Recenzja filmu

Full Metal Jacket (1987)
Stanley Kubrick
Matthew Modine
Adam Baldwin

Pacyfista w fabryce amunicji

Film Stanleya Kubricka „Full metal jacket”, jeden z najlepszych w historii kina obrazów antywojennych, otrzymał mało trafny polski tytuł „Pełny magazynek”. Dosłownie bowiem jest to określenie
Film Stanleya KubrickaFull metal jacket”, jeden z najlepszych w historii kina obrazów antywojennych, otrzymał mało trafny polski tytuł „Pełny magazynek”. Dosłownie bowiem jest to określenie pocisku pełnopłaszczowego, w którym stalowy rdzeń pokryty jest warstwą np. tombaku dla łatwiejszego wcinania się w gwint lufy i jej mniejszego zużycia. U Kubricka jest to natomiast metafora, tymi pociskami są przyszli marines w toku szkolenia pokrywani warstwą odcinającą mniej lub bardziej skutecznie ich indywidualizm i wrażliwość, co pozwoli użyć ich jako dobrze pasujących elementów machiny wojennej. Tym mniej udanym produktem jest główny bohater filmu Joker, który zachował pacyfistyczną i przekorną naturę. Szkolenie wojskowe ma na celu przezwyciężenie najsilniejszego zakazu kulturowego – zabijania innego człowieka. Strzelanie do tarczy z figurą bojową ma odhumanizować cel. Później zadaje się ciosy bagnetem kukle lub workowi wypełnionemu zwierzęcymi wnętrznościami (robili to Brytyjczycy przed wyjazdem na Falklandy). Ideologiczne szkolenie z frazesami o obronie demokracji i walce ze światowym imperium zła dopełniają pranie mózgu. Naprzeciwko żołnierza stoi już nie drugi człowiek, ale mundur wrogiej armii. Oglądając pierwszą część filmu dziejącą się w obozie szkoleniowym, większość widzów może zadać sobie pytanie, jak armia mogła dać władzę nad plutonem rekrutów komuś takiemu jak sierżant Hartman. Jednak jego z pozoru bezsensownie brutalne działania są typowe dla amerykańskiego systemu szkolenia w piechocie morskiej. W sąsiednim baraku inny sierżant realizuje bowiem ten sam program, nieznacznie wzbogacając go szykanami własnego pomysłu. Zdumiewają zwłaszcza wrzaski sierżanta Hartmana prosto w twarz rekruta (tak obce naszej obyczajowości), karanie za wszystko pompkami tak długo, aż czynność będzie wykonana poprawnie. Jednak ten, kto przetrwa takie szkolenie, będzie potrafił działać w warunkach silnego stresu i np. pod ostrzałem zamiast uciekać, usunie zacięcie karabinu. Męcząca musztra i zmuszanie do wykonywania najbardziej durnych poleceń z obowiązkowym „yes sir”, to wdrażanie do niekwestionowania rozkazów. Z pozoru bezsensowne biegi truchcikiem ze skandowaniem kretyńskich piosenek (będących ćwiczeniem oddechowym) to budowanie kondycji. Kolejne pokolenie marines zostało ukształtowane wg sprawdzonego wzoru. Dodatkowym celem ciężkich warunków szkolenia było wytworzenie bardzo silnych więzi pomiędzy marines, które potem nie pozwolą zostawić rannego pod ostrzałem. Niestety nawet nieludzkie traktowanie Leonarda vel Gomera Pyle’a jest elementem szkolenia. Sierżant Hartman daje plutonowi punkt odniesienia, od tej pory nikt nie będzie chciał zająć miejsca ofermy. Nawet pchnięcie kolegów do samosądu na Pyle’u przez objęcie ich zbiorową odpowiedzialnością za jego niepowodzenia wpisuje się w ten plan. Doprowadzanie rekrutów w czasie szkolenia na skraj załamania miało służyć ocenie ich przydatności przez przełożonych (na froncie załamanie mogło spowodować więcej ofiar), a im samym uzmysławiało, ile wytrzymają. Hartman jednak przeliczył się, zrobił z Pyle’a żołnierza za cenę życia ich obu. Po ośmiu tygodniach szkolenia dla obrony „amerykańskiego stylu życia” (co to w ogóle znaczy – hamburger z colą na meczu baseballu czy światowa dominacja) Joker i jego koledzy jadą do Wietnamu. 