Punktem wyjścia dokumentu historycznego Zygmunta Adamskiego jest spotkanie niegdysiejszych towarzyszy broni Szarego przy ognisku oraz wiersz poświęcony jego osobie autorstwa Andrzeja Gawrońskiego. Biograficzna opowieść o dowódcy ZWZ i AK rozpoczyna się w Małomierzycach koło Iłży, gdzie urodził się bohater, ale koncentruje na jego losach wojennych i latach 1944-1956. W narracji płynącej zza kadru Szary prezentowany jest jako żołnierz niezłomny, o bardzo wysokim morale i znacznych umiejętnościach strategicznych. Stojąc na czele wiernych mu żołnierzy uratował Radoszyce przed niemiecką pacyfikacją, rozbił więzienia nazistowskie w Starachowicach i w Końskich. Najsłynniejszą jego akcją bojową było uwolnienie niemal 350 osadzonych z ubeckiego więzienia w Kielcach w sierpniu 1945 roku. Jeszcze przez niemal trzy lata ukrywał się przed komunistycznym aparatem bezpieczeństwa. Został schwytany i skazany na śmierć. Wyrok zamieniono na dożywocie, a w roku 1956 zwolniono Szarego na mocy amnestii. Aresztowany został jednak raz jeszcze na początku stanu wojennego w roku 1981. „Czyżby bano się, że znowu stanie na czele oddziału i zacznie rozbijać więzienia?” – pyta narrator. Relacja dotycząca wojennych losów Szarego, a przede wszystkim jego walki w latach powojennych, ilustrowana jest nielicznymi zachowanymi archiwaliami oraz ujęciami współczesnymi, w których ukazano chwile uroczystego upamiętnienia działalności oddziałów Szarego i sceny z udziałem bohatera. Opowiada on o swej działalności, stając się dla ekipy filmowej przewodnikiem po miejscach i zakamarkach historii wypartej przez propagandę PRL-u. "Szary" to jeden z wielu dokumentów początku lat 90. poświęconych skazanym na niepamięć w okresie komunizmu działaczom AK i antykomunistycznego podziemia powojennego. Antoni Heda jeszcze kilkakrotnie stawał się bohaterem filmów dokumentalnych. W roku 2012 fabularyzowany dokument o jego losach, "Mit o Szarym", zrealizował Grzegorz Królikiewicz.

Pewien młody Żyd pragnie poznać dokładniej własną religię i jej tradycje. Realizatorzy towarzyszą bohaterowie w różnych sytuacjach - na żydowskim cmentarzu, w synagodze, na wycieczce po krakowskim Kazimierzu, podczas lekcji języka hebrajskiego i wśród przyjaciół. Bohater prowadzi nieprzerwanie wewnętrzny monolog, który przeplata się z archiwalnymi zdjęciami. Poznaje swoją tradycję.

Do obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau przyjeżdża kolejny transport. Były więzień nr 181970, członek Sonderkommando, opowiada po latach jak przebiegało gazowanie i palenie zwłok. Film kończy się pieśnią "El Malei Rachamin" za dusze zmarłych.

Absolwentka weterynarii ratuje od śmierci młodą klacz.