Recenzja filmu

Labirynt fauna (2006)

W zderzeniu z wojenną rzeczywistością ludzie zamykają się w sobie. Tworzą swój własny świat. Wyimaginowany, idealny i bezpieczny. Wojna wypacza rzeczywistość, człowieczeństwo. Zmusza do odpowiedzialności, często niespodziewanie wobec braku doświadczenia. Zabiera dzieciństwo, młodość, w końcu zabiera życie. Jednakże świat jest pełen cierpienia, bólu i żalu. Tęsknota za czymś lepszym przenosi nas na płaszczyznę fantazji, do krainy marzeń z dzieciństwa. Niestety, decyzja o przynależności do jednego ze światów nie należy do nas. Jesteśmy skazani na egzystencjalne piekło ziemskiej rzeczywistości. Najnowszy film Guillermo del Toro, "Labirynt Fauna", to jednak nie płytka opowieść o bólu istnienia czy też zwykła, aczkolwiek tragiczna historia czasów wojny. Rok 1944, faszystowska Hiszpania pogrążona w okrutnej wojnie domowej. Placówki frankistów rozproszone po całym kraju stanowią samowolę despotycznych wojskowych. Jednym z nich jest brutalny kapitan Vidal. To człowiek bez skrupułów. Pozbawiony uczuć. Jest faszystą zdolnym zabić każdego. Traktuje wszystkich z góry i nie toleruje żadnej formy sprzeciwu. To człowiek surowy i okrutny, również wobec żony. Kapitan sprowadza do siebie żonę, która jest w zaawansowanym stadium ciąży. Kobieta przyjeżdża do garnizonu wraz z córką. W tym momencie poznajemy Ofelię - główną bohaterkę. Ofelia, córka krawca, który zginął na wojnie, i prostej kobiety, która poślubiła kapitana Vidala, jest dobrym i wrażliwym dzieckiem. Dziewczynka pozostawiona sama sobie czuje się zagubiona w świecie ludzi. Nie ma rodzeństwa, toteż z niecierpliwością oczekuje narodzin brata. Do tego czasu osamotniona wśród dorosłych ucieka w fantazyjny wymiar baśni i marzeń. Nieustanne ataki ze strony rebeliantów niepokoją Vidala, tym bardziej, że zaczyna podejrzewać, iż ktoś współpracuje z partyzantami tuż za jego plecami. Od samego początku poznajemy dwa światy: rzeczywisty (ludzki) i świat fantastycznej opowieści o księżniczce i zaczarowanym królestwie. Chwilę później powracamy do wyjściowego wątku, a elementem łączącym obie krainy jest Ofelia. Poprzez swoją wyobraźnię tworzy cudowny świat wróżek i czarów. Jednakże oba królestwa łączą się. Świat z opowieści realizuje się w rzeczywistości. Otwierają się magiczne portale łączące inne wymiary, a wszystko na tle szalejącej wojennej zawieruchy. Nie wszystkim jest jednak dane dostrzec wrota pomiędzy światami. Ofelia jako niewinne dziecko dowiaduje się, że jest księżniczką legendarnej krainy, a tytułowy labirynt fauna stanowi do niej portal. Używając swej wyobraźni, poprzez odcięcie się od zewnętrznego świata, Ofelia zagłębia się w swym królestwie. Pogrąża się w magicznym i mrocznym świecie pełnym wróżek, faunów i wielu innych fantastycznych stworzeń. Niestety, ponieważ chcąc uciec przed okrucieństwem ogarniętego wojną świata rzeczywistego, Ofelia trafia do równie strasznego i niebezpiecznego świata wyobraźni. Jak wspominałem, nie jest to zwykła opowieść o wojnie, cierpieniu czy fantastycznym świecie będącym równoległym wymiarem do świata ludzi. Historia Ofelii i labiryntu to opowieść o przestrzeganiu zasad. O podporządkowaniu się i umiejętności odnalezienia się w danej rzeczywistości. Owszem, jest to opowieść pełna wrażliwości, cierpienia, bólu i smutku, w której mała dziewczynka zostaje okrutnie potraktowana przez los, a jednocześnie jedynie poprzez najwyższą ofiarę dane jest jej życie w świecie marzeń. Podobnie jak w "opowieści o wojnie", tak też w fantastycznej podróży Ofelii jest mowa o podporządkowaniu się i przestrzeganiu zasad. Vidal wierny swym chorym ambicjom, ulega im, zatracając się w swoim własnym okrucieństwie i arogancji. Tworzy zasady, które stanowią prawo życia i śmierci. Faszyzm Vidala to ideologia destrukcyjna, narzucająca własne prawa. W kontraście z tą ideologią rysują się sylwetki partyzantów, a nade wszystko pomagającej im Mercedes. To kobieta, która zdecydowała się przeciwstawić kapitanowi. Rozpoczęła partyzancką walkę tuż za jego plecami. Nie podporządkowała się. Nie można tutaj mówić o stronie dobra i zła, ponieważ dobro i zło jako takie nie istnieją. Świat ludzi z natury jest okrutny i zły. Ludzie rodzą się i umierają w bólu. Ofelii jest dopiero dane doświadczyć bolesnego losu. W tym momencie pojawia się faun i otwiera magiczny portal. Ofelia przyjmuje polecenia i posłusznie wykonuje zadania zamroczona fantastyką świata z kart jej baśni. Nie można jednak zbyt długo pozostawać na granicy światów. Ofelia łamie zasady, zarówno w świecie ludzi, jak i w świecie fauna. Narusza równowagę światów. Dostaje jednak szansę... Film Guillermo del Toro to niezwykła opowieść o ludzkich wyborach i zasadach, które rządzą światem ludzi. To wspaniała, fantastyczna podróż wgłąb świata ludzkich marzeń, dziecięcych marzeń. Ale także spojrzenie w stronę ideologii faszyzmu bez próby oceny, a mimo to w kontraście z niezrozumieniem i niewinnością tak właściwym światu dziecka. To film dla tych, którzy wiedzą, gdzie patrzeć. To smutna opowieść o dojrzewaniu, o niemożności spełnienia marzeń brutalnie zniszczonych w zderzeniu z rzeczywistością.