David LynchI

David Lynch jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych reżyserów naszych czasów. Od najmłodszych lat był zainteresowany kinem. Za zrobiony w 1968 roku "Alfabet", będący połączeniem filmu fabularnego i animowanego, otrzymał stypendium na stworzenie kolejnego obrazu "Babcia". W 1978 Lynch nakręcił film, który przyniósł mu sławę - "Głowa do wycierania". Obraz bardzo szybko zyskał sobie miano dzieła kultowego. Obejrzał go również Mel Brooks, który pod jego wrażeniem zaproponował Davidowi wyreżyserowanie wyprodukowanego przez siebie "Człowieka słonia". Film wszedł na ekrany w 1980 i wywołał zachwyt wśród krytyków. Rok później obraz otrzymał 8 nominacji do Oscara, z których dwie przeznaczone były dla Lyncha. W 1983 David odrzucił lukratywną propozycję wyreżyserowania "Powrotu Jedi" i skupił się na ekranizacji powieści Franka Herberta "Diuna". Film okazał się klęską. Nie tylko nie przyniósł żadnych zysków, ale również dostał fatalne recenzje. W 1986 roku Lynch powrócił do popularności obrazem "Blue Velvet", za który otrzymał nominację do Oscara. Jednak największy rozgłos przyniósł mu zrobiony w 1990 film "Dzikość serca". Wywołał on burzę na festiwalu w Cannes i przyniósł reżyserowi Złotą Palmę. W tym samym roku Lynch nakręcił jeden z najgłośniejszych seriali telewizyjnych naszych czasów - "Miasteczko Twin Peaks", który wywołał zachwyt w najpierw w Stanach, a później po drugiej stronie oceanu. Na ulicach miast na całym świecie zaczęli się pojawiać ludzie w koszulkach z napisem "To ja zabiłem Laurę Palmer". Zachęcony powodzeniem serialu Lynch powrócił do niego w 1992 roku filmem kinowym "Miasteczko Twin Peaks. Ogniu krocz ze mną". Pięć lat później światło dzienne ujrzał kolejny obraz reżysera - "Zagubiona autostrada". Nie został on jednak przyjęty tak dobrze jak poprzednie dzieła artysty. W 2001 roku nakręcił "Mulholland Drive", a w 2006 "Inland Empire". W 2017 roku zrealizował trzeci sezon "Twin Peaks".

David Lynch jest szeroko cenionym i wpływowym reżyserem filmowym i telewizyjnym. Został określony mianem "pierwszego popularnego surrealisty". Tak jak Alfred Hitchcock, Akira Kurosawa i Kathryn Bigelow, zaczynał karierę jako malarz.

W 1966 roku rozpoczął studia na Pensylwańskiej Akademii Sztuk Pięknych w Filadelfii. Pragnął ujrzeć własne obrazy w ruchu, stąd zainteresował się filmem. Na uczelni zrealizował za 200 dolarów krótkometrażówkę "Sześciu mężczyzn, którym robi się niedobrze", która przyniosła mu nagrodę w uczelnianym konkursie eksperymentalnego malarstwa i rzeźby. H. Barton Wasserman zaproponował mu 1000 dolarów na stworzenie studia filmowego w domu. Lynch wykorzystał część sumy na zrobienie krótkometrażówki "Alfabet", którą wysłał wraz ze scenariuszem na nową produkcję do Amerykańskiego Instytutu Filmowego, gdy dowiedział się, że nowo założona uczelnia oferuje dotacje dla filmowców. Otrzymał wsparcie finansowe w wysokości 7,200 dolarów i za tą sumę nakręcił we własnym domu krótkometrażówkę "Babcia".

