Recenzja filmu

Więzień nienawiści (1998)

"Through passion may have strained... we must not break our bonds of affection. The mystic chords of memory... will swell when again touched... as surely they will be... by the better angels of our nature". Powyższy cytat to końcowe słowa filmu. Są one zarazem jego mottem, to poprzez nie możemy odczytać, co jego twórcy mieli nam do przekazania. "Poprzez namiętność można mieć napięcie... my nie musimy łamać naszych więzów uczuć". Słowa te przestrzegają przed zwodniczymi drogami poszukiwania emocji. Końcowy cytat wyraża nadzieję w dobroć każdego człowieka. Według Danny'ego nienawiść jest ciężarem. Nie każdy potrafi go udźwignąć. Dlatego giną ludzie... "American History X" opowiada historię Dereka Vinyarda - amerykańskiego neonazisty. Pokazuje także mechanizmy tej ideologii poprzez jej wpływ na Dereka i jego młodszego brata - Dannyego. Trudno jednoznacznie ocenić ten film. Aby tego dokonać należy zastanowić się, czy reżyser poprzez zastosowanie wielu mocnych scen nie stara się nami manipulować. Czy w filmie jest ukazana obiektywna ocena nazizmu, czy jest to raczej propaganda antyrasistowska. Skłaniam się przy opcji obiektywizmu. Film jest świetny nie tylko, gdy odbieramy go na ''gorąco" poprzez emocje. "American History X'' jest filmem mądrym. Problem nazizmu i rasizmu nie jest w filmie pokazany jednowymiarowo. Nie jest tu czarno albo biało, wszystko jest pokazane z różnych punktów widzenia. Twórcy filmu nie stawiają tezy, którą starają się w dalszej części filmu uargumentować. Tu za ocenę ideologii odpowiadają wydarzenia przedstawione na ekranie. Zarówno Afroamerykanie, jak i naziści są zepsuci i zdają się nie dostrzegać fundamentów i prawdziwych przyczyn swojej nienawiści. Poglądy Dereka są argumentowane od strony polityki socjalnej i niesprawiedliwości społecznej. Ich źródłem jest rozmowa głównego bohatera z ojcem i jego późniejsza śmierć, o którą Derek obwinia imigrantów, głównie przedstawicieli innych ras. Do momentu przemiany głównego bohatera film jest mocną w środkach rekonstrukcją zdarzeń. Mamy tu nazizm od zewnątrz(sceny przemocy) jak i od wewnątrz (rodzinne rozterki w domu Vinyardów). Wśród tej scenerii swoją osobowość stara się ukształtować Danny. Łatwo jest przewidzieć, w jakim kierunku zmierza... Punktem zwrotnym w strukturze fabularnej filmu jest rekonstrukcja zdarzeń w której pokazany jest pobyt Dereka w więzieniu. Miejsce to jak w kilku innych filmach ("Bullet") weryfikuje poglądy głównego bohatera. Tu biali okazują się najgorsi, czarny więzień wręcz przeciwnie okazuje się dobrym kumplem. Brzmi to banalnie, ale to chyba przyjaźń Dereka z czarnoskórym pracownikiem pralni jest decydującym czynnikiem w przeminie psychicznej bohatera. Mówi on: "Jestem Ci to winien. Gdyby nie ty, to bym sobie tu nie poradził". Scena ta nie jest zbyt sentymentalna i tak jak cały film stara się stronić od moralizowania. Po wyjściu z więzienia Derek stara się zmienić swoje oraz brata dotychczasowe życie. Ale happy endu nie będzie... Końcowa scena tego świetnego filmu jest przestrogą. W oczach mordercy Danny'ego widzimy nienawiść i strach. Nie rozumie on jeszcze tego, co uczynił. Najgorsze jest to, że może on nie zdążyć zrozumieć. Bo zdaje się, że wojna będzie jeszcze długo trwać. Dopóki "mistyczne akordy pamięci nie będą wzruszone przez lepsze anioły naszej natury".