Niektórzy oburzają się, że niemiecki reżyser zrobił zamach na arcydzieło. Mnie to zwisa, bo: pisanina Prousta nie jest żadnym arcydziełem, a pisaniną - na pograniczu grafomanii - francuskiego dandysa i nieroba na temat swojej i swych przyjaciół nieciekawego (dla mnie) życia. Sporo tu zmysłowości, ale zdziwiliby się ci, którzy sądzą, że to damsko-męska zmysłowość. Proust nie znał innych kobiet prócz swojej matki, dlatego pisząc o intrygach miłosnych konfabulował. Ten i inne problemy wyzierające z przyciężkawego dzieła Francuza rzucił na ekran niemiecki odpowiednik Wajdy, podpierający się nagminnie dziełami literackimi w swej reżyserskości (przy czym Wajda ma, niestety, więcej talentu). I jak znajdujemy (nous trouvons) tę współpracę w filmie? Nijak, rzekłbym. Film skręcony został poprawnie, chociaż tyle. Nie ma w nim nic innego niż złudzenia Prousta na temat życia, dlatego jest nudny jak polska ekstraklasa. Jeżeli ktoś lubi patrzeć (lub czytać) dyrdymały podnoszone do rangi objawień - proszę bardzo. Dla mnie "Lalka" (powieść i film) biją na głowę MarceloVolkera, a takie niecałe 200 stron prozy Oty Pavela plus jej realizacja przez Karela Kachyňię odsyła elaborat Prosta i filmowy skręt Volkera tam, gdzie ich miejsce - do lamusa. I to nie jako perłę.