13. American Film Festival: Love-hate relationship, czyli Ameryka Roberta Altmana

Jeden z najbardziej wpływowych reżyserów, gigant Nowego Hollywoodu, choć zawsze stojący nieco obok swoich kolegów po fachu. Autor filmu, który zdefiniował kino USA lat 70. i filmowiec, którego twórczość jest nie tylko portretem Ameryki, ale samą Ameryką. Ulubieniec legendarnej krytyczki Pauline Kael i eksperymentator, który znalazł sposób, by każdy gatunek opowiedzieć na nowo. W ramach tegorocznego American Film Festival zapraszamy na pierwszą część retrospektywy Roberta Altmana, której zdecydowana większość zostanie zaprezentowana wyłącznie na ekranach Kina Nowe Horyzonty, podczas stacjonarnej części AFF-u. Karnety na stacjonarną odsłonę wydarzenia, które umożliwią delektowanie się kinem twórcy, są już w sprzedaży.

Amerykanie jak my

Na tegoroczną odsłonę retrospektywy składa się 10 filmów Altmana odnoszących się do historii i współczesności USA: opowieści o początkach amerykańskiego show-biznesu (jak w "Buffalo Billu i Indianach" [1976]), dzieła naśmiewające się z samego Hollywood (jak "Gracz" [1992]), a także narracje, które w idealnych proporcjach łączą komediowo-satyryczny nastrój z autentyzmem tragedii i akcentują symbole Ameryki w najbardziej nieoczywisty dla powszechnych wyobrażeń sposób: "Brewster McCloud" (1970) i "Złodzieje jak my" (1974). Nie zabraknie też legendarnego "M*A*S*H-a" (1970), dziś jeszcze bardziej aktualnego, bo pod płaszczykiem opowieści o konflikcie w Korei ukazującego zło i absurdy każdej z wojen.

W przyszłym roku będziemy kontynuować przegląd twórczości reżysera, prezentując te filmy Altmana, w których oddaje on pole kobietom: wspaniałym aktorkom i zniuansowanym postaciom. Podczas 14. edycji w 2023 roku będzie można zobaczyć między innymi "Trzy kobiety" (1977) i "Wróć do nas, Jimmy Dean" (1982).

Mistrz polifonii i dekonstruktor gatunków

Bez niego nie moglibyśmy cieszyć się filmami Paula Thomasa Andersona, Todda Solondza, braci Safdie czy Harmony’ego Korine’a. Aspektem dzieł Altmana, który najbardziej inspiruje współczesnych autorów, jest mozaikowość narracji i wielość perspektyw, które twórca Kansas City adaptował na potrzeby kina: widać to nie tylko w "Nashville" (1975), ale też w "Na skróty" (1993) – wielowątkowej anatomii życia na przedmieściach Los Angeles, gdzie przypadkowe spotkania nieznających się ludzi ujawniały tragedie, hipokryzję, małostkowość, obojętność na czyjąś tragedię i ukrytą skłonność do destrukcji.    

Altman lubił też testować granice gatunków, z ironicznym dystansem wykorzystując konwencje komedii, kina wojennego, westernowego, muzycznego lub gangsterskiego: widać to we flirtującym z kanonicznymi opowieściami o Dzikim Zachodzie "McCabe i pani Miller", satyrycznym Zdrowiu (1980) czy "Kansas City" – historii o kryminalnym sznycie.

Filmy te przypomną twórcę niepowtarzalnego, mistrza filmowej satyry, kreatora fenomenalnych rozwiązań narracyjnych, artystę czułego, wrażliwego i zawsze zdystansowanego do hollywoodzkiego blichtru, choć obierającego amerykańskie mity na temat swych dzieł. Kuratorem retrospektywy jest profesor Rafał Syska, autor monografii reżysera pt. „Zachować dystans” i znawca twórczości Altmana.

Masterclass Joan Tewkesbury

W latach 70. – dekadzie największych sukcesów Altmana – kino zdominowane było przez mężczyzn: zarówno za, jak i przed kamerą. Twórca "Na skróty", w porównaniu do wielu współczesnych mu reżyserów, chętnie współpracował z utalentowanymi kobietami i dawał im duże pole do działania. Jedną z jego stałych współpracowniczek była Joan Tewkesbury – reżyserka, autorka scenariuszy do "Nashville" i "Złodzieje jak my" oraz konsultantka przy "McCabe i pani Miller", która poprowadzi podczas American Film Festival masterclass online, a także wyjątkowy warsztat dla autorek scenariuszy, tych uznanych i tych, które chcą rozpocząć przygodę z pisaniem na potrzeby filmu. Szczegóły wydarzenia podamy wkrótce. W festiwalowym programie znalazł się także reżyserski debiut Tewkesbury, Dawni kochankowie (1979) – to historia przeżywającej kryzys małżeński psycholożki wyruszającej w podróż w poszukiwaniu poprzednich partnerów. Dianne (Talia Shire) chce w ten sposób zrekonstruować bieg wydarzeń, który ukształtował jej życie.

Na 13. edycję American Film Festival organizatorzy zapraszają od 8 do 13 listopada, tradycyjnie do Wrocławia. O tydzień dłużej, do 20 listopada, trwać będzie część online’owa wydarzenia. Trwa sprzedaż karnetów i akredytacji na stacjonarną odsłonę wydarzenia. Pełny program AFF-u opublikujemy 27 października.