Stylowa komedia kostiumowa, awanturniczy film "płaszcza i szpady", fantastyczna baśń z duchami, wisielcami, opętanymi księżniczkami. Scenarzysta Tadeusz Kwiatkowski i reżyser Wojciech Has starali się pozostać wierni powieści Jana Potockiego, chociaż dla tego prawie trzygodzinnego widowiska i tak musieli dokonać skrótów. Realizatorzy zachowali szkatułkową konstrukcję powieści, w której każda kolejna opowieść wywodzi się z poprzedniej. Spina je postać bohatera, kapitana Alfonsa van Wordena (Zbigniew Cybulski) z gwardii króla Hiszpanii, podróżującego przez wzgórza Kastylii do Madrytu i popadającego w najrozmaitsze tarapaty. Dzięki tej podróży poznajemy zadziwiające sceny z XVIII-wiecznej Hiszpanii, gdzie współistnieją ze sobą pozostałości rozmaitych cywilizacji. Nade wszystko jednak widowisko Hasa wciąga atmosferą magiczności. Opowieść zaczyna się w Saragossie, gdzie podczas wojen napoleońskich oficerowie francuscy i hiszpańscy pogrążają się w lekturze znalezionego tam rękopisu. Posługując się epizodyczną formą opowiadania, Has przechodzi swobodnie od tragizmu do sarkazmu i komizmu, od realności do fantazji. Jest to również film o przypadkowości ludzkiego losu. Nakręcone głównie w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej zdjęcia wprowadzają swobodnie w świat oscylujący między realizmem a magią.

Przepełniona filozoficznymi pytaniami i mistycyzmem opowieść o niezwykłej podróży oficera gwardii walońskiej Alfonsa van Wordena. Wędrując samotnie przez dzikie góry Sierra Morena, zatrzymuje się w ponurej oberży. Poznaje tam dwie mauretańskie księżniczki, które oznajmiają mu, że jako potomek potężnego rodu Gomelezów wybrany został do wielkich zadań. Przedtem musi jednak dowieść swej odwagi, prawości i honoru. Alfons wpada w wir niesamowitych wydarzeń. Wkracza w chaotyczny świat, będący metaforą przypadkowości ludzkiego losu.

"Rękopis znaleziony w Saragossie" jest adaptacją dziewiętnastowiecznej powieści Jana Potockiego. Bohaterem filmu jest Alfons van Worden (Zbigniew Cybulski), kapitan gwardii w służbie króla Hiszpanii. W drodze do Madrytu zatrzymuje się na odpoczynek u ponętnych mauretańskich księżniczek: Eminy (Iga Cembrzyńska) i Zibeldy (Joanna Jędryka). Tam też niespodziewanie dowiaduje się, ze pochodzi z rodu Gomelezów, a jego przeznaczeniem jest dokonać niezwykłych czynów. W posiadłości zaprzysięgłego kabalisty Don Pedro Uzedy (Adam Pawlikowski) wysłuchuje niesamowitych historii, które wystawiają na próbę jego racjonalizm i trzeźwość osądu rzeczywistości. W miarę dalszej podróży coraz bardziej zacierają się granice między realizmem a fantasmagorią...

Osią akcji jest podróż do Madrytu Alfonsa van Wordena, kapitana gwardii walońskiej króla Hiszpanii. Podczas podróży spotyka go cała seria niezwykłych przygód. Obiera najkrótszą drogę, jednak kilkukrotnie powraca do punktu wyjścia, do tajemniczej oberży i jej upiornego otoczenia, by przez kolejne opowiadania znów przemierzać znane mu rejony czasu i przestrzeni, za każdym razem wypełnione innymi postaciami.

"Rękopis znaleziony w Saragossie" jest adaptacją powieści Jana Potockiego. Adaptacją o tyle trudną, że pierwowzór literacki ma formę tzw. powieści szkatułkowej. Opowiadane historie, choć każda z nich toczy się w innym czasie i innym miejscu, przenikają się, tworząc przedziwną sieć powiązań i zależności.
Alfons von Worden (Zbigniew Cybulski), kapitan gwardii króla Hiszpanii podróżuje przez góry Sierra Morena. Poznane w gospodzie maurytańskie księżniczki odkrywają przed nim, że został wybrany do wielkich zadań, najpierw jednak musi przejść szereg prób. Bohater zostaje wplątany w serię niesamowitych wydarzeń i sytuacji. Ani von Worden, ani widz, nie wiedzą, co jest prawdą, a co iluzją. Scenograficzny przepych i malowniczość obrazów na długo zapadają w pamięć, podobnie jak znakomita gra popularnych aktorów pojawiających się w kolejnych epizodach. Film równie dobrze można zaliczyć do gatunku płaszcza i szpady, jak i komedii kostiumowej lub fantastycznej baśni, pełnej duchów, tajemniczych księżniczek, wisielców i opętanych.