Już dawno nie widziałem filmu, który tak dobrze udawałby produkcję ambitną i inteligentną : ). Muszę oddać von Trierowi, że doskonale potrafi widza zmusić do rozmyślania nad głębią swojego dzieła. Potrafi też doskonale zniszczyć każdą tezę i doprowadzić do wniosku, że film ten nie niesie ze sobą żadnego przesłania. Po prostu ludzie na siłę próbują to przesłanie mu nadać. Nie wiedzieć właściwie - dlaczego?
Nie można zdecydowanie odmówić Dod Mantle'owi doskonałego prowadzenia kamery. Od pierwszych scen byłem zachwycony nieszablonowymi ujęciami, wybarwieniem obrazu, które tylko pogłębiało ponury klimat filmu, a przede wszystkim jednymi z lepszych ujęć z ręki, jakie dane mi było widzieć. Wszystko okraszone ciekawym scenariuszem. Zanosiło się na świetne widowisko.
Obraz przedstawiony dość dosadnie, początkowo wydaje się być ukierunkowany - opisuje wszystkie stadia żałoby po utracie dziecka. Ukazuje dwie formy żałoby: emocjonalną rozpacz, którą prezentuje kompletnie załamana matka dziecka (znakomicie z resztą zagrana przez Charlotte Gainsbourg), oraz spokój i rozsądek, połączony z wewnętrznym żalem, wypaleniem ojca (w tej roli również znakomity Willem Dafoe). Różnica ich charakterów aż razi w oczy. Wszystko wydaje się być spójne i niesamowicie naświetlone. Do czasu.
Pseudo symbolika filmu zabija efekt. Co drugą scenę widzimy jakieś zwierzątko: a to jelonek w trakcie porodu, który ucieka przez bohaterem, a to drapieżny ptak zjadający swoje dziecko, szczytem był lis, który przemawia szatańskim głosem (świetny motyw - szkoda, że zupełnie bezsensowny). Mamy też sceny, jak ta z żołędziami, gdzie Dafoe stoi i patrzy na rozwijające się u jego stóp dęby.
Film można próbować interpretować na różne sposoby. Można przyjąć wersję najbardziej prymitywną, czyli tą ciągniętą od początku: żal po utracie dziecka. Można próbować też doszukiwać się w Nicu Antychrysta - przyczyny dalszych, dramatycznych wydarzeń, obłędu, który ogarnia jego matkę. On w końcu doprowadził do całej tej sytuacji. Właściwie jego śmierć. Sugeruje to choćby jego uśmiech na twarzy, gdy odwraca się w stronę kamery w pierwszych scenach filmu. Można też spróbować zrozumieć ten film, jako satanistyczny epos skierowany w serce samego boga - natura, boska natura, która jest symbolem zła, szaleństwa, brutalności i śmierci. Można wiele. Nic nie pozostaje wyjaśnione. Czy tak miało właśnie być? Przez tony mglistych obrazów można doszukiwać się tysięcy logicznych teorii - całość podsycają wcześniej wspomniane doskonałe, klimatyczne zdjęcia. Muszę zgodzić się z recenzentem - w pewnym momencie zacząłem zastanawiać się, czy reżyser nie siedzi sobie w fotelu i nie śmieje się z nas, naiwnych widzów, którzy doszukują się w tym obrazie głębi. Problem polega na tym, że każdy jest w stanie w mniejszym lub większym stopniu udowodnić swoją tezę na temat przesłania Antychrysta. Film udowadnia tym samym, jak bardzo jest niedopracowany. Jeśli nawet był to zabieg zamierzony, to widz może poczuć się oszukany. Wątpię bowiem, żeby von Trier myślał o każdym możliwym wytłumaczeniu tego filmu, które potencjalny odbiorca jest w stanie poprzeć solidnymi argumentami, a co za tym idzie - większość z naszych wizji jest przekłamana, albo co najmniej niezamierzona.
Im więcej zastanawiam się więc nad sensem tego filmu, tym bardziej dochodzę do wniosku, że ma on zbyt wiele sensownych (i niekiedy kompletnie sprzecznych) wytłumaczeń, żeby był sensowny w ogólnym wymiarze. Typowe: stwórzmy film pełen niedopowiedzeń, dajmy widzowi sporo pola do manewru, wrzućmy dziwne zakończenie i przyprawmy to wszystko niezwykłym prowadzeniem kamery oraz pseudo-symbolicznymi, metafizycznymi obrazkami (Trzech Żebraków, którzy przybywają w cielesnej formie i łażą za głównymi bohaterami...) i dostajemy standardowe pseudo-inteligentne "dzieło".

Podsumowując: daję 4 za grę aktorską i kamerę. Nie dam więcej, bo uważam, że ten film jest kompletnie pozbawiony sensu. Ktoś dobrze napisał - nawet reżyser nie do końca wie, co jego produkcja wyraża, bo co chciał osiągnąć, to osiągnął: stworzył kolejną rzeszę ludzi, którzy znaleźli swoje wytłumaczenie i dali filmowi 10/10, zachwyceni jego głębią, nie biorąc pod uwagę całości. Szkoda. Mogło być naprawdę dobre kino...