4. Przybiegły z pola bitwy helota (rodzaj chłopa pańszczyźnianego w Sparcie) do Spartanki; " O Pani, twoich trzech jedynych synów poległo w bitwie". Spartanka na to; "Niewolniku, czy cię o to pytałam? Mów mi natychmiast kto zwyciężył!"
5. Spartanie, którzy słynęli ze zwięzłości i krótkości wypowiedzi do posła z jednego z miast greckich po jego długiej mowie; "Końca twojej mowy mowy nie rozumiemy a początku nie pamiętamy".

6.:) Filip Macedoński (ojciec Aleksandra Wielkiego) w liście do Spartan: "Jeśli przegracie wojnę ze mną nie zostawię ze Sparty kamienia na kamieniu." Spartanie w liście odpisali jednym słowem; "Jeśli"

Fajne ciekawostki uwielbiam takie rzeczy ;) - a co do Filipa jednookiego - jednak wygrał ...;)

Ale jednak nie zajął Sparty :) A pozostawiony w Macedonii przez Aleksandra Wielkiego Antypater też wygrał wojnę ze Spartą, ale obejrzawszy na polu bitwy ciało spartańskiego króla Agisa, który klęczał z mieczem w ręku powiedział podobno; "Sparta umie walczyć nawet na kolanach" i też nie wkroczył do Sparty. Prawdopodobnie obaj uznali że im się to nie opłaca; że nie opłaca się zwycięstwo nad kilkoma tysiącami zaprawionych w boju ludźmi za cenę krwawych strat. Dopiero 100 lat później król macedoński Antygonos Doson złamał całkowicie Spartę. Plutarch pisze że w bitwie pod Sellazją w 222 .p.n.e. z 6000 Spartiatów ocalało podobno tylko 200. My obecnie mamy też nieco błędne wyobrażenie o Sparcie. W rzeczywistości tych "prawdziwych" Spartan czyli Spartiatów nie było nigdy więcej jak kilka tysięcy, chociaż mieli władzę nad kilkuset tysiącami poddanych. Większość spartańskich wojsk też nie stanowili Spartiaci lecz tzw.Periojkowie, wolni lecz pozbawieni praw politycznych mieszkańcy Sparty, a nawet tzw. Heloci czyli coś pośredniego między wolnym a chłopem pańszczyźnianym (podlegali państwu a nie konkretnym Spartiatom, lecz byli przywiązani do ziemi którą uprawiali).

Dzisiaj leci na TVN o 22:30 :)

Rzeczywiście leci. No to obejrzę chociaż mam to dawno nagrane. A przy okazji; ściągnąłem to dawno temu z netu i przegrałem nagrywarką DVD na "normalną" płytę DVD. "Przerabiam" tak wiele filmów (oczywiście tylko dla przyjaciół i bezpłatnie). Wiem, można to zrobić w kompie, ale ja tylko nagrywając z kompa na nagrywarkę potrafię ustawić wszystkie parametry (tzn. siłę głosu, jasność, kontrast, format i wymiary obrazu). I tylko w ten sposób potrafię "wstawić" lektora z Expressivo. Ale ostatnio oglądając odtwarzacze Blue ray spytałem sprzedawcę (raczej retorycznie, jak to mówią Ruscy; dla poddierżenia razgawora) czy są już nagrywarki Blue ray. I dowiedziałem się że od roku czy nawet dwóch niema nawet starych nagrywarek. Niema i już. Obawiam się że tych "niebieskich" nigdy nie będzie, bo lud ubogi a sprytny przegrywałby sobie bezkarnie filmy w 3D które jak na razie kosztują (przynajmniej w Częstochowie) około 100 zł za sztukę. Qrde, żeby tylko nie przychodził o świcie jakiś agent Tomek i nie zabierał starej nagrywarki z właścicielem na jakiś polski Sybir (Bieszczady, Hel???)

