Recenzja filmu

Życie na podsłuchu (2006)

W obecnych czasach postkomunistycznych rozliczeń z przeszłością, z którą trudno uporać się np. Polsce, niemiecki reżyser Florian Henckel von Donnersmarck przedstawiał obraz NRD z lat 80-tych. Otwieranie teczek współcześnie kojarzy się z puszką Pandory. Tak bardzo przywykliśmy do afer politycznych serwowanych zbyt często, aby mogły nas dłużej szokować. Kogo dziś obchodzi czy pan X czy Y był agentem służb specjalnych? Nikogo nie interesują już powody, jakie nim kierowały. Czy było to dobrowolne czy przymuszone? A po co to komu wiedzieć, skoro teraźniejszość wymaga rozwiązania innych problemów. Czy jednak aby na pewno zapomnienie o byłym reżimie i jego zbrodniach jest wskazane? "Życie na podsłuchu" daje do myślenia. Pobudza do rozważań nad moralnością, a przede wszystkim, czy my powinniśmy tu kogokolwiek osądzać? Berlin, listopad 1984 roku. Gerd Wiesler (Ulrich Mühe), kapitan Stasi, przesłuchuje przystojnego blondyna, który pomógł w ucieczce przyjacielowi. To jedna z pierwszych scen. Następna to sala wykładowa, w której Wiesler szkoli adeptów Stasi. Puszcza im taśmę z owego przesłuchania i objaśnia metody pozyskiwania zeznań. Sprawia wrażenie człowieka bez skrupułów. Kolejna scena rozgrywa się w teatrze. Wiesler obserwuje Georga Dreymana (Sebastian Koch) i Christę-Marię Sieland (Martina Gedeck), parę artystów. Instynkt mu podpowiada, że Dreyman nie jest tak wierny Partii, jak się powszechnie uważa. Wkrótce okazja się nadarza, a Wiesler zostaje jednym z psów Dreymana. Rozkaz podsłuchiwania mieszkania Dreymana zostaje wydane na polecenie ministra Hempfa (Thomas Thieme), obrzydliwego grubasa w średnim wieku. Hempf reprezentuje władzę i korzysta z niej bezwzględnie. Od niego zależy los artystów. Niektórzy z nich ponoszą straszliwą cenę, np. Christa za cotygodniowy seks z ministrem istnieje na scenie teatralnej jako największa z aktorek. Christa prywatnie związana jest z Dreymanem, autorem sztuk teatralnych, mający uznanie w NRD i na Zachodzie. Oboje cieszą się przywilejami. Jednak do czasu... System komunistyczny wymaga od swoich podwładnych posłuszeństwa i widocznej akceptacji, jeśli nie rzec, poddańczej miłości. Za wszystko karze sobie płacić. Im więcej daje, tym cena jest większa. Ten film pokazuje, że nikt nie może się w nim czuć bezpieczny. Nie wystarczy poparcie żony samej głowy państwa czy spełnianie zachcianek. Musisz uważać, bo jeśli ktoś z elity zechce mieć coś twojego, to i tak po to sięgnie! Wiesler miesiącami żyje życiem artystów. Widzi wyraźnie, że Dreyman jest wierny systemowi. Wraz z biegiem wydarzeń jest świadkiem tego, że Hempf próbuje zniszczyć Dreymana, by przejąć kontrolę nad Christą. Powoli jego wiara w słuszność systemu kruszy się. Zaczyna, niczym Anioł Stróż, pomagać parze artystów. Kryje Dreymana, gdy ten, po tragicznej śmierci przyjaciela, postanawia przeciwstawić się systemowi i napisać prawdę o samobójstwach w NRD. Jeżeli ktoś twierdzi, że ten film jest przewidywalny, to się myli. Zbyt wiele możliwości się tu wyłania. Zakończenia zdradzać nie będę. Konstrukcja scenariusz jest spójna. Poprzez nie ukazywanie jednoznacznych powódek Wieslera, von Donnersmarck uzyskał głębię psychologiczną. Nikt z nas nie ma prawa oceniać ludzi, którzy żyli w reżimie komunistycznym. Dziś nie jesteśmy inwigilowani za nasze poglądy czy działania. I na szczęście większość z nas nie jest skazana na stawianie przed takimi wyborami. Pamiętać należy, że człowieka łatwo upokorzyć, pozbawić wszystkiego co było dla niego świętością stosując wobec niego przemoc czy szantaż emocjonalny. "Życie na podsłuchu" to film o ludziach i wymuszonych wyborach, które często decydowały o życiu ich i ich rodzin. Film doceniony na wielu festiwalach za muzykę, reżyserię, grę aktorską Martiny Gedeck czy Ulrich Mühe'a czy w kategoriach najlepszy film oraz nagród publiczności. Gorąco polecam! Iga Sypek