Richard BurtonI

Richard Burton, właściwie Richard Walter Jenkins Jr., to brytyjski aktor filmowy i teatralny. Urodził się 10 listopada 1925 roku w Pontrhydyfen w Walii jako dwunaste dziecko w górniczej rodzinie. W 1943 debiutował w Royal Court Theatre w Liverpoolu, występował na scenach Oksfordu oraz Londynu, gdzie zasłynął w teatrze The Old Vic kreacjami szekspirowskimi. Był 7-krotnie nominowany do Oscara. Jego ważniejsze role w filmach fabularnych obejmują takie produkcje jak: "Miłość i gniew", "Kleopatra", "Noc Iguany", "Kto się boi Virginii Woolf?", "Boom" czy "Piąta ofensywa". Zmarł 5 sierpnia 1983 roku w Szwajcarii w wieku 58 lat.

Jeden z najwybitniejszych aktorów w historii kina. Na świat przyszedł jako Richard Walter Jenkins. Wywodził się z niezamożnej, robotniczej rodziny. Miał szczęście, że na jego drodze stanął niejaki Phillip Burton, który uwierzył w możliwości 16-letniego wówczas chłopaka i zaoferował mu swoją pomoc. Wkrótce Richard w hołdzie życzliwemu człowiekowi przyjął jego nazwisko. Niebawem też otrzymał stypendium na Oxfordzie, gdzie mógł rozwijać swój wybitny talent aktorski. Pierwsze filmy Richarda nie zrobiły wielkiego wrażenia, ale już jeden z kolejnych, "Moja kuzynka Rachela", zapewnił mu Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego oraz nominację do Oscara za najlepszą rolę drugoplanową męską. Niezbyt udany obraz bronił się wybitnymi kreacjami młodego aktora i doświadczonej już, 36-letniej Olivii de Havilland, wówczas zdobywczyni dwóch Oscarów. Rok po sukcesie Richard powalił krytykę na kolana rolą w "Szacie" i tym razem zdobywając nominację do nagrody Akademii (dla najlepszego aktora pierwszoplanowego). Kolejne role, takie jak tytułowy "Aleksander Wielki" czy obsypana nagrodami kreacja w "Miłości i gniewie" ustabilizowały jego pozycję w Hollywood. Jednak prawdziwym przełomem okazała się zagrana w monumentalnej superprodukcji "Kleopatra" Josepha L. Mankiewicza rola Marka Antoniusza z 1963 roku. Jednak nie tylko stworzona w filmie kreacja przyniosła Richardowi tak wielki rozgłos, lecz najsłynniejszy do dziś związek w dziejach Hollywood. Między Burtonem a supergwiazdą Elizabeth Taylor wybuchł gorący, owiany aurą skandalu romans, który doprowadził do rozwodu obojga z dotychczasowymi małżonkami oraz zawartego w 1964 roku ślubu. Richard i Liz spotkali się na planie kilku znaczących pod względem artystycznym ("Kto się boi Virginii Woolf?", "Poskromienie złośnicy") czy kasowym ("Z życia VIP'ów", "Brodziec") filmów. Lata 60. były dla aktora bogate w sukcesy. Udało mu się zagrać całą serię ról, które zapewniły mu nieśmiertelne miejsce w pamięci publiczności i uznanie krytyki. W 1974 roku małżeństwo Liz i Richarda rozpadło się. Małżonkowie niebawem pobrali się ponownie, ale choć nigdy nie przestali się kochać, nie mogli już ze sobą żyć. Mimo zrujnowanego alkoholizmem zdrowia Richard nie zrezygnował z pracy w filmie i teatrze. W 1977 roku zagrał nawet w "Jeźdźcu", zapewniając sobie Złoty Glob dla najlepszego aktora w dramacie i siódmą, ostatnią nominację do Oscara. Wraz z Peterem O'Toole jest rekordzistą jeśli chodzi o nominacje nieuwieńczone zdobyciem statuetki amerykańskiej Akademii Filmowej - pretendował bezskutecznie do tej nagrody aż siedem razy. Richard Burton zmarł na wylew 5 sierpnia 1984 roku. Miał 58 lat.

