Andrzej Wajda

Andrzej Wajda jest jednym z najwybitniejszych i najpopularniejszych polskich reżyserów oraz współtwórcą polskiej szkoły filmowej. Wielu wybitnych ludzi filmu właśnie jemu zawdzięcza swoją karierę i sukcesy. W latach 1946-50 Andrzej Wajda studiował malarstwo na ASP w Krakowie, a następnie reżyserię w Łodzi. Pierwsze kroki w zawodzie stawiał u boku Aleksandra Forda przy realizacji filmu "Piątka z ulicy Barskiej". Jest reżyserem niezwykle płodnym i wszechstronnym. Ma na swoim koncie filmy psychologiczne, historyczne, polityczne i adaptacje dzieł literatury pięknej. W każdym z tych gatunków artysta stworzył obrazy, które na stałe weszły do historii polskiego kina. W dowód uznania za wybitne zasługi w dziedzinie filmu Wajda otrzymał wiele prestiżowych nagród. Jest m.in. doktorem honoris causa kilku uniwersytetów i kawalerem orderu Legii Honorowej. W latach 1972-83 był kierownikiem zespołu filmowego "X", a od 1978 do 1983 r. prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. W latach 1989-91 był senatorem RP. Andrzej Wajda jest również członkiem Europejskiej Akademii Filmowej i francuskiej Akademii Sztuk Pięknych. Artysta zajmuje się również reżyserią teatralną. Szczególnie związany jest z krakowskim Teatrem Starym i warszawskim Teatrem Powszechnym. 16 października 1998 r. odsłonięto jego gwiazdę w Alei Gwiazd w Łodzi.
W 2000 r. Andrzej Wajda jako pierwszy filmowiec w polskiej historii otrzymał nagrodę Oscara za całokształt twórczości. W czerwcu tego samego roku artysta został uhonorowany tytułem doktora honoris causa warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Andrzej Wajda urodził się 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Jego ojciec był zawodowym oficerem, zginął w Charkowie, w zbrodni katyńskiej. Andrzej spędził czas wojny w Radomiu, uczestniczył w tajnym nauczaniu, pracował jako robotnik, magazynier i tragarz. W 1942 roku wstąpił do Armii Krajowej. W latach 1946-49 studiował w krakowskiej ASP, w 1949 roku został przyjęty na wydział reżyserski szkoły filmowej w Łodzi, od razu na drugi rok. W czasie studiów nic nie zapowiadało jego przyszłych sukcesów. Pierwszym poważniejszym zadaniem Andrzeja Wajdy było asystowanie A. Fordowi przy produkcji "Piątki z ulicy Barskiej". Pierwszy wspaniały okres twórczości Andrzeja Wajdy przypada na lata 1954-58, w których powstały trzy niezwykle znaczące dla polskiej kinematografii filmy: "Pokolenie", "Kanał" oraz "Popiół i diament". Kolejne dziesięć lat twórczości reżysera to okres dobrych filmów ("Lotna", "Popioły") i przedstawień teatralnych, które jednak nie przyniosły osiągnięć na miarę tych z lat 50. Przełomem stał się film "Wszystko na sprzedaż" według własnego scenariusza Wajdy, napisanego po śmierci Zbyszka Cybulskiego.

Okres 1969-81 to nieprzerwane pasmo sukcesów Andrzeja Wajdy. Stworzył własny zespół filmowy "X", był prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich, zrealizował swoje najważniejsze spektakle teatralne i przede wszystkim reżyserował filmy: "Krajobraz po bitwie", "Wesele" i "Ziemię obiecaną", stanowiące serię wybitnych adaptacji klasyki literatury polskiej, "Brzezinę" i "Panny z Wilka" - oparte na prozie J. Iwaszkiewicza rozważania egzystencjalne, aż wreszcie "Człowieka z marmuru", którym w 1976 roku zapoczątkował polskie Kino Moralnego Niepokoju. Za kolejną część filmu, "Człowiek z żelaza", otrzymał w Cannes Złotą Palmę. Oba te filmy miały decydujący wpływ na stworzenie społecznego wyobrażenia rodzącej się "Solidarności" i odegrały olbrzymią rolę w spopularyzowaniu tego ruchu na Zachodzie. Kolejne lata to dla Andrzeja Wajdy nadal czas intensywnej pracy, docenianej przez krytyków i jurorów na zagranicznych festiwalach, jednak w kraju trafiają na mur apatii widzów. Po 1989 roku zaangażował się w politykę. W 1994 roku, dzięki japońskiej Nagrodzie Kyoto, uruchomił w Krakowie Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej "Manggha". W 2000 roku Andrzej Wajda zdobył nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej - Oscara, za całokształt twórczości. Odszedł w wieku 90 lat.