Świetnie się z tobą rozmawia - Patrz byłem przekonany że Filip podbił całą Grecję a Alexander spacyfikował wszystkie powstania tak jak w Tebach ...ale jednak nie ;) o Periokach też nie wiedziałem ;] ale dzięki gdybyś mógł mi podać źródła z których czerpałeś wiedzę był bym prze szczęśliwy .

Nie pamiętam wszystkiego co przeczytałem na ten temat ale zaczęło się od trylogii Karola Bunscha ; "Olimpias", "Parmenion" i "Aleksander". Po przeczytaniu tego byłem jak zaczarowany. To jest niby tylko powieść historyczna, ale zawiera tyle faktów że można ją śmiało polecić każdemu kto interesuje się tamtym okresem historii. Jest tam masa cytatów z przemówień polityków greckich (np. Demostensa, Demadesa, Hypereideasa, Fokiona itd.), cytaty z wypowiedzi Filipa i Aleksandra. Nie wiem gdzie Bunsch to wszystko znalazł. Ale tylko dzięki niemu wiem co pod Termopilami śpiewali przed śmiercią Spartanie ("Chwała temu, co walcząc za ojczyste łany Na czele jak bohater legnie pokonany ..."), czy jak brzmiał napis na pomniku Ateńczyków poległych pod Cheroneą. Potem był Peter Green "Aleksander Wielki", S.Fischer - Fabian "Aleksander Wielki", N.G.L Hammond "Starożytna Macedonia" i chyba najbardziej wiarygodny (bo opiera się na zaginionych wspomnieniach Ptolemajosa Lagidy, przyjaciela i dowódcy Aleksandra Wielkiego) Flawiusz Arrian "Wyprawa Aleksandra Wielkiego". Rożnego rodzaju encyklopedie ("Władcy i wodzowi starożytności", "Encyklopedia kultury antycznej") też zawierają wiadomości o tamtych czasach. Mam też dzieła Herodota i Tukidydesa, które wprawdzie opisują czasy wcześniejsze ale świetnie opisują np. dzieje, ustrój i zwyczaje Sparty czy Macedonii. No i jeszcze Ksenofont ze swoją "Anabasis", unikalne dzieło napisane przez dowódcę najemników greckich o tzw. wyprawie Cyrusa Młodszego. I to by było na tyle :)

Oczywiście nie "Demostensa" lecz "Demostenesa"

Jeszcze raz dziękuje serdecznie :] ! Flawiusza Arriana też mam a do tego jeszcze Bogdan Zurawski "Śladami Aleksandra Wielkiego" :]

7. Jako przykład spartańskiego wychowania krążyła pewna historia. Chłopiec szkolący się w żołnierce przygarnął/ukradł (nie pamiętam dokładnie) lisa, co było zakazane. Podczas inspekcji ukrył zwierzę pod tuniką i pozwolił mu na wyjedzenie wnętrzności, byle się nie zdradzić. Chłopiec umarł.
Co do Selazji i Kleomenesa III to w tym czasie Sparta próbowała się zreformować i przyjąć więcej obywateli do społeczności, zwiększając tym samym potencjał bojowy państwa. Kleomenes odnosił liczne sukcesy, ale miał nieszczęście trafić na jednego z najlepszych władców macedońskich tego stulecia. Szkoda, odrodzona Sparta mogłaby się pokusić o próbę zdominowania Grecji.

Masz rację; Kleomenes podobnie jak jego poprzednik Agis IV próbował przywrócić stare obyczaje (prawa przypisywane Likurgowi), zniósł długi. No i miał szczęście że zginął w bitwie bo Agisa uwięziono i zamordowano z całą rodziną. A jeszcze taka starożytna anegdota (z Herodota); kapłanka świątyni Hery w Argos miała 2 synów, którzy bardzo ją kochali. W dniu święta Hery kapłanka zwyczajowo jechała wozem do świątyni. Woły pracowały w polu, więc synowie sami zaciągnęli wóz do świątyni. Podczas gdy tłum sławił matkę i synów za przykład miłości rodzinnej, kapłanka prosiła w świątyni bogów by zesłali jej synom największe szczęście jakie może spotkać człowieka na Ziemi. Obaj umarli następnej nocy we śnie. Bogowie zesłali im cichą śmierć bez bólu.

