Jeden z najlepszych "dziwolągów" (czyli po prostu filmów, których akcja toczy się inaczej niż w 99% przypadków), które
widza bawią i fascynują a nie nudzą i irytują tylko po to by potem napuszeni, samozwańczy "znawcy kina" irytowali Cię
drugi raz zarzucając Ci jakim to niewrażliwym i tępym profanem jesteś, że nie potrafiłeś zachwycić się głębią i
wspaniałością cudownego dzieła (piję tu do np. całości dorobku Tarkowskiego, czy - z ostatnich lat - do "Drzewa
życia" Malicka.) "Rękopis znaleziony w Saragossie" taki nie jest. To jest jedna, wielka surrealistyczna jazda bez
trzymanki, bez żadnego napuszenia i pretensjonalności. Jazda, która po prostu, mówiąc kolokwialnie, "cieszy michę"
widza! Bo to są po prostu jedne wielkie jaja, kompletna oniryczna zgrywa, której ofiara pada Van Worden, a wraz z nim
i widz. I to jest fantastyczne!

"Rękopis" ocierał się nawet o ocenę 10, którą ja daję naprawdę niezwykle rzadko. Ostatecznie skończył na bardzo
mocnej ósemce. Dlaczego tak a nie inaczej? O tym kilka słów:

Po pierwsze: montaż. Jak dla mnie najsłabsza część filmu. Niekiedy jest wszystko ładnie, pięknie i płynnie a w innych
fragmentach to co widzimy na ekranie rwie się i szarpie przeskakując przez jakieś kompletnie dziwaczne ujęcia.

Po drugie: Nie wiem jak jest w oryginale literackim ale raził mnie podział filmu na dwie części. Chodzi mi o to, że w
pierwszej części Van Worden ciągle wpada w jakieś tarapaty i wraca do punktu wyjścia ale, poza przerwą na historię
Pacheco, jest to zasadniczo cały czas jego historia. Tymczasem w części drugiej mamy coś w rodzaju incepcji.
Historia w historii w historii o historii w innej historii, której puenta jest jeszcze inna historia - mistrzowska
kompozycja szkatułkowa, w której van Worden niemal znika nam z pola widzenia. Jest między tymi dwoma
sposobami narracji kontrast, który mi nie przypadł do gustu. Jeżeli tak to wyglądało w książce Potockiego to w
porządku, ale jeśli nie to cóż... zarówno narracji polegającej na skupieniu się cały czas na van Wordenie (jak w części
pierwszej filmu) jak i zabawie w spiętrzające się historie przenajróżniejszych nowych bohaterów, gdzie van Worden
jest tylko kamykiem ruszającym i kończącym lawinę tych opowieści (jak w części drugiej) gotów byłbym dać ocenę o
punkt wyższą. Miks tych dwóch narracji nie do końca przypadł mi do gustu.

Po trzecie: gra aktorska. Tak! Mam wobec niej mieszane uczucia i z tego co widzę, w innych komentarzach, nie tylko
ja. To znaczy jest znakomita ale ta mocno teatralna maniera, z którą się w Polsce wtedy grało niestety w wielu
przypadkach już się (w końcu minęło pół wieku) kompletnie zestarzała. Niektóre kwestie brzmią tak sztucznie, że aż
zęby bolą. Niektóre ruchy aktorów po scenografii (prym wiedzie w tym zwłaszcza Cybulski w głównej roli) są tak
zmanierowane, że widz na chwilę przestaje się uśmiechać i krzywi się zirytowany. Ale to tylko moje odczucie. Ktoś
inny może uważać aktorstwo w tym filmie za wybitne (tu się zgodzimy) i niestarzejące się (i tu wejdzie ze mną w spór).
Aczkolwiek kilka kwestii, do których przyczepili się inni w swoich komentarzach ja uważam za fantastyczne. Na
przykład Pieczka w roli Pacheco, który najpierw jęczy i robi tiki a potem opowiada swoją historię najnormalniejszym
głosem. Niektórych to strasznie raziło, ja zacząłem się turlać ze śmiechu bo uznałem to za przekomiczny i zamierzony
efekt!

Na osobne słówko zasłużył u mnie Bogumił Kobiela jako Senior Toledo. <Śpi słodko na schodach kościoła.
Obudzony coś tam charczy i udaje, że twardo przez cały czas leżał krzyżem i pokutował. Słyszy wieści i nagle, jak ręką
odjął: "eee, no to pokuta skończona!" i idzie sobie jak gdyby nigdy nic!> - no po prostu mistrzowska scena! W ogóle
pan Kobiela to jeden z tych bardzo rzadkich przypadków bycia jednym wielkim chodzącym komizmem. Mi soobiście
wystarczy, że go zobaczę i już mam uśmiech na twarzy a jak zacznie coś mówić to już się śmieje. A jak dodatkowo
mówi rzeczy zabawne to już nie mogę przestać się śmiać.

Tak czy inaczej bardzo mocne 8 dla "Rękopisu", który śmiało mogę polecić każdemu!