W 1971 roku przeprowadził się do Los Angeles, gdzie zaczął studia na AFI Conservatory. W tym czasie pracował nad filmem "Gardenback", który bazował na jego obrazach. Projektu nie ukończył, gdyż zniechęcili go do tego pracownicy uczelni, którzy naciskali na niego, aby rozwinął scenariusz i dodał więcej linii dialogowych. Po pierwszym roku zrezygnował ze studiów. Dziekan uczelni poprosił Lyncha, aby ponownie rozważył swoją decyzję, gdyż uważał go za jednego z najlepszych studentów szkoły. David zgodził się, jednak pod warunkiem, że nikt nie będzie się wtrącał do jego projektów. Tym sposobem rozpoczął pracę nad nowym filmem - "Głowa do wycierania". Lynch był w stanie pracować nad projektem, korzystając z pełnej swobody twórczej. Film miał trwać 42 minuty (ostatecznie trwał 89 minut), gdyż scenariusz składał się z 21 stron. Kręcenie zaczął 29 maja 1972 roku w nocy w kilku opuszczonych stajniach. Na planie znaleźli się m.in. Sissy Spacek, Jack Fisk i Frederick Elmes oraz grający główną rolę Jack Nance, który został stałym współpracownikiem reżysera. AFI podarowało Lynchowi dotację w wysokości 10 000 dolarów. Pieniądze z grantu nie starczyły jednak na ukończenie obrazu, a po sukcesie bardzo taniego "Easy Ridera" nieznany filmowiec nie miał szans na wsparcie ze strony wytwórni. Z tego względu kręcenie było regularnie przerywane i wznawiane. Aby zdobyć potrzebne fundusze Lynch roznosił gazety Wall Street Journal. Został też finansowo wsparty przez ojca. W 1973 roku zaczął stosować medytację transcendentalną. W czasie jednej z przerw w realizacji filmu w 1974 roku Lynch nakręcił krótkometrażówkę "Amputacja". W 1976 ukończył "Głowę do wycierania" i próbował ją zgłosić do konkursu głównego na Festiwalu w Cannes, a po odmowie na New York Film Festival. Ostatecznie udało się pokazać film na Los Angeles Film Festival. Był on dystrybuowany w całym USA. Zdobył uznanie w kręgu filmowego podziemia, a Stanley Kubrick stwierdził, że jest to jego ulubiony film wszech czasów, zaś H.R. Giger powiedział, że jest to najlepszy obraz jaki kiedykolwiek oglądał. Film został uznany za jeden z ważniejszych przedstawicieli gatunku midnight movie wraz z takimi dziełami jak "Kret", "Różowe flamingi", "Rocky Horror Picture Show", "Nierówna walka" i "Noc żywych trupów". Po ogromnym sukcesie kasowym obrazu Lynch napisał scenariusz na nowy film "Ronnie Rocket". Ze względu na brak zainteresowania producentów jego projektem zaczął szukać okazji do wyreżyserowania produkcji na podstawie czyjegoś scenariusza. 

Z pomocą Mela Brooksa został reżyserem filmu "Człowiek słoń". Obraz okazał się sukcesem artystycznym i komercyjnym, zdobywając 8 nominacji do Oscara, w tym dwie dla Lyncha za reżyserię i scenariusz adaptowany. George Lucas, fan "Głowy do wycierania" zaproponował mu reżyserię filmu "Gwiezdne wojny: Część VI - Powrót Jedi". Lynch ofertę odrzucił, gdyż uważał, że Lucas powinien reżyserować film według własnej wizji. Wkrótce Dino De Laurentiis zaoferował mu stworzenie adaptacji powieści Franka Herberta. Lynch przystał na propozycję i w 1984 roku nakręcił "Diunę", w której zadebiutował Kyle MacLachlan, wieloletni współpracownik reżysera. Film okazał się porażką artystyczną i finansową. Universal Studio stworzyło telewizyjną wersję produkcji, rozszerzając ją o usunięty w czasie kręcenia prawie godzinny materiał filmowy. Lynch sprzeciwił się zmianom, których z nim nie skonsultowano i wycofał swoje nazwisko z projektu. W między czasie od 1983 roku rysował i redagował komiks "The Angriest Dog in the World". W tym samym okresie zainteresował się fotografią jako formą sztuki. Podróżował do północnej Anglii, aby fotografować przemysłowy krajobraz w stanie degradacji. Ze względu na umowę z De Laurentiisem wciąż był zobligowany do nakręcenia 2 filmów. Pierwszym z nich miał być sequel "Diuny", który nie doszedł do skutku po jej klapie. Drugim stało się "Blue Velvet", którym Lynch powrócił do reżyserskiej formy. Muzykę do obrazu skomponował Angelo Badalamenti, który od tego czasu będzie naczelnym kompozytorem reżysera. Kontrowersje związane z filmem uczyniły Lyncha sławnym i wprowadziły go do głównego obiegu. Woody Allen powiedział, że jest to jego ulubiony obraz roku. W 1989 roku zrealizował krótkometrażówkę "Kowboj i Francuz" dla francuskiej telewizji.