Kleomenes nie zginął w bitwie. Uciekł do Egiptu, ale po zmianie polityki Ptolemeuszy stał się persona non grata w Aleksandrii i został zabity podczas próby ucieczki z aresztu domowego.

Trylogię Bunscha dorwałem jeszcze za komuny kiedy byłem młodym robolkiem. Byłem wtedy brygadzistą i wymienialiśmy instalację elektryczną w jakiejś wielkiej starej budowli. Kierownik przez dwa dni wpadał tam i trząsł mnie za ramię; "Witek, co z tobą jest? Nic nie robicie, twoi ludzie pętają się pijani a ty siedzisz w kącie i czytasz jakąś książeczkę!" Takie zrobiła na mnie wrażenie ta książka :)

7. Poseł perskiego króla do Spartan przed bitwą pod Termopilami; "Wojsk Wielkiego Króla jest tyle że gdy gdy łucznicy wystrzelą z łuków strzały zakryją słońce". Jeden ze Spartan; "To dobrze, będziemy walczyli w cieniu". Zginęli wszyscy; 300 Spartan (właściwie 298) i 700 Tespijczyków, którzy dobrowolnie zostali wbrew rozkazowi króla Leonidasa. Spartanie zginęli jak bohaterowie, bo tak byli od dziecka wychowani, jak psy do wojny ("wracaj z tarczą, lub na tarczy" tzn. wygraj lub zgiń). Ale tamtym z Tespie? Po co im to było i tak nikt o Nich nie pamięta.

Żeby nie było, że Spartanie są tacy wspaniali i nigdy się nie poddają to przytoczę bitwę pod Sfakterią w czasie II wojny peloponeskiej. Oddział Spartan w sile ok. 300 ludzi został okrążony przez liczniejszych Ateńczyków. Bronili się cały dzień, ale w końcu dowódcy zdecydowali ogłosić kapitulację. Po tej wstydliwej klęsce upadł mit niezwyciężonej spartańskiej falangi i cała Grecja była zdumiona, że Spartanie nie wrócili na tarczy.

Tak

Racja. Może lepiej jednak nazwać to bitwą na Sfakterii. I nie działo się to w ciągu jednego dnia bo oddział spartański (420 ludzi) bronił się odcięty na tej malutkiej wysepce wiele dni. Decydująca bitwa rozegrała się rzeczywiście w ciągu jednego dnia. Gdy zginęło dwóch kolejnych dowódców Spartan trzeci zwrócił się do Ateńczyków by pozwolili heroldowi od władz Sparty zdecydować co mają robić. Odpowiedziano im że mogą się poddać. Poddało się 292 ludzi w tym 120 Spartiatów. Nie wiem czy upadł mit niezwyciężonej spartańskiej falangi bo Spartanie już wcześniej przegrywali bitwy np. w wojnie z sąsiednim Argos. Ale przegrywali wyłącznie z przeciwnikiem o wiele liczniejszym. Dopiero kilkadziesiąt lat później pod Leuktrami i pod Mantineją przegrali ze słabszymi liczebnie wojskami Teb. Ale stało się to za sprawą zastosowania przez armię tebańską tzw. szyku skośnego stosowanego później przez Macedończyków za czasów Filipa II i Aleksandra Wielkiego

A żeby nie było że mogli tak sobie bez niczego się poddać to wspomnę jeszcze Bitwę pod Termopilami. Wiadomo że nie zginęło tam 300 Spartan lecz co najmniej jeden ocalał. Był chory lub też według innych źródeł został gdzieś wysłany przez króla Leonidasa. W każdym razie nie był niczemu winien. Ale w Sparcie potraktowano go jak trędowatego; "nikt nie chciał podać mu ognia ani z nim rozmawiać". Nazywano go "zbiegiem z Termopil". Zginął rok później w bitwie z Persami pod Platejami wyróżniając się szaleńczą odwagą. Gdy po wygranej bitwie wojska greckie zwyczajowo wybierały najbardziej walecznych w bitwie wszyscy Grecy głosowali na niego. Ale Spartanie sprzeciwili się temu twierdząc że "walczył jak szalony bowiem chciał śmiercią zmyć hańbę spod Termopil" i "nie godzi się ozdabiać wawrzynem waleczności szaleńca który chce zginąć w bitwie".

