Recenzja filmu

Dziewczyna z perłą (2003)

Pewnego razu za górami za lasami w XVII-wiecznej holenderskiej mieścinie o nazwie Delft żyło ubogie małżeństwo pragnące za wszelką cenę poprawić warunki życia swej córki, Griet. Tak zaczyna się prawdopodobnie fikcyjna historia powstania jednego z najpiękniejszych portretów renesansu autorstwa Johanessa Veermera. "Dziewczyna z perłą", bo taką nazwę nosi ten obraz, zainspirował Tracy Chevalier do napisania książki pod tym samym tytułem, co z kolei wykorzystał Peter Webber, tworząc wspaniałą adaptacje filmową zarówno pod względem merytorycznym jak i technicznym.

Griet jest młodą, niewykształconą dziewczyną, która aby zapewnić sobie warunki do życia, podejmuje pracę jako służąca w domu z wyższych sfer. Jak się wkrótce okazuje, władzę w rodzinie sprawują dwie materialistycznie nastawione do życia kobiety: matka i córka, na zachcianki których pracuje mąż Cathariny Johannes. Jest to malarz perfekcjonista pracujący nad każdym swym obrazem przez kilka miesięcy, co nie jest najlepszą perspektywą dla kobiet z jego rodziny. Żyje we własnym, zamkniętym w pracowni świecie, do którego nie ma dostępu nikt prócz jego samego. Jednak, gdy pewnego dnia pojawia się Griet, bramy tego świata stają dla niej otworem.

Jak sam tytuł wskazuje, film Webbera przedstawia genezę powstania portretu "Dziewczyna z perłą", jednak pokazuje także jak sztuka, (w tym wypadku malarstwo) potrafi wpłynąć na  interakcje pomiędzy każdym myślącym człowiekiem niezależnie od pochodzenia, stanu materialnego czy posiadanej wiedzy. Papież Grzegorz Wielki napisał kiedyś: Zaprawdę, tym, czym jest pismo dla tych, którzy umieją czytać, malarstwo jest dla oglądających je analfabetów, ponieważ dzięki niemu mogą czytać ci, co nie znają liter. To zdanie jest doskonałym określeniem jednego z głównych tematów poruszanych w filmie, czyli malarstwie jako sztuce zrozumiałej dla tych którzy chcą ją zrozumieć.

Historia w filmie została przedstawiona przy użyciu przepięknych środków wyrazu. Doskonale odwzorowano XVII-wieczne realia miasta, w tym rozkwit handlu, różnice religijne oraz specyficzny klimat tamtego okresu. Zdjęcia uliczek i targów wręcz niosą ze sobą zapach nieświeżego mięsa i stęchlizny.

Jednak najwięcej wnoszą do tego filmu główni aktorzy. Scarlett Johansson jako Griet i Colin Firth jako Veermer od pierwszych chwil swej znajomości wzbudzają w widzu zachwyt, a nieśmiałe spojrzenia i długie sekwencje pozowania bohaterki tylko pogłębiają to wrażenie. Każda ich konfrontacja na ekranie wydaje się rosnącym w siłę uczuciem, które wkrótce eksploduje. Jednak nic bardziej mylnego. Mimo przepełnionych jakże oryginalnym erotyzmem scen z udziałem tej dwójki nie dochodzi do zbliżenia, a nawet do niewinnego pocałunku. Ten rodzaj łączącego ich uczucia ma coś z tego przedstawionego przez Sofie Coppole w "Między słowami" - dwójka bohaterów tak jak w "Dziewczynie…" ulega zauroczeniu, a widz może się tego domyślić tylko dzięki niepozornym sytuacjom czy ujęciom.
 
Webber wzorcowo pokazał, jak powinna wyglądać adaptacja bestsellerowej książki aby nie utraciła ona siły wyrazu pierwowzoru, a może nawet go przerosła. Mnóstwo zdjęciowych i muzycznych smaczków, zjawiskowa Scarlett, oraz przedstawiona historia robi z tego filmu dzieło dla wielbicieli sztuki i wszelakiego piękna.  Na szczególną uwagę zasługuje kilkuminutowa, statyczna scena, kiedy Verrmer kilkakrotnie prosi Griet o zwilżenie warg. Zbliżenie twarzy bohaterki i niewielka ilość słów wypowiadanych podczas tej sekwencji, to prawdziwa uczta dla estetów. Dziewczyna z perła to obraz wybitny zarówno malarsko, jak i filmowo. Ta niesamowita historia pokazuje, co potrafi zdziałać prawdziwa sztuka oraz jak wpływa ona na relacje między pozornie innymi ludźmi. To wszystko tworzy z tego filmu coś, czego nie można przegapić. Prawdziwa sztuka o sztuce.