Recenzja wyd. DVD filmu

Ulice nędzy (1973)

Dziś Martin Scorsese to jedna z najważniejszych postaci amerykańskiego kina. Jego filmy budzą kontrowersje i zachwyty, zarabiają duże pieniądze i otrzymują znaczące nagrody. Nie zawsze tak było. Jak każdy, kiedyś był młodym, nieznanym twórcą, który próbował wybić się w bezwzględnym świecie show-biznesu. Filmem, który mu to umożliwił, były "Ulice nędzy". Nie był to debiut reżyserski Scorsese, lecz pierwszy prawdziwie "jego" film. Nic zatem dziwnego, że jest to opowieść w dużej mierze autobiograficzna. Scorsese pokazuje to, co zna z własnego doświadczenia: życie we włoskiej społeczności Nowego Jorku. Bohaterami filmu jest grupa młodych chłopaków, którzy włóczą się po ulicach Małej Italii, robią drobne przekręty, egzystując na obrzeżach sycylijskiej i neapolitańskiej mafii ich ojców i wujów, bawiąc się i wygłupiając. Osią dramatyczną "Ulic nędzy" są problemy, jakich Charliemu (Keitel) przysparzają nieodpowiedzialny przyjaciel Johnny Boy (świetny De Niro) i kochanka Teresa (Robinson), która - będąc Żydówką i do tego chorą na epilepsję - jest całkowicie nieodpowiednią partią dla szanującego się Włocha. Jednak tak naprawdę historia Charliego, Johnny Boya i Teresy to tylko pretekst. "Ulice nędzy" to sentymentalna podróż Scorsese do miejsc swojej młodości. Reżyser prowadzi nas po uliczkach włoskiej dzielnicy, tamtejszych pubach, lokalnych kościołach. To film, który próbuje zarazić widza atmosferą, jaką żył i oddychał sam Scorsese. Przez to jednak stają się "Ulice nędzy" filmem etnograficznym... chwilami aż za bardzo. Patrząc na obraz Scorsese z perspektywy lat, muszę niestety powiedzieć, że zestarzał się on i to bardzo. W zasadzie jest on interesujący tylko i wyłącznie jako spojrzenie na początki kariery reżysera. Jak w pigułce widać tu wszystkie jego obsesje, które tak doskonale rozbuduje w następnych swoich obrazach: gangi, przestępczość, honor, katolicka wiara i problem grzechu. Patrząc w ten sposób, film jest nawet na swój sposób fascynujący. Co innego sama historia. Zbyt staromodna, mimo całej próby bycia naturalną - dzisiaj już zupełnie inna jest estetyka, co czyni film sztucznym. Tak naprawdę niewiele się dzieje na ekranie, to zaś co widzimy jest zbyt odległe od współczesnego kina. Pozostaje więc pewien niedosyt, a nawet niedowierzanie, że akurat ten film odegrał tak ważną rolę w karierze Scorsese. Choć sam film nie przetrzymał próby czasu, aktorzy wciąż wypadają świetnie. Harvey Keitel jest znakomitym przewodnikiem po Małej Italii. Ogląda się go z prawdziwą przyjemnością. Robert De Niro pozostaje z kolei klasą sam dla siebie. Jego Johnny Boy to postać niezwykle widowiskowa i barwna. Za każdym razem, gdy pojawia się na ekranie, przykuwa wzrok i zagarnia scenę dla siebie. Dla niego film ten warto obejrzeć zawsze i wszędzie. Tym, którzy sięgną po wydanie DVD, proponuję posłuchać komentarzy Martina Scorsese i grającej w filmie Teresę Amy Robinson. Ich wypowiedzi przybliżają bowiem nie tylko kulisy powstania filmu, lecz także dają interesujący obraz ówczesnego środowiska filmowego. A ponieważ lata 70-te stanowiły przełom w rozrywkowym kinie amerykańskim, to co mówią Scorsese i Robinson ma dodatkową wartość dla każdego kinomana. "Ulice nędzy" polecić mogę z czystym sumieniom fanom Scorsese, by zapoznali się z jego korzeniami oraz fanom Roberta De Niro, bo jego gra jest tego naprawdę warta. Reszta lepiej zrobi, sięgając po późniejsze pozycje reżysera.