Pojedynczego ,,tchórza" prześladowano, ale dużej grupy zhańbionych hoplitów nie karano surowo, gdyż wyludniająca się Sparta nie mogła tracić kolejnych pełnoprawnych obywateli. Sfakteria rzeczywiście nie zniszczyła opinii o armii spartańskiej, ale ją nadwyrężyła i zepchnęła państwo do defensywy na następne kilka lat.

"Końca twojej mowy mowy nie rozumiemy a początku nie pamiętamy..." Podoba mi się.

8. Jakiś grecki poeta chwalił się że król macedoński Filip (ojciec Aleksandra Wielkiego) dał mu 1 talent złota za publiczną recytację swojego wiersza. Znany z inteligencji i sprzedajności ateński mówca i polityk Demades powiedział na to; " To głupstwo, mnie Filip dał raz 10 talentów złota za to żebym nic nie mówił".
9. Aleksander Wielki odwiedził kiedyś filozofa Diogenesa z Synopy. Diogenes leżał nago na słońcu przed beczką (czy też dzbanem) w której mieszkał. Aleksander powiedział; "Wiesz kim jestem. Powiedz tylko czego pragniesz a spełnię to. Czy masz jakieś życzenie?". Diogenes; "Mam. Odsuń się bo zasłaniasz mi słońce". Gdy towarzyszący Aleksandrowi zaczęli drwić z głupoty Diogenesa, który odrzucił bogactwa i zaszczyty Aleksander kazał im milczeć i powiedział; "Gdybym nie był Aleksandrem chciałbym być nim, Diogenesem:.

10. Król Lidii Krezus spytał wyrocznię w Delfach o wynik wojny z Persją Wyrocznia odpowiedziała; "Jeśli zaczniesz wojnę, zniszczysz wielkie państwo". Kiedy Krezus przegrał i stracił królestwo rozżalony wypomniał Delfom przepowiednię. Wyrocznia odpowiedziała; "Nie spytałeś które państwo zniszczysz".
11. Król Filip (ojciec Aleksandra Wielkiego) w czasie konfliktu z żoną Olimpias i synem spytał wyroczni o swój los. Wyrocznia odpowiedziała; "Strzeż się wozu". Nie pojechał więc jak zwykle wozem lecz poszedł pieszo na uroczystość na której dokonano na nim zamachu. Gdy konał jeden z macedońskich wodzów Antypater zauważył na rękojeści miecza wbitego w bok Filipa wyrzeźbiony wóz. Powiedział; "Bogowie drwią sobie z nas swymi przepowiedniami".

Jeden z greckich tyranów na Sycylii (w tamtych czasach tyran oznaczał tylko władcę rządzącego samowolnie czyli nie demokratyczne ale najczęściej popieranego właśnie przez lud) usiłował pisać poezje. Wezwał kiedyś znanego poetę, przeczytał swoje dzieło i poprosił o ocenę. Poeta ocenił to jako wypociny. Rozwścieczony tyran skazał go na pracę w kamieniołomach. Po roku kazał go wezwać, przeczytał swoje nowe wiersze i spytał; "A teraz co na to powiesz?" Poeta na to; "Wracam do kamieniołomów".

13. Jednemu z wodzów Aleksandra doniesiono że jego syn nie przyjmuje nikogo, prawdopodobnie jest chory i bliski śmierci. Ten natychmiast pojechał do syna. Gdy wszedł do domu syna zauważył nagą dziewczynę, która wybiegła z pokoju syna. Syn powitał go słowami; "Ojcze, choroba już mnie opuściła!". Ojciec; "Wiem, widziałem ją jak wychodziła".

