"Liczy się tylko król. Od niego wszystko się zaczyna, na nim wszystko się kończy" (cyt. z pamięci) – w taki sposób poucza dzieci nauczyciel szachowy z Kałmucji – autonomicznej republiki w Federacji Rosyjskiej. Król może być tylko jeden, a jest nim Kirsan Ilumżynow – prezydent państwa i Międzynarodowej Federacji Szachowej, który zamienił Kałmucję w szachową stolicę globu. "Drugie lub trzecie miejsce się nie liczy. Szukamy tylko zwycięzców, gdyż tylko pierwsze miejsce będzie zapamiętane" (cyt. z pamięci) – dodaje pedagog. Fabryka zwycięzców działa na pełnych obrotach. Na pełen etat pracują w niej najmłodsi. Za jaką cenę?



Ilumżynow otworzył wielką szkołę dla szachistów i przeznaczył olbrzymie pieniądze, by uczynić z Kałmucji mekkę tego sportu. W dokumencie Magdaleny Pięty podążamy śladami dzieciaków pobierających nauki w szkole. Jesteśmy z nimi podczas męczących wykładów i surowych ćwiczeń, podczas treningu, który czyni mistrza i podczas turniejów, które mistrzostwo weryfikują. W tle – Kałmucja długa i szeroka: rącze konie, traktor na polu, słoneczko w zenicie, ubita gleba i potężny kompleks, w którym wciąż czekają na nowego Kasparowa. Fakt, "Planeta Kirsan" sprawia wrażenie promocji regionu bądź etnograficznego zapisu z dalekiego kraju. Jednak do czasu.

Wskazówka interpretacyjna kryje się już w tytule, który w najdobitniejszy sposób opisuje izolację Kałmucji. Niechętnie kibicuje się społeczeństwu, które przyszywając do intelektualnej gry i sportu całą kosmogonię (szachy zostały nam dane z gwiazd!), stara się wychowywać kolejne pokolenia. Trudno nawet powiedzieć, czy to sprytny reklamowy wabik na turystów, czy faktyczna strategia edukacyjna. W oczach dzieciaków przesuwających pionki po szachownicy znajdziemy bowiem nie tylko entuzjazm. Kiedy w nie patrzę, widzę nudę, zniechęcenie, stres. Jeden chowa głowę między kolanami i czeka. Nie na kolejne szachowe starcie, lecz na tabletkę, która pozwoli o kolejnym szachowym starciu zapomnieć.