roku Shochiku wydała pieniądze na promocję nowych talentów. Wyrywając się z komercyjnych tendencji, postanowił szokować i prowokować odbiorcę radykalizmem politycznym i formalnym. Uciekał się do dawnych tendencji neorealistycznych, surrealistycznych i paradokumentalnych, tworząc ekspresyjną i burzliwą panoramę Japonii lat 60.-70. w dziełach: "Pogrzeb słońca" i "Śmierć przez powieszenie". W 1961 roku zekranizował opowieść Kenzaburô Ôe "Schwytany", opowiadającą o historii z czasów II wojny światowej, dotyczącej małego miasteczka i zestrzelonego południowoafrykańskiego pilota oraz relacji ówczesnych Japończyków z wrogiem. Znów ostro wytykał swojemu narodowi ksenofobię i odrażającą bigoterię.

Kolejnym etapem kariery filmowca była realizacja licznych filmów dokumentalnych i fabularnych na potrzeby telewizji (m.in. "Dziennik Yunbogiego", obraz nakręcony podczas podróży po Korei). Na ekrany kin powrócił konwencją jidaigeki, adaptując liczne mangi, np. "Dziennik złodzieja z Shinjuku". W latach 70. najbardziej zauważonymi i znaczącymi osiągnięciami Ôshimy były filmy "Imperium zmysłów" i późniejsze o dwa lata "Imperium namiętności". W produkcji z 1976 roku reżyser jako pierwszy w historii japońskiego filmu fabularnego odważył się na śmiałe, często perwersyjne i wywołujące wstręt sceny erotyczne, przez niektórych nazywane otwarcie pornografią. W 1978 roku Ôshimę uhonorowano na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes nagrodą dla najlepszego reżysera.

Następne dziesięciolecie przyniosło jeden wielki sukces w oczach krytyki - "Wesołych świąt, pułkowniku Lawrence" - słynny dramat wojenny, w którym filmowiec analizuje wnikliwie mentalność zachodu i wschodu oraz podejście obu tych kultur do kwestii klęski. W latach 90. nakręcił jedynie trzy filmy, z czego jeden telewizyjny. Jego ostatnim dziełem jest "Tabu", jidaigeki poruszające znów pasjonujące reżysera aspekty ludzkiej seksualności. Ôshima był także znaną osobistością telewizyjną (prowadził talk-show "Szkoła żon") oraz teoretykiem kina.

Nagisa Ôshima urodził się w Kioto. Studiował prawo na tamtejszym uniwersytecie. Po ukończeniu studiów terminował w wytwórni Shochiku. W 1954 roku awansował na stanowisko reżysera. Początki jego twórczości łączą się z kinem nurtu "Nuberu bagu" - japońskiej Nowej Fali. Ôshima szybko rozczarował się realiami tradycyjnych produkcji Shochiku i odszedł z wytwórni, zakładając w 1965 roku własną - Sozosha. Filmy Ôshimy ukazują często powojenne realia Japonii: materializm i industrializację społeczeństwa oraz problemy związane z przyjmowaniem zachodnich wzorców. Chyba najbardziej znanym jego filmem jest oparte na faktach "Imperium zmysłów", ukazujące destrukcyjną obsesję seksualną pary kochanków. W ostatnich latach Ôshima współpracował przy produkcji swoich filmów z producentami spoza Japonii, jak w przypadku "Imperium namiętności" czy "Maxa, mojej miłości". Mało znane poza Japonią są liczne filmy dokumentalne Ôshimy. Jest on także autorytetem w dziedzinie teorii filmu i prowadzi swój własny talk-show koncentrujący się na problemach osobistych kobiet.