http://www.filmweb.pl/film/Matrix-1999-628/discussion/Filozoficzne+i+religijne+m otywy+obecne+w+Matrixie%2C+na+kt%C3%B3re+warto+zwr%C3%B3ci%C4%87+uwag%C4%99%2C+a by+w+pe%C5%82ni+zrozumie%C4%87+fabu%C5%82%C4%99+i+tre%C5%9B%C4%87+filmu.,2540786
http://www.filmweb.pl/film/Matrix+Reaktywacja-2003-7603/discussion/Filozoficzne+ i+religijne+motywy+obecne+w+II+cz%C4%99%C5%9Bci+trylogii+Matrix+na+kt%C3%B3re+wa rto+zwr%C3%B3ci%C4%87+uwag%C4%99.,2562969

Treść tego tematu stanowi rozwinięcie dwóch podobnych tematów które założyłem na forach I i II części trylogii ‘’Matrix’’ (patrz linki powyżej). Osobom zainteresowanym moim tematem poświęconym Rewolucjom zalecam, aby najpierw zapoznały się z tymi dwoma tematami.

W początkowych scenach filmu możemy odnaleźć aluzje do nowotestamentowej historii Jezusa Chrystusa. Po śmierci Jezusa, jego dusza odłączyła się od ciała, i powędrowała do piekła. Po trzech dniach powróciła, dzięki czemu Jezus zmartwychwstał. Podobnie jak dusza Jezusa także umysł Neo odłącza się od ciała, po powstrzymaniu siłą woli mątw. Umysł wybrańca zostaje uwięziony na stacji kolejowej w miejscu, poprzez które przedostają się do rzeczywistości Matrixa programy ze świata maszyn. Do piekła natomiast zstępuje jego ukochana ‘’druga połówka’’, czyli Trinity. Tym piekłem jest oczywiście klub Merowinga. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na czerwoną poświatę otaczającą windę, do której wsiadają Morfeusz, Trinity i Serafin. Sam klub jawi nam się, jako kraina rozpusty. O nawiązaniu do piekła świadczy także strój Merowinga, myślę tutaj o czerwonej koszuli i jego czerwonym krawacie. Także ubranie Persefony nie jest w tym kontekście przypadkowe. Na to, że mamy tutaj do czynienia z nawiązaniem do ukazanego w nowym testamencie motywu świadczą w sposób jednoznaczny słowa Merowinga, który gdy Serafin mówi do niego ,,Chcemy porozmawiać’’ odpowiada ,,Tak, na pewno. W tym celu przeszliście Piekło.’’

W mitologii greckiej pomost pomiędzy światem żywych a światem umarłych stanowiła rzeka Styks. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na to, że postać Kolejarza wzorowana jest na greckim Bogu Charonie, który przewoził dusze ludzkie, że świata żywych do świata zmarłych (Hadesu). Parandowski opisując Charona pisze o nim ,,Brzydki i niechlujny dziad, zrzęda i gbur, syn nocy, stoi w czarnej łodzi i żerdzią odpycha garnący się ku niemu tłum dusz''. Kolejarz z filmu Wachowskich też bez wątpienia jest brzydkim niechlujnym dziadem. Stacja kolejowa, na której znajduje się Neo stanowi podobnie jak rzeka Styks w mitologii greckiej pomost pomiędzy dwoma światami. Parandowski pisze, że Charon gotowy jest zostawić duszę ,,nad brzegiem Styksu gdzie błąkać się będzie przez wieczność całą, bez celu’’. Podobnie jest w filmie, Sati mówi przecież do Neo wspominając o postaci kolejarza ,,Tata mówi, że mamy go słuchać, bo zostawi nas tu na zawsze'' . Rama Kandra mówi do żony tłumacząc się z rozmowy z Neo ,,Nie chcę być okrutny, On może już nigdy nie ujrzeć ludzkiej twarzy''. Z słów Sati oraz Rama Kandry wynika, więc jasno, że ukazana w pierwszych scenach filmu stacja kolejowa jest dla Neo swego rodzaju brzegiem Styksu. O tym że osobie tam pozostawionej grozi błąkanie się bez celu przez całą wieczność świadczy scena w której Neo próbuje samodzielnie się z stacji kolejowej wydostać. Biegnąc w kierunku w którym pojechał pociąg pojawia się po chwili wybiegając z miejsca z którego nadjechał.

