Bohaterem filmu jest reżyser nie umiejący sprostać zadaniom, jakie nakłada na niego rzeczywistość. Chciałby powiedzieć wszystko, a nie ma już nic do powiedzenia. A kiedy artysta nie ma nic do powiedzenia, może jeszcze zawsze opowiedzieć, dlaczego nie ma nic do powiedzenia.

"8 i 1/2" rozpoczyna się sceną symboliczną, w jakiś sposób streszczającą właściwie cały film i wykładającą jego teorię. Reżyser Guido - bohater (Marcello Mastroianni) jest uwięziony we własnym samochodzie, a samochód stoi w ulicznym korku. Nie może otworzyć drzwi ani uchylić szyby, jego położenie staje się krytyczne - dusi się na oczach otaczających go, lecz absolutnie obojętnych, nic nie widzących ludzi z innych samochodów. W ostatniej chwili przebija dach swego wozu, ucieka, wznosi się ponad wszystko, ulatuje w dal. Fabuły właściwie nie ma. Bohater zobowiązał się nakręcić kolejny film. Producenci czekają, puszczono już w ruch ogromną machinę wytwórni, zbudowano gigantyczną dekorację, zaangażowano aktorów, ustalono ostateczny termin rozpoczęcia zdjęć, wszyscy czekają. Tymczasem reżyser nie ma jeszcze nawet cienia pomysłu.

Fellini opowiada to niezwykłym językiem. Rzeczywistość przeplata się tu z marzeniami, ze wspomnieniami z dzieciństwa, z wizjami fragmentów przyszłego filmu.

Machina promocyjna ruszyła, ustawiono dekoracje, zatrudniono aktorów, ustalono termin rozpoczęcia zdjęć, producenci obliczają zyski, widzowie niecierpliwie czekają na premierę. Brakuje tylko pomysłu na film. Na planie filmowym Guido improwizuje, wspomina dzieciństwo, kochanki, postaci stworzone w poprzednich produkcjach. Rzeczywistość miesza się z marzeniami a przeszłość z wizją kolejnego filmu.

Bohater "Osiem i pół" to w dużej mierze sam Fellini, którego po 6 pełnych i 3 krótkich metrażach (ten miał być „ósmym i pół”) ogarnął kryzys twórczy. Wydaje się, że reżyser podchodził jednak do tego z dystansem: przy obiektywie kamery miał umieścić kartkę z napisem: Pamiętaj, że to komedia.

Guido Anselmi (Marcello Mastroianni) zamierza nakręcić dziewiąty film w swojej karierze reżyserskiej. Wszystko jest już gotowe do rozpoczęcia produkcji, brakuje tylko pomysłu na fabułę. Pomimo wielkich ambicji, Guido cierpi na kryzys twórczy i usiłuje odnaleźć wenę we wspomnieniach ze swojego życia oraz w poprzednich filmach. Nie potrafiąc znaleźć inspiracji i spokoju w świecie pełnym zgiełku, ucieka w wir marzeń. Jednakże presja upływającego czasu staje się coraz bardziej przytłaczająca.

Guido Anselmi to alter ego Felliniego, uznany reżyser, który powinien właśnie kręcić swój dziewiąty, genialny film. Nie jest w stanie -mimo wielu teoretycznie niezłych pomysłów, nachodzi go zwątpienie i to zwątpienie w wielu sferach życia. Prywatnie Guido zadowala się bylejakością, kochanką, która jest mu obojetna i żoną, o której zrozumienie się nie stara. Marcello Mastroianni genialnie wciela się w kogoś kto nie jest bohaterem swojego życia, jedynie widzem.