Recenzja filmu

Cela (2000)

Mocno przesadzone okazały się zapowiedzi filmu "Cela" Tarsema Singha, w których podkreślano aspekt psychologiczny obrazu, mającego być thrillerem o podwójnym dnie. Nieco zużyta struktura fabularna, oparta na opowieści o seryjnym zabójcy, posłużyła tu w istocie do wyeksponowania plastycznych talentów i upodobań reżysera, który zasłynął wcześniej jako twórca znanych reklam. Konstrukcja scenariusza jest początkowo bardzo schematyczna - maniakalny morderca Carl Stargher (Vincent D'Onorfio) dokonuje szeregu przerażających, brutalnych zabójstw na kobietach. Dzięki działaniom FBI, udaje się jednak schwytać i uwięzić niebezpiecznego psychopatę. Pozostaje jeszcze odnaleźć ostatnią ofiarę tortur Starghera, kobietę, która wedle wszelkich wskazówek, wciąż pozostaje przy życiu, choć zamknięta jest w jakiejś potwornej pułapce. Agent Peter Novak (Vince Vaughn) i jego partner robią co w ludzkiej mocy, by uratować zaginioną dziewczynę. Kiedy zwykłe środki zawodzą, wpadają na iście szatański (jak się okazuje) pomysł wykorzystania najnowszych zdobyczy wiedzy i techniki, by przeniknąć do umysłu mordercy, celem wydobycia tajemnicy o miejscu przetrzymywania ofiary. Skonstruowane bowiem przez genialnego naukowca, w oparciu o eksperymentalne metody z zakresu neurofizjologii i psychiatrii urządzenie, umożliwia spenetrowanie tych obszarów mózgu poddanego zabiegom pacjenta, które odpowiedzialne są za wyobrażenia, myśli i emocje. Zadanie wejścia w wewnętrzny świat przeżyć niebezpiecznego psychopaty, powierzone zostaje niezwykle urodziwej psycholog dziecięcej, z kliniki prowadzonej przez dr Miriam Kent (Marianne Jean-Baptiste) - Catharine Deane (Jennifer Lopez), która zdobyła już doświadczenie w stosowaniu urządzenia podczas pracy z pogrążonym w śpiączce chłopcem. Ponętna pani psycholog musi się zatem zmierzyć z chorą i wyuzdaną psychiką Starghera, pokonując czyhające na nią niebezpieczeństwa, w postaci projektowanych fantazji seksualnych i sadystycznych maniakalnego mordercy Właśnie obraz zmagań z napiętnowaną szaleństwem wyobraźnią stanowi główny temat filmowej opowieści, a w zasadzie raczej okazję do zaprezentowania wysmakowanych wizualnie scen, mających unaoczniać mechanizmy, rządzące nieświadomością Starghera i odmalować rozgrywającą się w mrocznych obszarach psychiki walkę dobra ze złem. Uporczywie powtarza się przy tym motyw uwięzienia i uprzedmiotowienia, czego wyrazem ma być tytułowa cela oraz oniryczne wizje spętanej lub przyodzianej w obrożę pani psycholog, usiłującej opanować mordercze żądze psychopaty Pretekstowość fabuły jest tak oczywista, że pojawia się wręcz pytanie, czy nie lepiej było oszczędzić widzom i twórcom męki doszukiwania się w tej historii logicznych uzasadnień. Podróż w głąb ludzkiej psychiki ma ponoć ukazać pierwotne popędy, kulturowe uwarunkowania i socjologiczny kontekst osobowości człowieka - dla kontrastu umieszczono w filmie sielskie obrazki, pochodzące z umysłu chłopca i potworne wizje, zaludniające psychikę przestępcy. Brak jednak przejrzystości w rzekomo symbolicznych obrazach frenetycznej wyobraźni i psychiki mordercy powoduje, że w szeregu malowniczych, bogatych ujęć trudno znależć sens. Odwołania do toposów mitycznych i psychoanalitycznych są zaś mętne i nieskładne. Wymowa całej opowieści również nie odbiega od schematu, dającego się streścić w stwierdzeniu, że deformacje psychiczne, które rodzą w człowieku potwora, mają swoje źródło w urazach z dzieciństwa. Film oddziałuje zatem głównie stroną wizualną, budując pewien nastrój, poprzez kalejdoskopowe, malarskie obrazy. Wbrew natomiast powszechnym chyba obawom, niczego nie można zarzucić umiejętnościom aktorskim Jennifer Lopez, wywiązującej się z zadania wykreowania pełnej powabu i uroku postaci silnej kobiety.