W czasie oblężenia przez Filipa (ojca Aleksandra) miasta greckiego oficer dowodzący machinami oblężniczymi zdradził i usiłował zbiec do obleganego miasta. Schwytano go a armia wydała na niego wyrok śmierci (król macedoński sam nie mógł nikogo skazać na śmierć) do króla należał wybór rodzaju egzekucji. Filip kazał go związanego posadzić na wyrzutni machiny oblężniczej i wystrzelić na miasto. Przed wystrzałem powiedział; "Chciałeś być w mieście. Zaraz tam będziesz. I powiedz im że ja będę wkrótce po tobie". Prawdopodobnie skazaniec zmarł w chwili wystrzału na skutek przeciążenia.

8. Grek Anaksagoras twierdził że żadna z gwiazd nie tkwi w pierwotnym swoim miejscu, że są to ciężkie głazy, które rozżarzją się pokonując opór przy przecinaniu eteru. Poruszają się utrzymywane siłą obrotu i panującą we Wszechświecie siłą przyciągania. W 230 r.p.n. Eratostenes obliczył obwód kuli ziemskiej myląc się o kilkanaście procent. Zmierzył odległośc między dwoma miastami i upływ czasu kiedy w obu miastach było południe (kiedy studnie w tych miastach były oświetlone Słońcenm do dna). Nie wiem jak zmierzył czas; może za pomocą klepsydr. Ale dla każdego kto uczył się matematyki to wystarczy by obliczyć obwód Ziemi. Te twierdzenia (mimo że opłynięto już Ziemię) były razem z pracami Kopernika na Indeksie Dzieł Zakazanych przez Papieży do XX wieku.

9. Na pobojowisku bitwy pod Platejami gdzie Grecy wswpólnie pobili Persów jeden z dowódcow greckich wychwalał męstwo Spartan (odegrali główną rolę w bitwie) i ich króla Pauzaniasza. Zaproponował mu by ten uczynił z ciałem poległego wodza wojsk perskich Mardoniosa to samo co król perski Kserkses zrobił pod Termopilami z ciałem króla spartańskiego Leonidasa (by odciął mu głowę i umieścił na palu albo włóczni). Spartanin odpowiedział; Greku, wyniosłeś mnie i Spartan wysoko by w jednej chwili poniżyć mnie straszliwie każąc mi bym jak barbarzyńca bezcześcił zwłoki poległego człowieka. Odejdź stąd prędko by cię coś złego nie spotkało.

10. Grek Diamechos opisał że przed upadkiem, wielkiego kamienia na Ziemię (meteoryt ?) przez 75 dni widać było na niebie zjawisko ogniste, ktore poruszało się i odrywały się od niego ogniste części (kometa?) aż wreszcie runęło na ziemię. Ludnosć miejscowa opowiadała że ten głaz był znikomo mały w porównaniu do obrazu na niebie. Widziałem a nawet sfotografowałem podobne zjawisko (mniejsze co do wielkości i trwało krótko). Niestety miałem przy sobie aparacik cyfrowy z lat 2000 i marnie to widać. Leciało wolno zostawiając za sobą smugę pary lub dymu. Myslę że był to meteor po wejściu w atmosferę ziemską.

14. Sędzia w Persji wydawał wyroki za łapówki. Gdy to udowodniono, Wielki Król kazał go obedrzeć ze skóry. Skórą kazał obić krzesło na którym zwyczajowo siadał sędzia gdy wydawał wyroki. Następcą sędziego mianował jego syna ale kazał mu powiedzieć; "Pamiętaj na czym siedzisz".

15. Jeden z perskich dostojników podpadł czymś Wielkiemu Królowi. Według perskiego zwyczaju (tak postępowano też w Macedonii) cała jego rodzina miała ponieść śmierć. Król ułaskawił żonę dostojnika i pozwolił jej wybrać jedną osobę z rodziny, której też daruje życie. Zdziwił się gdy wybrała brata. Gdy spytał dlaczego, odpowiedziała; "Jestem młoda, męża i dzieci mogę jeszcze mieć. Ale rodzice moi zmarli więc brata ani siostry nie będę już miała nigdy".

