Recenzja wyd. DVD filmu

Nasza klasa (2007)

Mariaż kina i przemocy to związek święty i udany. Ciekawskie oko kamery zwraca się tam, gdzie dzieje się zło. To instynkt dobrego pracownika – lud płaci, lud chce igrzysk, krwi i zgrzytania zębów. Czynienie zadość tej potrzebie przyniosło kinematografii mnóstwo bezmyślnych, pełnych rzeźnickiej pasji jatek, które wżarły się w mieszczańskie mózgi łatwo niczym piła w próchno. Z drugiej strony – są filmy używające wstrząsającego obrazu po to, by opowiedzieć jakąś znaczącą historię. Do tego typu dzieł należy "Nasza klasa" wyreżyserowana przez Ilmara Raaga.

Narracja jest osadzona w środowisku szkolnej młodzieży. Joosep (Pärt Uusberg) jest spokojnym, introwertycznym chłopcem. Klasowy macho, głupkowaty i w swej przeciętności wymiotnie nudny Anders (Lauri PedajaLauri PedajaPärt Uusberg) wybiera go sobie za ofiarę. Najpierw są to niewybredne żarty, później już otwarta przemoc. Szkolny bandyta gromadzi wokół siebie wierną grupę oprawców, reszta klasy albo bawi się upokorzeniami krzywdzonego, albo unika wtrącania w nie swoje sprawy. Jeden z przybocznych Andersa, świeżo przybyły do szkoły Kaspar (Vallo Kirs), dosyć niespodziewanie buntuje się przeciw reżimowi przemocy. Z oprawcy stopniowo zamienia się w jedynego obrońcę ofiary. Z czasem – w jego przyjaciela.

"Nasza klasa" jest sprawnie zrealizowana technicznie. Aktorzy, mimo że niedoświadczeni, nie popadają w przesadę. Chociaż temat prowokuje do egzaltacji. Możliwe, iż dyscyplina jest zasługą reżysera, który zdołał utrzymać młodych odtwórców w ryzach. Ich grę chwyta dobrze prowadzona kamera, dokumentalnie szczera i bezpośrednia. Materiał jest kręcony z ręki, jednak bez przesadnego chybotania i programowej niedoskonałości. Ujęcia są przemyślane i dobrze poprowadzone. Twórcy filmu nie zamierzali męczyć widza w imię niestrawnych ideologii warsztatowych. Profesjonalnie wykreowany obraz połączono z wyważoną dawką trafnie dobranej muzyki. Wyszła zgrabna całość.

Ten film boli, psuje krew, zostawia rysy na mózgu. To emocjonalna pornografia, bez ogródek epatująca nas bólem i upokorzeniem. Dosyć szybko można się zacząć domyślać zakończenia. Staje się ono niewypowiedzianym życzeniem oglądającego, upragnionym katharsis, wspólną zemstą widza i bohaterów. Gdy wizja zamknięcia wydarzeń zaczyna się klarować, obserwator odczuwa ulgę. Tak powinno być. Była zbrodnia, będzie kara, w świecie bez sprawiedliwości wymierzona ręką ofiary. Ostatni akt jest kropką w zdaniu zamykającym tę smutną opowieść. Zemsta nie była słodka. Nie była nawet gorzka. Nie miała smaku. Pozostawiła po sobie spustoszenie.

Historia może być rozpatrywana jako studium szkolnej przemocy. Jednak rówieśnicza grupa to również miniatura społeczeństwa. Im bliżej tragicznego finału, tym częściej zadajemy sobie pytanie: na ile aktywne zło jest gorsze od bierności? Koniec końców – wszyscy, którzy świadkowali zbrodni upokorzenia wydają się tak samo winni jak oprawcy. Ten film to świetna pożywka dla mizantropii. Sam w finałowej scenie nie mogłem usiedzieć w miejscu, mimowolnie werbalizowałem swoje jednowyrazowe myśli zakończone wykrzyknikiem. Wszystko potoczyło się tak jak chciałem. Jednak rozgoryczenie zostało. To był dobry punkt wyjścia, by jeszcze raz rozważyć dosyć oczywiste rzeczy. Film nie jest odkrywczy. Powtarza pytania, które każdy myślący człowiek zadał sobie wielokrotnie. Być może tak często, iż najpierw zgubił ich sens, a później zapomniał o tym, że w ogóle je sobie zadawał. Historia Joosepa i Kaspara przypomina o ich istnieniu.