Dobry western to nie tylko pustynne biegacze przetaczające się przez ekran, długie strzelaniny i triumfalny pochód bohatera zaprawionego w bojach. Jak to w kinie bywa, liczy się pomysł i jego egzekucja, która potrafi zachwycić widownię swoją oryginalnością albo powieleniem znanych form z precyzją doświadczonego rzemieślnika. Żyjąc w świecie seriali, gatunki migrują także na małe ekrany, a ich twórcy, niekiedy dzięki pieniądzom stacji i platform streamingowych, takich jak Netflix czy HBO, mogą w pełniejszym wymiarze zrealizować swoje nietuzinkowe pomysły.
Takie kryteria spełnili ludzie odpowiedzialni za poniższe dziesięć tytułów – to filmy i seriale, które nie aspirują do bycia jednym z setek takich samych produktów. Mieszanina nowych propozycji z żelazną klasyką to nie tyle zbiór szczegółowych informacji o różnicach w dzisiejszym postrzeganiu ponoć podupadającego gatunku, ile pokaz jego możliwości. Przed wami 10 ekranowych wypraw na Dziki Zachód.
Takie kryteria spełnili ludzie odpowiedzialni za poniższe dziesięć tytułów – to filmy i seriale, które nie aspirują do bycia jednym z setek takich samych produktów. Mieszanina nowych propozycji z żelazną klasyką to nie tyle zbiór szczegółowych informacji o różnicach w dzisiejszym postrzeganiu ponoć podupadającego gatunku, ile pokaz jego możliwości. Przed wami 10 ekranowych wypraw na Dziki Zachód.
Filmy i seriale o Dzikim Zachodzie. Oto 10 najlepszych westernów
10
Western i serial science fiction w jednym? Takie niecodzienne połączenie to sprawka Jonathana Nolana (brata Christophera) i Lisy Joy, którzy zainspirowani filmem z lat 70. stworzyli historię ekskluzywnego parku rozrywki. Przyjeżdżają do niego żądni przygód bogacze, chcący poczuć się jak bohater westernów. Immersyjne doświadczenie zostało utrzymane dzięki hostom – robotom wiernie udających mieszkańców Dzikiego Zachodu. Kim są podległe ludziom maszyny, gdy narzucona z góry kontrola przestanie obowiązywać? Osobisty dramat w walce o sprawiedliwość utrzymywał przed ekranami od pierwszych sezonów, które wraz z odsłanianiem kolejnych tajemnic świata przedstawionego przyciągał coraz mniejszą widownię. Ostatecznie przygoda serialu w telewizji zakończyła się w tym roku, po emisji czterech sezonów.
Seriale o Dzikim Zachodzie mają już długą tradycję, rozpoczynającą się wcześniej niż emisja "Rawhide" i "Bonanzy". Netflix stworzył swoje "Godless", Paramount nadal rozwija uniwersum "Yellowstone" w serialu "1883" – popularność westernu w odcinkach wciąż nie słabnie. Nim nastała era współczesnych telewizyjnych portretów Dzikiego Zachodu, szlaki przecierało AMC i "Hell on Wheels: Witaj w piekle". To historia byłego żołnierza Konfederacji, który w trakcie niedawno zakończonej wojny stracił żonę. Zemsta na unionistach, którzy dopuścili się zbrodni prowadzi go w samo serce jednego z największych projektów w historii USA – połączenia Wschodu i Zachodu przez linię kolejową. W rolach głównych wystąpili Anson Mount, Colm Meaney, Robin McLeavy czy Phil Burke. Serial kontynuowano przez pięć sezonów, ostatni odcinek wyemitowano w 2016 roku.
8
Truposz
Dead Man
1995
2h 1m
Jim Jarmusch w latach 90. szybko zyskał status niezależnego reżysera o wyróżniającym z tłumu przywiązaniu do własnych zasad tworzenia kina. Nikogo nie powinno dziwić, że western w jego wykonaniu to zupełnie odmienne spojrzenie na mitologię tamtego okresu, którą wykształciła popkultura. Fabuła "Truposza" rozpoczyna się w drugiej połowie XIX wieku – człowiek o imieniu William Blake przypadkowo zostaje oskarżony o morderstwo i musi uciekać przed wynajętymi zabójcami. Dramat pozbawiony pojedynków rewolwerowców i akcja spowolniona do granic możliwości tworzą seans-przeżycie wykraczający poza klasyczne oglądanie kolejnego filmu. W roli głównej wystąpił Johnny Depp.
7
Akcja serialu rozgrywa się w latach 70. i 80. XIX wieku w Południowej Dakocie. W tytułowym miasteczku Deadwood od zawsze królował chaos i bezprawie. Na przestrzeni trzech sezonów walka z rdzennymi mieszkańcami o podbicie ich ziem, a następnie gorączka złota były jedynie początkiem problemów osadników, którzy nieśmiało myśleli o spokojnej przyszłości. Dziki Zachód w ujęciu twórców to nic innego jak bezwzględna preria, dzięki której można stracić życie, ale także uzyskać dostęp do bogactwa. Serial telewizyjny HBO ujął to w ponadczasowy sposób, co pozwoliło wrócić do historii w filmie z 2019 roku.
