Teinosuke Kinugasa

Urodził się 1 stycznia w Ken w prefekturze Mie. Po ukończeniu prywatnej uczelni w Sasayamie wyjechał do Nagoi. Karierę sceniczną rozpoczął w 1913 roku, początkowo jako aktor teatru kabuki specjalizujący się w rolach kobiecych (tzw. onnagata). Grał także w swoich własnych produkcjach filmowych, jak i u innych twórców. W 1918 wstąpił do wytwórni Nikkatsu Mukojima, tego samego roku debiutując jako scenarzysta i reżyser. W 1921 przeniósł się do malutkiego studia Makino Kinema, dla którego zrealizował min. film "Dwa ptaszki". W 1922 podpisał kontrakt reżyserski w Shochiku i założył własną wytwórnię filmową pod swoim nazwiskiem, poszukującą nowych form artystycznych, głównie w dziedzinie montażu i aktorstwa (m.in. wprowadzenie kobiet na ekrany). Jego pierwsze dzieła zostały zniszczone przez wielkie trzęsienie ziemi w Tokio w roku 1923.

Wraz z Kenjim Mizoguchim stał się reprezentantem japońskiej awangardy, propagującym autonomię kina jako sztuki. W duchu niemieckiego ekspresjonizmu nakręcił przełomowe dzieła "Szalony paź" oraz "Rozdroże". Pierwsze zyskało umiarkowane uznanie wśród konserwatywnych krytyków, zajmując 6 miejsce w rankingu Kinema Junpo oraz poniosło ogromną klęskę finansową. Do realizacji psychologicznego obrazu Kinugasa kręcił zdjęcia nocą, przy użyciu lamp oświetleniowych oraz dekoracji pomalowanych srebrną błyszczącą farbą. Film przez lata był uznawany za zaginiony, jednak sam reżyser w latach 70. na poddaszu swojego domu odkrył jedną z kopii taśmy.

"Rozdroże" zrewolucjonizowało gatunek jidaigeki, opierając oś akcji na portretowaniu konstrukcji psychicznej bohaterów przy całkowitym wyeliminowaniu sekwencji walk na miecze. Kilka kopii zostało nawet wysłanych do USA i Europy (pokaz w Nowym Jorku w 1930). Film pomógł przełamać izolację kina azjatyckiego.

Siłą grupy realizatorskiej wytwórni Kinugasy były młode talenty operatorskie, głodni nowych rozwiązań Eiji Tsuburaya oraz Kohei Sugiyama. Mimo to niezależna firma rozpadła się. W latach 1928-1931 przebywał na studiach w Europie, m.in. w ZSRR u Siergieja Eisensteina. Po powrocie do ojczyzny zrealizował "47 roninów", jeden z pierwszych filmów dźwiękowych w Japonii. W 1929 roku nawiązał współpracę z Kazuo Hasegawą, jednym z najwybitniejszych aktorów kabuki. W 1935 reżyser przeniósł się do Toho, cztery lata później do Daiei.

Po wojnie światowy sukces odniósł filmem "Wrota piekieł", którego imponujące wykorzystanie palety barw przyniosło mu Złotą Palmę w Cannes i Oscara. Był to pierwszy kolorowy obraz japoński rozpowszechniany na zachodzie. W 1949 wypowiedział credo swojej twórczej myśli: "Najważniejsze w pracy nad filmem jest dla mnie nadanie dźwiękom tematów". Późniejsze obrazy kolorowe twórcy były już tylko czysto widowiskowym kinem popularnym. Zmarł 26 lutego 1982 w wyniku zakrzepu krwi w żyłach.

Był pionierem rodzimego kina i pierwszym japońskim reżyserem znanym poza granicami swojego kraju. Doprowadził do całkowitej odrębności teatru od kina, położył podwaliny pod autonomiczny rozwój filmu w Japonii. W twórczości często uciekał się do stylistyki surrealizmu, poszukując nowych, nieodkrytych horyzontów. Cechował się wizualną, pełną impresji głębią zdjęć. Poruszał tematykę związaną z ludzką psychiką, wraz ze sposobem zachowań jak i wszelkich wynaturzeń i chorób, osiągając często hipnotyzujący efekt.

Wybitnie potrafił zastosować triki montażowe. Dynamiczne łączenia i efekty przenikania obrazów były w latach 20. czymś rewolucyjnym na skalę światową. Kinugasa potrafił montować poszczególne sceny nawet w szybszym tempie niż filmowcy niemieccy. Kamerę wykorzystywał na zasadzie silnego kontrastu przestrzennego, szukając unikatowych ujęć ruchomych, zwłaszcza z pozycji górnej. Często stosował zoom. W erze barwnej taśmy wykazał się oryginalnym wykorzystaniem kątów padania światła, kolorowych zjawisk optycznych, zestawieniem odcieni. Jego barwna plastyka była nowym słowem w sztuce filmowej.