Recenzja filmu

Łowca jeleni (1978)

Amerykański reżyser Michael Cimino przed nakręceniem "Łowcy jeleni" miał na swym koncie tylko jeden film - "Piorun i lekką stopę" ze znakomitymi kreacjami Eastwooda i Bridgesa. W kolejnym utworze można dostrzec pełną świadomość kina, dojrzałość i pewność. Cimino prezentuje tu w trzech odsłonach losy grupki przyjaciół z małego miasteczka w Pensylwanii - przed wyjazdem na wojnę, gdy bawią się na weselu; na froncie, gdzie doświadczają traumatycznych przeżyć; po powrocie do domu, jak muszą poradzić sobie z piętnem wojny. "Mój film stawia następujące pytanie: jak można po tego rodzaju przeżyciach i doświadczeniach toczyć normalne życie"? - mówił po premierze reżyser. I czy w ogóle można? "Łowca jeleni" wpisuje się w krytyczny nurt wojennych filmów podejmujących próbę rozliczenia z Wietnamem. Dzieło Cimino stawiano w jednym szeregu z tak wybitnymi produkcjami, jak "Czas apokalipsy" Coppoli i "Pluton" Stone'a. Jednak to właśnie twórca "Roku smoka" spojrzał na problem najpełniej - nakreślił portrety psychologiczne postaci w całości. Prezentuje bohaterów, Michaela, Nicka i Stevena, przed wyjazdem, gdy tryskają optymizmem oraz po powrocie, gdy nie mogą do końca uwierzyć w to, co przeżyli. Brawurowo połączył ze sobą pierwszą i drugą część filmu - za pomocą jednego cięcia, które odzwierciedla szok, jakiego doznali bohaterowie. Reżyser zderza beztroskę i spokojne życie mieszkańców wioski z okrucieństwem i piekłem wojny. Do historii kina przeszła wstrząsająca sekwencja gry w rosyjską ruletkę, do której partyzanci zmuszają amerykańskich jeńców. Nieludzka gra ze śmiercią zostaje później powtórzona - Nick nie potrafi przejść od wojennej rzeczywistości do normalności i, już w wersji hazardowej, ponownie szuka "mocnych wrażeń". Rosyjska ruletka jest dla całego filmu symboliczna. Obrazuje niszczący wpływ wojny na jej uczestników, młodych mężczyzn. Przez tak kontrowersyjne ujęcie tematu, bezkompromisowo ukazujące wojennych przeciwników Amerykanów, "Łowca jeleni" wywołał skandal na festiwalu w Berlinie. Delegacja sowiecka zarzuciła twórcom zniesławienie narodu wietnamskiego i wycofała się z udziału w imprezie. Niesłusznie. Zamiarem reżysera nie było bowiem stworzenie filmu wymierzonego przeciw żołnierzom Wietkongu, raczej przeciwko wojnie w sensie najogólniejszym. W ukazaniu wizji wojny, która wdziera się w psychikę biorących w niej udział ludzi, wydatnie pomogli reżyserowi aktorzy. Robert De Niro stworzył tu jedną ze swych najwybitniejszych ról. Jego bohater najpełniej odzwierciedla trójdzielny podział filmu - początkowy entuzjazm, traumatyczne doświadczenia i próbę ich przezwyciężenia. Meryl Streep, będąca przed przełomową, oscarową rolą w "Sprawie Kramerów", wypada niezwykle przekonująco. W jednym ze swych pierwszych występów pokazuje drzemiący w niej potencjał. Najjaśniej błyszczy jednak gwiazda Christophera Walkena. To jego postać wojna dotyka najbardziej, przez co aktor miał spore możliwości dla zaprezentowania swych umiejętności. Daną mu możliwość brawurowo wykorzystał i słusznie zgarnął Oscara za rolę drugoplanową. Statuetkami uhonorowano również Cimino - za najlepszy film i reżyserię. Niezwykle odważny w wymowie "Łowca jeleni" jest pozycją obowiązkową. Chyba nikomu wcześniej nie udało się stworzyć równie trafnego, mocnego, antywojennego filmu. Tym większa szkoda, że Cimino, po wielkiej klęsce "Wrót niebios", nigdy już nie stworzył filmu choćby zbliżonego poziomem do swej drugiej produkcji.