Recenzja filmu

Wojtek. Niedźwiedź, który poszedł na wojnę (2011)

Wojtek – syryjski niedźwiedź sierota, przygarnięty w 1942 r. jako niemowlę (jego matka została zabita przez tutejszych mieszkańców) niedaleko miasta Hamadan w Iranie przez 22 Kompanię Zaopatrywania Artylerii wchodzącą w skład 2 Korpus Polski gen. Andersa. Wychowywany przez wojsko po krótkim czasie został oficjalnie mianowany przez dowódcę na stopień kaprala. Towarzyszył Polakom zarówno w przygotowaniach jak i samych militarnych działaniach m.in. w bitwie o Monte Cassino. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Szkocji, tam też w 1963 r. zakończył swoje osobliwe życie.

Historia Wojtka wydaje się surrealistyczna, bajkowa, jakby wytwórnia Disneya stworzyła kolejny film poruszający serca, wbijający się na długo w pamięć widza. A jednak nie. To co przedstawia dokument Willa Hooda i Adama Lavisa to fakty, to historia, która miała miejsce w rzeczywistości jakże bliskiej Polakom, bo w czasie II wojny światowej, gdy nasz kraj zniknął z mapy świata, a Polacy walczyli na wszystkich frontach wojennych. Tym bardziej ta urzekająca historia dzikiego zwierzęcia zasymilowanego z ludźmi warta jest przemyśleń, uwagi i głębokich refleksji. Dokument pokierował moje emocje ku dwóm wątkom absorbującym mnie do dnia dzisiejszego.

Jeden z nich to relacja zwierzę – człowiek. Jak to możliwe, że drapieżnik o wymiarach daleko wykraczających poza ludzkie i tym samym szalenie niebezpieczny dla otoczenia, nie tyle oswaja się, co zaczyna żyć rytmem człowieka, wręcz uczłowiecza się? Mało tego! Ze współżycia z polskimi opiekunami czerpie garściami. Niedźwiedź pije alkohol, pali, a dokładniej zjada papierosy, siłuje z żołnierzami, cieszy się z każdej minuty przebywania z ludźmi. Jak wspominają ówcześnie świadkowie wydarzeń, w pewnych sytuacjach widać nawet uśmiech na twarzy Wojtka. Ile znamy takich historii? Każdy będzie inaczej interpretował te wydarzenia, ja osobiście odbieram je w kategoriach nadnaturalnych, cudu który przydarzył się Polakom, aby w wojennej zawierusze, na obczyźnie odnaleźli choć w małym stopniu radość, pocieszenie. Odnajduję także ową disnejowską magię, ciężko ja dokładnie określić, ale ten kto oglądał choćby "Króla Lwa" ten zrozumie o co mi chodzi. Pojawia także drugi wątek przy którym warto się zatrzymać. Analogia losu Wojtka z losem Polaków. Niedźwiedź jak już wcześniej wspomniałem, nie miał matki. Tak jak Polacy musiał opuścić miejsce urodzenia, przemierzał tysiące kilometrów, i jak mówi jeden z bohaterów filmu: "życiorys Wojtka może być przykładem losu polskich zesłańców". I tak w istocie jest. Mimo że nie był polskim niedźwiedziem, dorastał i wychował się wśród Polaków, naturalnym więc krokiem było zabranie go do Polski. Niestety, losy naszego kraju tak się potoczyły, że z jednego systemu totalitarnego wpadliśmy w drugi, tym razem komunizm. Powojenny czas stalinizmu nie dawał żadnych nadziei na normalne życie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, którzy zmuszeni byli pozostać w Wielkiej Brytanii. Tak jak Wojtek, kapral Wojtek.

Brytyjski dokument od strony technicznej zrealizowany jest bez zastrzeżeń. Możemy zobaczyć szereg wywiadów, inscenizacji, retrospekcji zarówno fabularnych, jak i animowanych. Tło muzyczne dodatkowo wzbogaca całość przekazu. Śmiało można rzec, że autorzy filmu z wyraźną empatią, dogłębnie opisali nam historię niezwykłego niedźwiedzia i niezwykłych Polaków. Film wielowymiarowy, każdy odnajdzie w nim coś dla siebie. Niepowtarzalnym uczuciem, które niejako wieńczy całość, jest tęsknota za ojczyzną.  Zakończenie w narracji brytyjskiego oficera wywołuje emocje, których tak rzadko doświadczamy. "Wojtek, niedźwiedź, który poszedł na wojnę" powinien wejść do kanonu listy filmów, które każdy Polak w celach edukacyjnych powinien obejrzeć, aby zrozumieć historię Polski, a swoją polską tożsamość jeszcze bardziej ubogacić, uwrażliwić.