Gwoli wstępu: właśnie wchodzę w tzw. wiek średni i odkąd pamiętam, zmagam się z depresją, w tym, w cięższych epizodach, z myślami samobójczymi (na szczęście bez prób wcielenia ich w życie). Mam więc z materią, o której traktuje "13 Powodów" pewne "doświadczenie" oraz, co zrozumiałe, serial wzbudził we mnie zainteresowanie i nadzieję na poważne potraktowanie tematu.

To, co obejrzałam, zmroziło mnie do szpiku kości, szczególnie biorąc pod uwagę wysokie oceny i ogólną popularność tego serialu wśród części widzów. Poważnie zastanawiam się nad zaprzestaniem subskrybowania Netfliksa, bo to, co ta stacja odstawiła, to niebezpieczna gra emocjami nastawiona na zysk i pozyskanie lepszego zasięgu w pewnej grupie docelowej (w tym przypadku głównie nastolatków).

UWAGA: Poniżej znajdują się ogólne odwołania do fabuły mogące być potraktowane jako SPOILERY. Starałam się nie zdradzać wiele, ale napisanie krytycznej recenzji przestrzegającej przed marnowaniem na ten serial czasu jest bez odwoływania się do fabuły praktycznie niemożliwe.

Po pierwsze: samobójstwo bohaterki jest środkiem do celu i elementem dość misternego planu obwinienia kilku wybranych ludzi o rzekome krzywdy i manipulowania ich uczuciami w celu... zemsty?. To chyba najbardziej wątpliwa moralnie postawa protagonistki nie będącej w jawny sposób "antybohaterką", jaką widziałam w życiu. Bardzo ciężko mi uwierzyć w to, że osoba w głębokiej depresji miałaby energię i wolę, by zrobić coś takiego. (Aczkolwiek jasno trzeba powiedzieć, że w depresji zdarza się człowiekowi wchodzić w rolę ofiary otoczenia i samobójstwo to często "żegnaj okrutny świecie" w praktyce. Nie wyobrażam sobie jednak tak dużej eskalacji podobnej postawy.)

Jeżeli więc nie rozwijająca się długo kliniczna depresja, to jakiś nieprawdopodobny zbieg okoliczności i kumulacja emocji: typowe rozterki nastolatka w kombinacji z poczuciem winy względem byłej przyjaciółki oraz następstwami idiotycznej skłonności do pakowania się w kłopoty i odrzucania ludzkiej przychylności, wszystko przypieczętowane nieadekwatnym do sytuacji samobójstwem. Niemożliwe, by taka historia zaistaniała w realnym świecie? Pewnie możliwe, ale nie udawajmy, że serial przekazuje jakąś uniwersalną naukę i przesłanie. Tak po prostu nie jest.

Druga, równie ważna sprawa: główna bohaterka wybiera samobójstwo jako rozwiązanie swoich problemów, a twórcy serialu nie robią NIC, żeby przekonać nas, że samobójstwo takim rozwiązaniem nie jest. Co więcej, każą nam sympatyzować z dziewczyną, która praktycznie pomiata jedyną osobą, która okazuje jej nieustającą przychylność i sympatię. Oczekuje, że inni będą czytać jej w myślach. Nie robi tego, co w oczywisty sposób zrobić powinna (natychmiast po fakcie zgłosić to i owo policji) oraz robi to, czego w równie oczywisty sposób robić nie powinna, co kończy się dla niej źle. Mamy uwierzyć, że z żadnej z tych złych sytuacji nie było wyjścia i "wszyscy zabili Hannę Baker", co jest oczywistą nieprawdą - Hanna Baker zabiła się sama i poza jedną osobą, nikt się do tego w znaczący sposób nie przyczynił.

Dla widzów oznacza to dwa możliwe podejścia - albo uznamy, że Hanna to typowa egotyczna "drama queen", która uważa, że cały świat kręci się wokół niej i może nawet zaczniemy jej w pewnym momencie "kibicować" w wiadomej sprawie, albo przyjmiemy za twórcami, że będąc bardzo wrażliwą osobą, rzeczywiście doznała ona od ludzi, którzy tej wrażliwości nie uszanowali, masy krzywd, które usprawiedliwiałyby samobójstwo i to, co po nim nastąpiło. Jedno i drugie jest bardzo słabe w obliczu faktu, że samobójstwa nastolatków to realny problem a część z nich może potraktować serial jako usprawiedliwienie i popchnięcie do realizacji swoich fantazji o odejściu z tego padołu.

W normalnych warunkach serial otrzymałby ode mnie jakieś 5/10, bo jest bardzo dobrze wyprodukowany i dobrze zagrany, aczkolwiek dłuży się niemiłosiernie i zawiera mnóstwo dziur w scenariuszu. Daję mu jednak 1 gwiazdkę za fatalny, szkodliwy przekaz i cynizm Netflixa, który postawił na żerowaniu na młodzieńczych kryzysach typu "ja vs zły świat" i fantazjach o samobójstwie, które wreszcie wszystkich nauczy, kogo stracili i w jaki sposób zawinili.

PS. recenzję piszę oczywiście z nowo utworzonego konta - depresja i skłonności do samobójstwa to nic, czym człowiek chciałby się publicznie chwalić.