Zacznę od tego, nie dajcie sobie wmówić że to film o tym jak źli Polacy robili skok na żydowskie majątki poprze zabijanie ich.
TO NIE PRAWDA.
Główny podział wszystkich ludzi na świecie jest na złych-głupich i dobrych-mądrych. Czasami to się miksuje i to jest pokazane w tym filmie.

Ciotka Idy - straciła wiarę w boga po tym jak jej cała prawie rodzina została wymordowana w bestialski sposób i niema co się dziwić że sprawiedliwość boską zamieniła na urząd sędzin myśląc że dzięki temu uda jej się sprowadzić chodź trochę sprawiedliwości na ziemie.
Dlatego też jak jest scena z gospodarzem i synem gospodarza jak przyznają się do morderstwa ona nie reaguje wogóle bo sama wie że też wysłała jak to wcześniej mówiła kilku ludzi na śmierć, a wiec chciała dobrze ale wyszło źle.
Dlatego jako sędzina podejmuje ten krok który jest pokazany w filmie pod koniec.

Syn gospodarza - chce co prawda zatrzymać dom ale też pokazuje miejsce zbrodni i odkopuje je, przy tym przyznając się do winy ale pokazuje że chociaż jednego członka rodziny uratował.
Dlatego jest pokazana scena jak siedzi w dole ze spuszczoną głową, żałuje tego co zrobił i z tego powodu zapadł by się pod ziemie.
Wie że zrobił źle.

Ida - odcięta od normalnego świata po to zostaje wysłana przez główną siostrę aby poznała chodź część siebie po to by jej śluby były złożone z przekonania.
Ida nie znając innego świata i swojego istnienia z pomocą ciotki odkrywa skąd jest i dlaczego tak jest że jest w tym miejscu co jest.
Jako jedyna z tej trojki ma czystą kartę życiową i to od niej samej zależy jak ją zapisze - (to jest głównym przesłaniem filmu)

Wojna to nie jest łatwy czas.
Mało kto wychodzi z twarzą z z takich spraw, do tego też prócz charakteru i bycia człowiekiem trzeba mieć wiele i to wiele szczęścia.
Czasami niektóre sprawy w życiu są nierozwiązywalne i trzeba umieć żyć tak jak jest, a czas poukłada wszystko.
Dlatego najważniejsze w życiu jest to żeby się starać i być człowiekiem nawet jak nie zawsze wychodzi tak jak byśmy chcieli.
Sam film nie uważam żeby zasłużył na Oskara ale na pewno ma głębie w sobie i ludzi o otwartym umyśle skłania do myślenia "czy aby to jak żyłem, żyje jest w zgodzie z moim sumieniem"