Filozof Diogenes z Synopy na pytanie skąd wie co to jest niewola; "Bo byłem kiedyś niewolnikiem. Schwytali mnie korsarze gdy jechałem do Aten i sprzedali Kseniadesowi z Koryntu. Tyle tylko że ten był na tyle mądry, że wiedział że jest głupszy ode mnie i nie tylko powierzył mi wychowanie swoich synów ale słuchał mnie we wszystkim. Obaj dobrze na tym wyszliśmy i jestem wolny. Ale sama podróż i targ niewolników wystarczy by wiedzieć co to niewola".

Aleksander Wielki po powrocie z Indii na wieść o tym ze niektóre oddziały macedońskie rabowały groby perskie i gwałciły perskie kobiety; "Jeśli to prawda to wybić ich do nogi jak wściekłe psy niegodne by żyć wśród ludzi". Na jego rozkaz zgładzono kilkuset macedońskich żołnierzy a dwóch ich dowódców ukrzyżowano. "Jeśli cokolwiek to tylko to utrzymywało w posłuszeństwie masy Persów wobec garstki Macedończyków; wiara że jeśli ktoś popełni coś złego to wielki Król Aleksandros zawsze go dosięgnie".Po śmierci Aleksandra nie wybuchł wśród Persów żaden bunt a matka Króla Dariusza Sisygambis popełniła samobójstwo. "Na wieść o śmierci Aleksandra odwróciła się do ściany, nie chciała z nikim rozmawiać ani przyjmować pokarmów aż zagłodziła się na śmierć".

Myślę że po śmierci Dariusza i straszliwej pomście Aleksandra za jego śmierć ( zabójcę, satrapę Bessosa kazał nagiego wychłostać po czym oddał go w ręce Persów a ci za zabójstwo Wielkiego Króla obcięli mu nos i uszy po czym rozerwali końmi) Sisygambis na starość zaczęła go uważać za własnego syna. Gdy zmarł; świat się dla niej zawalił. I może miała rację bo ten znany jej świat się zawalił.

Postawa Persów była też spowodowana sprytną polityką Aleksandra. Świadomie w jego państwie nie było zdobywców ani pokonanych. Lojalni perscy satrapowie nadal rządzili satrapiami. A perscy dostojnicy dowodzili oddziałami persko - macedońskimi a niekiedy nawet macedońskimi jak np. brat Króla Dariusza Oxyartes, który był dowódcą konnej gwardii Aleksandra.

18. W czasie tzw. "Uczty Pojednania" (ucztujących było około 10 000 Persów, Greków i Macedończyków) kilkudziesięciu najważniejszych dowodców Aleksandra wzięło ślub z perskimi arystokratkami (przeważnie swoimi dotychczasowymi kochankami). Poślubili je bo tak chciał Aleksander (ofiarował każdej macedońsko - perskiej parze majątek i fortunę w złocie). Po śmierci Aleksandra wszystkie te małżeństwa rozpadły się za wyjątkiem małżeństwa Seleukosa. Bardzo mu się to opłaciło. Persowie poparli go w tzw. wojnie diadochów a Babilon otworzył przed nim bramy jak kiedyś przed Aleksandrem. Seleukos Soter (Zbawca) był protoplastą dymnastii Seleucydów, ktora przez prawie 200 lat rządziła najpotężniejszym państwem w Azji.

Oczywiście "dynastii" a nie dymnastii".

Po bitwie w której Aleksander odniósł kolejną ranę wódz Parmenion powiedział; "
Oszczędzaj się Królu, nie zawsze będziesz młody". Aleksander odpowiedział; "Ja nigdy nie będę stary. A ty byłeś zawsze."

20. Kiedy po bitwie pod Issos Wielki Król zaproponował Aleksandrowi Wielkiemu rękę swej córki, Azję aż do Eufratu i wielkie skarby dowódca macedoński Parmenion powiedział; "Gdybym był Aleksandrem przyjąłbym to". Aleksander; "I ja; gdybym był Parmenionem".