Recenzja filmu

Czysta formalność (1994)

Filmy kręci się po to, by je oglądać. To oczywiste! Ale czy każdy film może obejrzeć każdy? Teoretycznie tak. Jednak jak wskazują statystyki i oglądalność niektórych tytułów, widzowie niechętnie sięgają po filmy wyglądające już na pierwszy rzut oka na tzw. trudne. We własnej obronie rzadko kiedy jednak używamy tego terminu: film trudny. Wolimy posługiwać się najczęściej hasłem ambitny. Jest to bardzo bezpieczne określenie. Tym samym nie przekreślamy ani wartości samego obrazu, ani własnego smaku i wiedzy filmowej. Zachowujemy bezpieczny dystans, aby ze zdwojoną pasją rzucić się na kolejny film, którego obejrzenie jest czystą przyjemnością. Ze spokojnym sumieniem wydajemy wówczas bardzo twórcze opinie, bierzemy udział w ożywionych dyskusjach, aż wreszcie piszemy kolejną nic nie wnoszącą recenzję. Bo przecież obrobienie takiego filmu to tylko formalność!

Wydaje mi się, że takie właśnie odczucia u widza wzbudza film Giuseppe Tornatore pt. "Czysta formalność". Widzowie, którzy widzieli już jeden z pierwszych obrazów tego reżysera pt. "Cinema Paradiso", na pewno będą się szykowali do przeżycia kolejnej wielkiej przygody! I nie zawiodą się, choć już tak łatwo ani przyjemnie czy wzruszająco nie będzie. Bo choć sam tytuł "Czysta formalność" nie niesie ani żadnego przesłania, ani emocjonalnego ładunku, to powinien wzbudzać czujność. I ostrzegać! Kogo ostrzeżenie nie zrazi, będzie miał okazję zasiąść do przedziwnej filmowej uczty. Opisana bowiem w filmie historia nie wydaje się wyjątkowa. Oto w deszczową, zimną noc policjanci małego prowincjonalnego miasteczka zatrzymują podejrzanego o morderstwo mężczyznę, w którego rolę wciela się świetny w tej roli Gérard Depardieu. Zatrzymany jest cały przemoczony i zziębnięty, na ubraniu ma ślady krwi, a na twarzy wypisane szaleństwo. W trakcie prowadzonego przesłuchania mężczyzna okazuje się znanym pisarzem. Jednak jego zeznania okazują się niezbyt spójne, a momentami opisane przez niego wydarzenia wręcz się wykluczają. Wzbudza to oczywistą czujność i nieufność prowadzącego dochodzenie komisarza, w którego rolę wcielił się równie genialny Roman Polański.

Czujny widz zacznie jednak wychwytywać elementy wskazujące, że na ekranie przed nim odbywa się coś znacznie więcej lub coś zupełnie innego. Jak prowadzący dochodzenie w filmie komisarz tak i widz zaczyna prowadzić swoje własne dochodzenie pieczołowicie sklejając pasujące do siebie elementy układanki. Jeżeli tego nie zrobi, po obejrzeniu filmu może pozostać z niczym. I tylko niezbyt mądry wyraz twarzy będzie świadczył, że niewiele lub nic nie zrozumiał! Bo taki jest film "Czysta formalność". Wymaga od widza dużej uwagi i takiej samej koncentracji. Nie należy go oglądać na raty… Reżyser chce widza na własność! A widz musi dać się zniewolić.

Doskonałym uzupełnieniem opisanej historii jest stworzony w filmie klimat, który w mojej opinii jest mistrzostwem świata. Deszczowa noc, brak światła i wody w kranie, przeciekający dach, spadające z sufitów do naczyń krople wody, sposób nalewania wina do szklanki, dźwięk maszyny do pisania, cienie postaci. Z każdą minutą filmu opisana historia staje się coraz mniej realna! Zaczynamy mieć wątpliwości, czy to się naprawdę dzieje? Harmonijnym uzupełnieniem tego mrocznego klimatu jest fantastyczna muzyka Ennio Morricone.

W mojej opinii to film dobry, jeśli nie bardzo dobry. Nie chcę zdradzać tego, co się dzieje się na ekranie. Cała przyjemność oglądania tego filmu polega na prowadzeniu przez widza własnego dochodzenia, w którym wszystkim, którzy nie boją się wyzwań, życzę powodzenia!