W 1990 roku stworzył razem z Markiem Frostem serial "Miasteczko Twin Peaks". Fabuła serialu zawierała kilka wątków z biografii Marilyn Monroe, o której obaj chcieli zrobić film biograficzny, lecz nie uzyskali funduszy. Widowisko wyprodukowała i transmitowała telewizja ABC, która zamówiła pilot, a następnie 7 odcinków w ramach pierwszego sezonu. Po sukcesie serialu powstał drugi sezon, składający się z 22 odcinków. Tylko kilka z nich zostało wyreżyserowanych przez Lyncha, który w tym czasie pracował nad filmem drogi "Dzikość serca" (z Nicolasem Cagem i Laurą Dern). Zagrał też w niektórych odcinkach jako Gordon Cole, agent FBI. Serial był dużym sukcesem w USA i Europie i od razu stał się kultowy. W tym samym roku jego "Dzikość serca" zdobyła Złotą Palmę na Festiwalu Filmowym w Cannes. Nakręcił też na prośbę Brooklyn Academy of Music krótkometrażówkę "Symfonia przemysłowa nr 1", w której ponownie zagrali Cage i Dern, a także Michael J. Anderson ("Miasteczko Twin Peaks"). Po sukcesie "Dzikości serca" Lynch powrócił do świata miasteczka Twin Peaks i nakręcił film "Miasteczko Twin Peaks. Ogniu krocz za mnąMiasteczko Twin Peaks. Ogniu krocz za mną. (1992)" bez udziału Marka Frosta. Obraz poniósł klapę w USA, ale stał się hitem w Japonii. Lynch stworzył razem z Frostem serial komediowy "Na antenie", który został anulowany po 3 odcinkach. W 1993 nakręcił teledysk do utworu "Longing ~Setsubou no Yoru~" japońskiego zespołu X Japan, który nigdy nie został opublikowany. W tym samym roku razem z Montym Montgomerym stworzyli miniserial "Hotel Room" dla telewizji HBO. W 1997 wyreżyserował film "Zagubiona autostrada". Obraz poległ finansowo i otrzymał mieszane recenzje od krytyków. W 1999 roku nakręcił "Prostą historię", który został bardzo pozytywnie odebrany. Roger Ebert przyznał filmowi 4 gwiazdki na 4, była to jego pierwsza pozytywna opinia o dziełach Lyncha. Reżyser zaczął pracować nad nowym serialem "Mulholland Drive" dla telewizji ABC. Jednak ze względu na spór ze stacją projekt został odwołany po nakręceniu odcinka pilotażowego.

Z pomocą francuskiej telewizji StudioCanal, która wyłożyła 7 milionów dolarów Lynch przekształcił pilot w pełnometrażowy film "Mulholland Drive". Obraz poradził sobie dobrze pod względem finansowym. Stał się wielkim sukcesem artystycznym przynosząc Lynchowi Złotą Palmę za reżyserię na Festiwalu Filmowym w Cannes w 2001. W tym samym roku założył własną stronę internetową davidlynch.com, na której zaczął publikować własne prace począwszy od serii krótkometrażówek "DumbLand". Na witrynie wypuszczał też raporty pogodowe. W tym samym roku stworzył surrealistyczny sitcom "Króliki" oraz nakręcił w cyfrowym formacie film krótkometrażowy "Przyciemniony pokój". W 2006 roku wyreżyserował najdłuższy w swojej karierze (trwający 3 godziny) obraz "Inland Empire", do którego zaangażowano wielu polskich aktorów (np. Leon Niemczyk). Zdjęcia do filmu powstały w Łodzi, a nagrania odbywały się praktycznie bez scenariusza. Aktorzy codziennie dostawali kilka stron dialogów, na podstawie których przygotowywali się do roli. Nie wiedzieli oni jednak, o czym będzie nowe dzieło Lyncha. Dowiedzieli się o tym dopiero podczas premiery na festiwalu w Wenecji w 2006 roku.

W 2010 roku wyreżyserował promocyjny film "Lady Blue Shanghai" dla firmy Dior. Wystąpił też gościnnie w serialu "The Cleveland Show". W 2011 sfilmował koncert nowofalowego zespołu Duran Duran. W tym samym roku stworzył razem z formacją Interpol krótkometrażową animację "I Touch a Red Button". Rok później zrealizował film dokumentalny "Meditation, Creativity, Peace" poświęcony medytacji transcendentalnej. W 2013 nakręcił krótkometrażowy dokument "Idem Paris" oraz zaprojektował okładkę pierwszego studyjnego albumu zespołu Dumb Numbers. W 2017 roku razem z Markiem Frostem zrealizowali trzeci sezon "Twin Peaks".

W 2020 roku powrócił do publikowania raportów pogodowych na swoim kanale w serwisie YouTube, gdzie stworzył nowy serial "What is David Lynch Working on Today?". W tym samym roku opublikował w sieci krótkometrażowy film "Fire (Pożar)" z muzyką Marka Żebrowskiego.