Brytyjski aktor, znany z licznych występów w duecie z niegdysiejszą żoną, Elizabeth Taylor oraz słynący z niezwykłego tembru głosu. Przez lata młodzieńczej kariery uważany był przez krytykę za obiecującego aktora, pod jej koniec zgodnie uznany za aktora niespełnionych nadziei. Siedmiokrotnie nominowany do Oscara, ośmiokrotnie do Złotego Globu. Urodził się 11 listopada 1925 roku w walijskiej miejscowości Pontrhydyfen w Wielkiej Brytanii, jako dwunaste z trzynastu dzieci państwa Jenkins. Podczas szkoły średniej jego mentorem i osobą, która miała na niego przemożny wpływ był nauczyciel, Phillip Burton, który to pomógł przyszłemu aktorowi pozbyć się walijskiego akcentu i przygotował go do egzaminu na studia aktorskie na Oxfordzie. Pojawiając się po raz pierwszy na scenie w 1943 roku jako pseudonim artystyczny Richard wybrał właśnie nazwisko nauczyciela, które przylgnęło do niego do końca. Debiutował w 1949 w filmie „The Last Days of Dolwyn” w reżyserii Emlyna Williamsa, w sztukach którego odnosił w tym czasie sukcesy na deskach teatru. Przełomowym dla Burtona rokiem okazał się 1952, wtedy to właśnie został nagrodzony Złotym Globem oraz nominacją do Oscara za występ w hollywoodzkim dreszczowcu „Moja kuzynka Rachela” Henry’ego Kostera. Rok później zagrał u tego samego reżysera w religijnym dramacie historycznym „Szata”, otrzymując kolejną nominację do Oscara. Lubiano obsadzać go w widowiskach historycznych - w 1956 roku wystąpił w „Aleksandrze Wielkim”, a w 1963 w „Kleopatrze”, na planie której poznał przyszłą partnerkę życiową (dwukrotną małżonkę) i wielokrotną partnerkę ekranową - Elizabeth Taylor. Para wystąpiła razem w sumie w 11 filmach, takich jak m.in. „Brodziec” Vincente’a Minnellego, „Kto się boi Virginii Woolf?” Mike’a Nicholsa (BAFTA oraz nominacja do Oscara i Złotego Globu), „Poskromienie złośnicy” (nominacja do BAFTY i Złotego Globu, David di Donatello), „Doktor Faust” (debiut reżyserski Burtona), „Boom” Josepha Loseya czy „Jego rozwód, jej rozwód”. Burton z powodzeniem występował również solo, zarówno w produkcjach amerykańskich, jak i brytyjskich. Z tych ostatnich wymienić warto zwłaszcza jeden ze sztandarowych obrazów brytyjskiego nurtu kina „młodych gniewnych”, „Miłość i gniew” Tony’ego Richardsona (nominacja do Złotego Globu i BAFTA); thriller „Szpieg, który przyszedł z zimnej strefy” (BAFTA, nominacja do Oscara) i dramat historyczny „Becket” (nominacja do Oscara i Złotego Globu, nagroda Fotogramas De Plata). W 1970 za rolę Henryka VIII w dramacie historycznym „Anna tysiąca dni” otrzymał kolejną z kolei nominację do Oscara oraz Złotego Globu. W 1972 roku ponownie spotkał się z Loseyem na planie politycznego dramatu sensacyjnego „Zabójstwo Trockiego” z Alainem Delonem i Romy Schneider. Wystąpił z gwiazdami kina włoskiego - Marcello Mastroiannim w „Masakrze w Rzymie” i Sophią Loren w „Podróży”. Za rolę w thrillerze psychologicznym „Jeździec” Sidneya Lumeta otrzymał Złoty Glob oraz ostatnią, siódmą już w jego karierze nominację do Oscara. W tym samym roku zagrał także w sequelu znanego horroru „Egzorcysta II: Heretyk” (nominacja do Saturna). W 1983 wcielił się w znanego kompozytora w mini-serialu „Wagner”. W roku 1984 pojawił się po raz ostatni przed kamerami w uhonorowanej Nagrodą Aktorską na MFF w Valladolid roli O’Briena w adaptacji powieści Orwella „1984”. Richard Burton zmarł na wylew, krótko po ukończeniu zdjęć do filmu, który został zadedykowany jego pamięci.