Recenzja filmu

Poezja (2010)

Według definicji poezja nie odnosi się wyłącznie do określenia gatunku literackiego, bardziej precyzyjnie nazywanego liryką. To przede wszystkim proces tworzenia i kreowania rzeczywistości za pomocą słów. Charakteryzuje się wrażliwością, skupianiem uwagi na ledwo zauważalnych, ulotnych elementach świata, patrzeniem nie tyle na przedmioty, zdarzenia i ludzi, ale przez nie – dostrzeganiem ich istoty. W poezji nie ma nic metafizycznego. To pochwała prostoty, apoteoza chwili. Według jednego z bohaterów filmu, nauczyciela i poety, poezja nie jest też dziedziną elitarną, przeznaczoną jedynie dla wybranych jednostek. To sposób życia dostępny dla tego, kto zechce się zatrzymać i prawdziwie spojrzeć. Jednakże to, co zobaczy, nie zawsze przyniesie piękno i spokój. 

Mi-Ja Yang to sześćdziesięciopięcioletnia kobieta, wychowująca samotnie nastoletniego wnuka. W czasie rutynowej wizyty u lekarza dowiaduje się, że ma początki choroby Alzheimera. Niedługo po tym odkrywa, że jej wnuk wraz ze swoimi kolegami doprowadził do śmierci dziewczyny z ich klasy. Dla Mi-Ji rodzajem ucieczki od trudnej decyzji natury moralnej staną się lekcje poezji organizowane w pobliskim domu kultury.

Film otwiera scena przedstawiająca dryfujące w wodzie zwłoki nastolatki. Kiedy zwrócone twarzą w dół ciało dziewczyny dopływa dostatecznie blisko obiektywu kamery, na ekranie pojawia się tytuł produkcji. Brutalny naturalizm sceny zostaje złamany dźwięcznym, miło kojarzącym się (ale czy słusznie?) słowem "poezja". Przeplatanie się antagonistycznych wartości świata – piękna i brzydoty, łagodności i bezwzględności, spokoju i pośpiechu – będzie towarzyszyć całemu seansowi. Dla bohaterki filmu te skrajności zostaną sprowadzone do jednego rozdźwięku: człowiek w opozycji do natury. W naturze kobieta próbuje odnaleźć ukojenie i schronienie przed problemami codzienności. Piękno i niczym niezmącona przewidywalność przyrody, staje się dla Mi-Ji sferą poszukiwań natchnienia do stworzenia wiersza. Z wielką pieczołowitością bada kwiaty, drzewa czy dojrzałe owoce, próbując przelać na papier swoje doznania, jednakże zdania, które udaje jej się spisać są naiwne i pozbawione głębi. Wenę twórczą niespodziewanie da kobiecie to, od czego tak bardzo starała się uciec – jej życiowe komplikacje. Postępująca choroba oraz tragedia, do której doprowadził jej nastoletni wnuk okażą się impulsami do stworzenia wiersza. Utwór ten z pewnością zasługuje na miano pięknego, nie ze względu na źródło natchnienia, a dzięki szczerości i autentyczności doznań, które miały wpływ na jego powstanie.

Narracja filmu snuje się powoli i ospale, co idzie w parze z atmosferą ukazanej historii. Tragedia dziewczyny, o ile jest punktem wyjściowym fabuły, pozostaje nieco w tle scen przedstawiających liryczne dociekania kobiety. Jednakże, przed bohaterami "Poezji", jak i przed odbiorcą, zostaje postawione pytanie: "co dalej?". Stanowisko zagubionej i wrażliwej Mi-Ji stanowi opozycję wobec racjonalnych i trzeźwo myślących ojców pozostałych chłopców biorących udział we wstrząsającym w skutkach incydencie. Etyka i społeczne normy nie są tu jednoznaczne i finał filmu, który przedstawia jedno z możliwych rozwiązań, wciąż pozostawi niektórych widzów w moralnym rozdarciu.

"Aby dostrzec poezję, należy najpierw dostrzec piękno" - powiedział poeta prowadzący kurs . Nie miał racji. Ostateczną doskonałość wierszowi Mi-Ji nadały "nie-piękne": cierpienie, żal i rozczarowanie, bo były to rzeczywiste i niepozorowane przeżycia bohaterki. W jednym zaś mentor na pewno miał rację - poetyckiej epifanii nie należy szukać, ona sama przyjdzie. Inaczej się ma za to życie ludzkie, które stawiając nas przed szeregiem zadań i decyzji, nakazuje nam nieustanne poszukiwanie rozwiązań. Bywa tak, że niektóre z nich wcale nie stanowią "mniejszego zła".