"Deadwood: Film" – zobacz zwiastun kontynuacji jednego z najlepszych seriali westernowych
6
Butch Cassidy i Sundance Kid
Butch Cassidy and the Sundance Kid
1969
1h 50m
Ikoniczny duet dwóch rzezimieszków to przepis na świetne kino. Butch to bardziej powściągliwy wyjadacz, który nierzadko musi hamować porywczego i nieopierzonego Sundance Kida. Sprawiedliwość powoli dogania rabusiów ratujących się ucieczką za granicę. Majestat prerii (widoczny choćby przy słynnej scenie skoku z klifu) stanowi piękne tło dla powolnej degradacji bohaterów, bliskich sobie niczym rodzina. Ponad pół wieku od premiery wciąż nie odebrało wyrazistości tej wyjątkowo żywej ekranowej pocztówce z czasów dawno minionych, kiedy w zapomnienie odchodził western, jaki znaliśmy m.in. dzięki Johnowi Fordowi.
5
Człowiek, który zabił Liberty Valance'a
The Man Who Shot Liberty Valance
1962
1h 58m
Nim nastały czasy obalania wzorców, przez lata trzeba było produkować filmy (później również seriale), które przedstawiały jasny podział na dobrych i złych w kowbojskich kapeluszach. Identyfikację można było przeprowadzić poprzez kolor skóry bohaterów, a sycąca akcja wiązała się i rozplątywała w mgnieniu oka. Przygoda przedstawiona w "Człowieku, który zabił Liberty Valance'a" to spotkanie trzech wielkich aktorów, Jamesa Stewarta, Lee Marvina i Johna Wayne'a, ale także pasjonujący pościg za ceną poświęcenia, która zawsze wydaje się trudna do oszacowania. Twórca "Dyliżansu" tworzy western, który poniekąd zapowiada w jakie rejony zapędzą się następcy wychowani na filmach ze Złotej Ery Hollywood.
4
Pod słowami o wyraźnej pokoleniowej zmianie podpisałby się zapewne Sam Peckinpah, twórca "Dzikiej bandy". Choć w momencie realizacji filmu był już reżyserem po 40 roku życia, jego werwa przekładała się na wydarzenia ekranowe. Fabuła skupia się na klasycznym westernowym pościgu – tytułową grupę ścigają stróże prawa na czele z byłym przyjacielem herszta złodziei. Jak przystało na twórcę sławnego przez brutalność, akcja ma wyjątkowo gorzki posmak. W zasadzie Peckinpah rozprawia się to z kolejnym mitem – Dzikiego Zachodu jako czasu honorowych dżentelmenów, przedłużenia etosu rycerskiego. Kodeksy nie mają w tym świecie żadnego znaczenia, zwłaszcza gdy ludzkie wartości są wyceniane taniej od podrzędnych produktów w miasteczkowym sklepie.
3
Nie można dyskutować z faktem, że do dziś filmowy western ma twarz Clinta Eastwooda. Lata pracy przed i za kamerą zaowocowały statusem kultowym wśród oddanej widowni jego filmów. Nagrodzony czterema Oscarami dramat kończy pewną epokę w hollywoodzkim kinie, które chciał pożegnać późniejszy twórca "Gran Torino" i "Za wszelką cenę". Eastwood (jednocześnie reżyser, aktor i producent obrazu) wciela się w emerytowanego rewolwerowca podejmującego się zemsty na zlecenie okaleczonej prostytutki. Na ekranie partnerowali mu m.in. Gene Hackman i Morgan Freeman.
2
Pewnego razu na Dzikim Zachodzie
C'era una volta il West
1968
2h 45m
Podobnie jak "Bez przebaczenia" dla Clinta Eastwooda, "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie" miało być ostatnim westernem w reżyserii Sergia Leone. W ramach pożegnania z gatunkiem reżyser szukał także rozwijania nieoczywistych elementów tego typu kina. Właściwie pracował nad perfekcyjnym wypolerowaniem filmu w założeniach idealnego – co w ostateczności mu się udało. Nie zawiedli główni aktorzy – Henry Fonda (Frank), Jason Robards (Cheyenne) i Charles Bronson (Harmonijka) – portretujący śmiałe i wyraziste charaktery, których starcie to sypiące się z ekranu iskry, ale również rzeczywisty ludzki dramat. Każdy będzie miał swój ulubiony film Leone, ale w przypadku tego twórcy preferencje nie grają znaczącej roli. Na wieki wieków Dziki Zachód będzie bowiem widziany przez słynne szerokie ramy kadru i w rytm kompozycji Ennia Morricone.
1
Dobry, zły i brzydki
Il buono, il brutto, il cattivo.
1966
2h 59m
Łowca nagród, outsider czy zakamuflowany psychopata – bezimienny rewolwerowiec zmierzający z miasta do miasta stał się ikonicznym bohaterem kina i współczesnej popkultury. Oczywiście preferencje różnią się w zależności od widza – jeden woli starcie dwóch rodzin w "Za garść dolarów", a inny finałowy pojedynek z "Za kilka dolarów więcej". Znajdą się pewnie i tacy, którzy nie odróżniają kolejnych epizodów tzw. Trylogii dolarowej i oglądają je niczym serial. Spojone poprzez wybitną muzykę Ennio Morricone stanowią całość, choć na szczycie rankingu mogła znaleźć się wyłącznie jedna pozycja. "Dobry, zły i brzydki" umiał przekonać widownię, że środkowa Hiszpania to zachód Stanów Zjednoczonych. Nikt dobitniej nie wskazał Amerykanom, że ktoś spoza USA umie tworzyć w ich gatunku lepiej od samych protoplastów strzelanin na prerii. Leone stworzył western idealny, a być może jeszcze lepszy film – dziś zaliczany w poczet klasyki kina światowego.
powiązane artykuły
Seriale, Telewizja
George R.R. Martin wybiera swoje ulubione odcinki seriali
Festiwale i nagrody, Filmy
Rusza American Film Festival. Tych filmów nie można przegapić
DVD/Blu-ray, Seriale