Recenzja filmu

Balzac i Mała Chinka (2002)

Napisanie recenzji filmu nie jest zadaniem łatwym. Ocena "Balzaca i małej Chinki" to zadanie, w moim odczuciu, jeszcze  trudniejsze, gdyż stosując analogię do literatury, film ten należałoby umieścić w dziale: poezja i literatura piękna. Piękne rzeczy wymagają pięknego komentarza. Wyobraźcie sobie...

Pulchne ciastko biszkoptowe, a na nim gęstą bitą śmietanę ozdobioną "wpatrzonymi w nas" świeżutkimi truskawkami, które lśnią, gdyż dopiero obmyto je wodą. Kuszące? Posmakujmy zatem!

Biszkopt: Sijie Dai opowiada nam osadzoną w komunistycznych Chinach historię miłości dwóch młodych mężczyzn do jednej kobiety oraz jej konsekwencje. Ma (Ye Liu) oraz Luo (Kun Chen) pochodzą z inteligentnych, czyli reakcyjnych rodzin i zostają wysłani do obozu reedukacyjnego "Podniebny Feniks" w przepięknej górskiej osadzie. Poznają tam młodą Chinkę (Xun Zhou), analfabetkę, córkę wioskowego krawca. Początkowo zacofanie i brak ogłady dodają dziewczynie swoistego uroku, wkrótce jednak u Luo dojrzewa pragnienie wyrwania krawcówny ze szponów niewiedzy. Z pomocą książek, zakazanych pozycji literatury światowej,  uczy ją czytać, co zagwarantować ma jej lepszą przyszłość.  

Bita śmietana: Historia jest prosta, ale tylko z pozoru, w żaden sposób nie możemy nazwać jej banalną. Głównym motywem jest oczywiście miłość, tutaj w dwóch wydaniach. Oba są wyjątkowe. Zapowiedziane w tytule nawiązania literackie są skromne, lecz, w mojej ocenie, wystarczające. Nie należy też zapominać o odniesieniach do polityki, czasami wrogich, innym razem- śmiesznych ("Mozart rozmyśla o przewodniczącym Mao"). Całość zaś okraszona jest wspaniałymi zdjęciami (odrobinkę brakuje do niedoścignionego wzorca: "Domu latających sztyletów"), piękną muzyką (zwłaszcza dźwięki "wrogiego" instrumentu- skrzypiec) i zachwycającą scenografią (naturalne obrazy wyłapane sprawnym okiem Juipinga Cao). Nie mogę (jeszcze!) nazwać się wielbicielem kina azjatyckiego, mam jednak nieodparte wrażenie, że dalekowschodni twórcy są perfekcjonistami.

Truskawki: Dwie miłości. Luo kocha naturalnie, młodo, szalenie, pięknie, lecz normalnie. Obcując często z młodą Chinką, poddaje się jej urokowi i zakochuje do szaleństwa. Towarzyszący mu na każdym kroku Ma, również ulega fascynacji młodą krawcówną. Zdaje sobie jednak sprawę, że należy ona do przyjaciela. Nic to, skoro uczucie potęguje się, osiągając apogeum po wyjeździe Luo. Ma, dotrzymując słów przyrzeczenia, opiekuje się małą Chinką w sposób wyjątkowy, nic mu w niej nie przeszkadza, pomaga jej w zorganizowaniu "koniecznej" podówczas aborcji; kocha absolutnie, uznając możliwość zwykłego przebywania w jej towarzystwie za mistyczną rozkosz. Ostatecznie miłość Ma jest cierpieniem, w żaden sposób nie może się uwolnić. Film wspomina Balzaca, Gogola, Dostojewskiego, Kiplinga, uczucie Ma przywodzi  na myśl raczej Wertera z powieści Goethego. O scenie zbliżenia kochanków w rzece nie można nic napisać, trzeba zobaczyć.

Woda: Białe papierowe stateczki, leniwie umykające z nurtem rzeki mają symbolizować tych, którzy odeszli. Po wielu latach Ma błądzi pomiędzy nimi, szukając nieskonsumowanej miłości. Co, tak naprawdę, spodziewa się znaleźć? Nie ten element jest jednak decydujący. Zalana dolina, wraz z nią zalane wspomnienia czyli metafora pięknego zakończenia. Czynię dla Państwa oczu i umysłu najlepiej, jak potrafię, gdyby jednak w grę wchodziło pełne zaufanie, recenzja tego filmu mogłaby zamknąć się w jednym słowie: koniecznie!

Mała Chinka odeszła, a czego nauczył jej Balzac? Momencik... Przepraszam, właśnie przeszła moja żona, skrycie uśmiechnęła się. Czego jej nauczył?  Tego co i mnie, że "kobiece piękno jest bezcennym skarbem".