Nikt nie spodziewał się hiszpańskiej inkwizycji w polskim kinie, tymczasem pojawiła się co najmniej dwa razy i to ze świetnymi rezultatami. W RĘKOPISIE ZNALEZIONYM W SARAGOSSIE trafiał w jej ręce Cybulski, który ledwo co uszedł z życiem. Również bohater TORTURY NADZIEI miał tą wątpliwą przyjemność trafić przed trybunał Świętego Officjum. Jego przewiną były związane z jego praktyką lekarską sekcje przeprowadzane na zwłokach. Wielki Inkwizytor (majestatyczny Władysław Hańcza) nie ma wątpliwości: lekarz Aser uległ podszeptom diabła, dopuściwszy się profanacji szczątków. Ponadto reprezentowana przezeń medycyna nie potrafi wykryć ludzkiej duszy, jej rozpowszechnienie prowadzić więc może do zachwiania ludzkiej wiary. Błądzącego Asera można uratować w jeden sposób - poprzez oczyszczenie na stosie. Jednak samo spalenie to za mało dla uratowania duszy. Grzesznik musi wcześniej szczerze żałować za grzechy. Inkwizytorzy mają sposoby, by go do niej nakłonić...

Dziś, na fali rehabilitacji rozmaitych oczernianych w przeszłości religijnych organizacji przebąkuje się również o tym, że Inkwizycja nie była taka zła. Odpowiedź na takie insynuacje może być tylko jedna: jeśli skrzywdziła choćby jednego człowieka, godna jest potępienia. Tymczasem w wyniku jej działalności straciło życie setki, tysiące, miliony osób, nie tylko w Hiszpanii, lecz w całym chrześcijańskim świecie! Nie relatywizujmy zbrodni ludobójstwa tylko dlatego, że miało miejsce wieki temu, a Kościół od tamtej pory nieco spuścił z tonu.

TORTURA NADZIEI należy do ścisłej czołówki polskich nowel telewizyjnych, które ogólnie trzymały bardzo wysoki poziom (MISTRZ TAŃCA, PIEŚŃ TRIUMFUJĄCEJ MIŁOŚCI, JA GORĘ). Najczęściej oparte były na nowelach klasyków XIX-wiecznych, nie wiem jednak, jak było w tym przypadku. Za realizację odpowiedzialni są Czesław i Ewa Petlescy, mający na koncie wiele znakomitych i nierzadko brutalnych filmów, takich jak BAZA LUDZI UMARŁYCH i OGNIOMISTRZ KALEŃ. W krótkiej formie telewizyjnej sprawdzają się równie dobrze, jak w kinowych produkcjach, TORTURA to jedno z ich najbardziej wstrząsających dzieł.