Recenzja filmu

Rewers (2009)

Artyści, pisarze i filmowcy uparcie czerpią z PRL-owskiego dorobku. Czasami odgrzewają jedynie starą historię o Partii, jednak czasem, tak jak Borys Lankosz stawiają na bogactwo wątków, gdzie socrealizm jest jedynie tłem, scenografią dla sztuki rozgrywającej się w teatrze emocji.

Historia obraca się wokół Sabiny (Agata Buzek) i jej rodziny. Matka i babcia pracującej w wydawnictwie Nowina, dziewczyny próbują znaleźć jej partnera. Skromna, wiecznie zawstydzona niewiasta, mimo że pragnie miłości, niechętnie podchodzi do tego pomysłu. Nic dziwnego, skoro jednym z kandydatów jest na przykład pan Józef, mocno łysiejący księgowy, który nie ma pojęcia, jak obchodzić się z kobietami. Zwłaszcza gdy wypije (Adam Woronowicz, grający wcześniej m.in. Jerzego Popiełuszkę, świetnie wykreował tę postać). Wreszcie Sabina sama poznaje mężczyznę. Prawdziwego, w starym prochowcu i z papierosem w zębach (Marcin Dorociński przypomina w tej roli Humphreya Bogarta). Bronisław, zupełne przeciwieństwo Sabiny, budzi w niej nieznane dotąd uczucia. Dziewczyna zaczyna mu ufać, choć jest nieco przerażona tempem rozwoju jej nowego związku. Napięcie ciągle rośnie, Bronisław zdradza, że pracuje dla Partii, w końcu nadchodzi przełom: największy sekret Sabiny, nielegalnie posiadana złota moneta, którą codziennie połyka, zostaje odkryty. Od tej pory nic już nie jest takie samo, zdarzenie to uruchamia całą lawinę zwrotów akcji i niespodziewanych decyzji bohaterów.

Nowe okoliczności otwierają pole popisu dla aktorów. Agata Buzek stworzyła swoją postać po mistrzowsku. Skrajność emocji, śmiech przechodzący w płacz, wstyd, a zaraz potem chłodna determinacja – próbując nadążyć za huśtawką nastrojów Sabiny, zaczynamy… świetnie się bawić. Razem z nią czujemy strach, wzruszenie i radość, kiedy na jej ponure życie pada promyk nadziei. Uroku dodają kwestie samotnej, ale pogodnej matki, granej przez Krystynę Jandę oraz pogodzonej ze śmiercią babci, w którą wcieliła się Anna Polony. No i oczywiście, wspomniany już Marcin Dorociński, w swojej roli tak przekonywający, że mamy ochotę wyręczyć Sabinę i zrobić mu krzywdę osobiście.

Bogactwo charakterów przekłada się na bogactwo gatunkowe. W zależności od sytuacji mamy tu do czynienia z czarną komedią, kryminałem, dramatem i przede wszystkim filmem noir. Wzruszająca czy przytłaczająca atmosfera rodem z Orwellowskiego "Roku 1984" przeplata się z rozbrajającymi, przepełnionymi humorem scenami. Płynne przejścia między gatunkami ułatwia oprawa dźwiękowa. Gdy patrzymy na powojenną, czarno-białą Warszawę, dynamiczne trąbki nadają jej groteskowy charakter. Z kolei dzisiejsza, kolorowa już, stolica, przy akompaniamencie pianina, emanuje niepokojem.

Lankosz powiedział w jednym z wywiadów: "brak zainteresowania filmem na ogół nie wynika z epoki, tylko marnej jakości historii, która jest na ekranie opowiadana. Ostatni film Tarantino, rozgrywa się podczas drugiej wojny światowej, a widzowie tłumnie odwiedzili kina. Nie jest to zatem kwestia okresu historycznego. Chodzi głównie o to, kto, co i jak opowiada". Zgadza się, "Rewers" zdobył kilkanaście nagród w tym Złote Lwy dla najlepszego filmu na 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Reżyser pokazał, że wyeksploatowany, ponury PRL-owski wątek ma jeszcze drugie dno. Drugą stronę. Rewers.