19-letni „virgins with rifles” (jak w piosence Stinga „Children’s crusade”), którym w kraju nie sprzedano by piwa, mają zabijać swoich rówieśników, też okradzionych z młodości i marzeń. Pozorna statyczność drugiej części filmu pokazuje prawdę o wojnie. Żadna ze stron nie udźwignie ciągłych walk, po okresie ich nasilenia uzupełnia się zużyte zapasy (zwłaszcza gdy jak dla Wietkongu trzeba je przewieźć setki kilometrów na rowerach) czy luzuje wyczerpanych żołnierzy. Gdzieś tam toczą się potyczki, jednak w redakcji frontowej gazetki Jokera relacje z nich trzeba ubarwiać i wyolbrzymiać. Poza okresem walk jest czekanie i nuda, a jedynie groźba zamachów trzyma wszystkich w gotowości. Dopiero ofensywa Tet z uwagi na swój zasięg wymusza reakcję Amerykanów. Z powodu niewyparzonego języka Joker zostaje wysłany jako korespondent na front. Spotyka tam kolegów ze szkolenia u Hartmana i wspólnie udają się na patrol do opanowanego przez Wietnamczyków Hue (kiedyś perły architektury i dawnej stolicy cesarskiej). Amerykańscy żołnierze kolejno giną nie widząc przeciwnika, jest tylko pocisk z moździerza, mina pułapka czy strzały snajpera. Gdy wreszcie go odnajdują, okazuje się nastolatką... Bitwa się skończyła, w końcowej scenie filmu przez ruiny i zgliszcza Hue idą ci, którzy przeżyli. I nagle zaczynają śpiewać piosenkę z Klubu Przyjaciół Myszki Miki, już nie zabijają – to znowu dzieciaki. W Wietnamie marzyli o powrocie, jednak gdy wrócą do kraju, będą musieli sami sobie radzić w cywilnym życiu z tym, co zrobili lub widzieli. Szkolenie wojskowe nie obejmowało tej umiejętności. W wojnie o Falklandy w 1982 żołnierzy i marynarzy brytyjskich zginęło 254, do dziś samobójstwo popełniło 266 jej uczestników. Podobnych danych po wojnie wietnamskiej Pentagon nie udostępnił. Jednak motyw nieprzystosowanego weterana wojny wietnamskiej, przez lata chodzącego w wojskowej kurtce i wspominającego bez końca tych kilkanaście miesięcy jako najważniejszych w życiu przewija się w wielu filmach. Często są to alkoholicy czy narkomani żyjący na ulicy z żebraniny, czasem inwalidzi. Dla amerykańskiego społeczeństwa musiał to być częsty widok, sytuację pogarszała świadomość, że tej wojny nie wygrano. Zapewne wielu z byłych żołnierzy nie wytrzymało... Nie każdy musi być strażakiem, policjantem czy ratownikiem górskim. W armiach z poboru wystarczy jednak odpowiednia kategoria zdrowia, by uznano młodego człowieka za zdatnego do robienia najstraszniejszych rzeczy. Oglądając „Full metal jacket” warto o tym pamiętać.
1 10 6
Czy uznajesz tę recenzję za pomocną?
Z dokumentalnego filmu Jana Harlana "Stanley Kubrick. Life in pictures", możemy się dowiedzieć, że... czytaj więcej
Film Stanleya Kubricka "Full Metal Jacket" z 1987 roku, znany w Polsce także pod tytułem "Pełny... czytaj więcej
Kubrick zawsze chciał nakręcić stylizowany film o wojnie. Niekoniecznie o wojnie w Wietnamie, ale o... czytaj więcej

Pobierz aplikację Filmwebu!

Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
phones