Moją tezę że postać Kolejarza jest wzorowana na Charonie zdaje się potwierdzać nie tylko jego wygląd ale także słowa skierowane do Neo: ,,To moje królestwo. Ja tu ustalam reguły gry. I ja wygłaszam pogróżki. Tu ja jestem Bogiem.’’ Zwracam szczególną uwagę na zwrot ,,Tu ja jestem Bogiem.’’!

Analizując scenę na stacji kolejowej warto także zwrócić uwagę na małą dziewczynkę Sati. Otóż Hindusi wierzą, że świat podlega nieustannemu procesowi narodzin, trwania i upadku. Jest, co jakiś czas niszczony przez boga Siwę, aby później odrodzić się na nowo. Bogini, Sati uosabia siły twórcze potrzebne do odradzania się przechodzącego przez cykl narodzin, trwania i upadku świata. W związku z tym nie dziwi pojawienie się programu o takim imieniu w filmie. Sati zostaje wysłana ze świata maszyn do Matrixa w chwili, gdy mątwy szykują się do ataku na Syjon. Po tym ataku Matrix powinien zostać teoretycznie zrestartowany.

Jak już pisałem to Neo po oddzieleniu umysłu od ciała znajduje się na stacji kolejowej symbolizującej brzeg rzeki Styks ale już do piekła zstępuje jego ukochana. Do nieba natomiast lecą wspólnie. W III części trylogii mamy, więc do czynienia z dosyć oczywistą aluzją do wniebowstąpienia Jezusa. Podkreślają to słowa Neo, który w czasie podróży do miasta maszyn mówi do Trinity ,,Musimy lecieć do nieba’’.

Na forum Reaktywacji pisałem, że gnostycki zbawca ludzkości może swą misję zbawienia ludzi zakończyć pełnym sukcesem tylko wtedy, gdy dotrze do znajdującego się w nadświecie (pleromie) królestwa pozaświatowego bezimiennego Boga. Wg chrześcijańskich gnostyków Jezus z chwilą wniebowstąpienia nie udał się do królestwa stwórcy będącego więzieniem świata, ale właśnie do królestwa pozaświatowego Boga. Miał on być swego rodzaju łącznikiem, który doprowadzi do nawiązania kontaktu pomiędzy ludźmi a tymże właśnie nieznanym prawdziwym Bogiem. Gnostycy wierzyli, że królestwo pozaświatowego boga stanowi ‘’ojczyznę’’ boskich pierwiastków uwięzionych w ich ciałach. Wyrocznia mówi do Neo ,,Moc Wybrańca sięga poza ten świat, aż do miejsca, skąd pochodzi.’’ Neo urodził się czy też został wyhodowany na plantacjach ludzi znajdujących się w pobliżu miasta maszyn. To powierzchnia ziemi, na której panują maszyną stanowi tą ojczyznę, do której ludzie chcą powrócić. Królestwo na wschodzie do którego po odnalezieniu perły powraca Tomasz z ‘’Hymnu o perle’’ o którym wspominałem na forum pierwszego ‘’Matrixa” symbolizuje właśnie tego bezimiennego boga.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Hymn_o_perle

Figurę pozaświatowego boga w uniwersum trylogii Wachowskich uosabia oczywiście program rządzący miastem maszyn (Deus Ex Machina), który pojawia się w filmie pod postacią wielkiej głowy utworzonej z owadopodobnych maszyn.

W ‘’Apokryfie Jana’’ pozaświatowy bezimienny Bóg jest opisany następującymi słowami: ,,On jest bowiem czymś więcej niż Bogiem, nie ma nikogo ponad nim, ani nikogo, kto byłby nad nim panem. On jest wieczny, bo nie potrzebuje niczego. On jest całkowitą doskonałością. Nie potrzebuje niczego, aby móc się udoskonalić , przeciwnie, jest zawsze doskonały w światłości. Jest nieograniczony, bo nie ma ni-kogo, kto, by go ograniczył.’’

Uważam że w słowach Deus Ex Machina ,,Nie potrzebujemy cię! Niczego nie potrzebujemy!’’ można odnaleźć nawiązanie do przytoczonego przeze mnie fragmentu ‘’Apokryfu Jana’’.

O tym że idea pozaświatowego boga stanowiła istotny element gnostyckiej doktryny religijnej można przeczytać pod tym linkiem: http://matrixrel.weebly.com/gnostic-creation-myth-and-the-matrix.html

Zresztą zacytuje stosowny fragment ,, Gnostics believe there is a supreme god who is completely perfect, pure, holy and immaculate. He resides in the pleroma, which is similar to heaven, with other lesser divine beings named aeon.’’

