Bardzo dziwna to Wigilia. Choć jest i choinka, i kolędnicy, i nawet zaśpiewana przez chwilę kolęda "Lulajże Jezuniu", to przedświąteczny wieczór nie ma w sobie ani grama ciepła czy radości. Andrzej jest spełnionym zawodowo inżynierem, który w wieczór przedświąteczny szuka "Ewy". Szuka bezskutecznie. Czy "Ewa" istnieje? Może to tylko archetyp pierwiastka kobiecego, tak chętnie zwanego w PRL "Ewą" (weźmy chociażby słynny "kwiat dla Ewy"), a może wymysł chorego umysłu głównego bohatera?

Kolejne rozmowy telefoniczne z tajemniczym głosem mnożą fałszywe tropy. Andrzej przemierza taksówką zaśnieżone ulice i odwiedza kolejne mieszkania. Przedziwna galeria świątecznych postaci wcale nie ułatwia mu poszukiwań. Trafia po drodze na ludzi, którzy "Ewę" znali dobrze lub wcale, spotyka kolegów z Powstania i siebie samego. A zatem może to wszystko dzieje się tylko w rozdwojonej jaźni Andrzeja, której nie umie ukoić nawet cicha, święta noc?

Naprawdę ciężki był to dla mnie film. "Wieczór przedświąteczny" jest ponurym psychologicznym seansem analizy stanu umysłu dojrzałego mężczyzny. Niczym nocne zjawy przewija się kalejdoskop dziwacznych bohaterów - jakaś dawna kochanka, dawni koledzy z czasów wojny - pożenieni i całkiem odlegli, samotne klientki nocnego baru "Ewa", i tajemnicze alter ego Andrzeja, które utrudnia mu poszukiwania. Niczym refren pojawiają się senne wokalizy "Novi Singers" do muzyki Komedy.

Choć można by szukać podobieństw do "Opowieści wigilijnej", w której duchy pokazują głównemu bohaterowi jego życie, to czego w filmie zdecydowanie brak, to dobra i nadziei na szczęśliwe zakończenie. Akcja filmu urywa się, zanim otrzymamy odpowiedzi na nurtujące nas pytania.

Jest tu trochę z ducha powieści Konwickiego, trochę z filmów Skolimowskiego. Nie każdemu spodoba się ten film, bo i nie jest on łatwy w odbiorze. Plusem na pewno jest wspaniała obsada, m.in. Chamiec (w potrójnej roli!), Cybulski, Wiśniewska, Karewicz, Szmigielówna i inni. Uznanie moje wzbudziły też zręczne ujęcia trickowe w scenach z Andrzejem i jego sobowtórem/alter ego. Można obejrzeć jako psychologiczną ciekawostkę, ale na pewno nie jest to pozycja łatwa i przyjemna.