I jeszcze jeden fragment który potwierdza moją tezę że gnostycy uważali że ‘’ojczyzna’’ tych boskich pierwiastków obecnych w ich ciałach znajduje się w nadświecie (pleromie).

,,Thus, the human spirits are in exile from their true home, the pleroma.’’

Jak już pisałem gnostycy wierzyli, że Jezus dzięki swojemu wniebowstąpieniu nawiąże kontakt z pozaświatowym bogiem, co miało w dalszej kolejności doprowadzić do wyzwolenia ludzi z będącej więzieniem rzeczywistości. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na nazwę statku, którym Neo i Trinity lecą do miasta maszyn. Logos można przetłumaczyć, jako słowo. W tym kontekście można interpretować to tak, że Neo i Trinity niosą słowo, czyli posłanie od ludzi do programu rządzącego miastem maszyn.

Po tym jak Neo skontaktował się z Deus Ex Machina i stoczył pojedynek ze Smithem z ust Architekta dowiadujemy się że ,, Ci, którzy chcą się uwolnić. Zostaną uwolnieni.’’

Na forum Reaktywacji napisałem że w obecnym w II i III części trylogii wątku nieustannej walki Neo i Smitha widzę nawiązanie do występującego w wielu religiach motywu walki ze sobą dwóch bogów czy też bogiń personifikujących przeciwstawne wartości. Jednym z najbardziej znanych systemów religijnych, w którym występuje tego typu motyw jest Zoroastryzm. Fundamentem tego systemu religijnego jest pogląd zakładający nieustanną walkę boga światła i dobroci Ahura-Mazdy z bogiem zła i ciemności Angra Mainju (Arymanem). Znamienne przy tym dla tej religii jest założenie, że cały sens egzystencji Angra Mainju (Arymana) sprowadza się do walki z Ahura - Mazdą, od którego istnienia zależy też istnienie Angra Mainju (Arymana). Gdyby Angra Mainju (Aryman) zwyciężył Ahura-Mazdę poniósłby, więc automatycznie śmierć.

Ahura-Mazda i Angra Mainju (Aryman) byli często wyobrażani jako para splecionych ze sobą bogów toczących nieustanny bój o władzę nad światem
( http://lachy.c0.pl/judeochrzescijanstwo/zaratusztrianizm/ ).

Cóż nie da się ukryć, że Smith i Neo stanowią w dosłownym tego słowa znaczeniu parę splecionych ze sobą bogów w czasie swych powietrznych pojedynków w finałowych scenach III części trylogii. Boski charakter ich pojedynku podkreśla utwór muzyczny Neodämmerung. Jego tytuł nawiązuje, bowiem do czwartej części dramatu muzycznego Richarda Wagnera "Pierścień Nibelunga", noszącej tytuł "Zmierzch bogów" (Götterdämmerung).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Neod%C3%A4mmerung
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zmierzch_bog%C3%B3w

Tekst utworu Neodämmerung stanowi treść jednej z Upaniszad konkretnie Brihadaranyaka Upanishad. Początkowy fragment Brihadaranyaka Upanishad wyraża obecne od tysięcy lat wśród ludów różnych kultur i religii pragnienia.

,,Lead Us From the Unreal To the Real,
Lead Us From Darkness To Light,
Lead Us From Death To Immortality,
Let There Be Peace Peace Peace’’

https://www.youtube.com/watch?v=0WeQGBAMJ94

Smith jest w gruncie rzeczy personifikacją ciemnej strony charakteru Neo. Podobnie jak Angra Mainju nie może istnieć bez swojego przeciwnika. Obydwoje stanowią dwie strony tego samego równania. Neo w końcu musi przestać walczyć i poddać się nieuniknionemu tylko w ten sposób może finalnie zniszczyć Smitha, który zabijając go doprowadza w konsekwencji także do swojej własnej śmierci.

Co do motywów filozoficznych to wypada chyba zwrócić uwagę na słońce, które widzimy pod koniec filmu. Na forach I i II części trylogii pisałem o pojawiających się w tych filmach nawiązaniach do przypowieści o jeńcach uwięzionych w jaskini. Być może Wachowscy sugerują nam w końcowej scenie filmu że to symbolizujące prawdę platońskie słońce zaświeci teraz dla wszystkich ludzi uwięzionych w świecie programu komputerowego.

Po za tym Rama-Kandra podczas rozmowy z głównym bohaterem na początku filmu mówi o karmie.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Karma