"Orka – wieloryb zabójca” (1977) – ten film to bliski kuzyn „Szczęk”, powstały właśnie na fali popularności znakomitego obrazu Stevena Spielberga. Zdania o „Wielorybie zabójcy” są dość mocno podzielone - dla niektórych, kierujących się sentymentem osób jest to pamiętny tytuł z czasów dzieciństwa, gdzie na wszelkie niedoróbki przymykane jest oko, a dla innych, szczególnie młodszych widzów, będzie to przestarzały gniot, próbujący zarobić na sukcesie „Szczęk”. Jak to często bywa – prawda jest gdzieś po środku i ja również mam stonowaną opinię o tej produkcji – warto się z nią zapoznać, choć jest dość nierówna - ma liczne mankamenty i trochę niedorobiony scenariusz, ale też zachwyca zdjęciami czy świetnie zrealizowanymi scenami z tytułowym morskim ssakiem.

Jak wspomniałem „Orka – wieloryb zabójca” była inspirowana kultowymi „Szczękami”, ale fabularnie w ogóle ich nie przypomina, bo odwrócono tutaj rolę i to człowiek pokazany jest jako bestia, a zwierzę jako ofiara, która chce zemścić się za swoje krzywdy. No cóż… nie byłoby to złe rozwiązanie, ale zostaje to potraktowane zbyt dosłownie, zbyt łopatologicznie i niektóre momenty, a szczególnie dialogi o zemście i pojedynku ciężko wziąć na serio i jakkolwiek poważnie potraktować. Z samca orki tutaj zrobiono nader inteligentne stworzenie, przebiegłe, szukające zemsty i wyzywające na pojedynek rybaka, który jest odpowiedzialny za śmierć jego partnerki i potomka. Przykładowo – orka zatapia zacumowane kutry, poza tym jednym, należącym do jej wroga, by mógł on wypłynąć na „pojedynek”. Niszczy również chatę, w której znajdą się główni bohaterowie i swoimi atakami doprowadza do wybuchu w porcie. No naiwne, a wręcz niedorzeczne to mocno, ale technicznie sekwencje te są naprawdę dobrze zrealizowane i efektowne. I o ile sceny z szarżującym drapieżnikiem wyglądają imponująco, tak wyniosłe opowieści o nim i jego możliwościach są dość pretensjonalne i czasem niezamierzenie śmieszne. A i zabobonni mieszkańcy traktują orkę jak coś więcej niż zwierzę i gotowi są nawet wystawić jej rybaka Nolana, byle przestała ich terroryzować.

Sama postać Nolana jest… po prostu dziwnie napisana i tak naprawdę nie wiadomo jakie kierują nim motywacje. Początkowo chce schwytać orkę, zarobić na niej i coś sobie udowodnić. Gdy jednak dochodzi do tragedii i ginie samica orki, to widać, że targają nim wyrzuty sumienia i daje sobie spokój z łowami. A potem to różnie – czasem ma poczucie winy, czasem nic go to nie obchodzi. Po pierwszych atakach chce zabić mściwe zwierzę, potem jednak mówi, że je rozumie i pragnąłby przeprosić, aż w końcu wsiada z nieliczną załogą na kuter i pływa za orką w jedynie sobie znanym celu. Sam daje się jej podejść i zachowuje się jakby rozum mu odebrało, a wygadywane kwestie to jeden wielki bełkot. Twórcy nie do końca chyba mieli koncepcję tej postaci, bo raz kreowana jest jako karykaturalny, bezmyślny marynarz, dla którego nic się nie liczy i nie ma wartości, a w innych momentach fabuły jako przedstawiana jako człowiek cierpiący po stracie i rozumiejącego rozwścieczonego samca. No same sprzeczności, a pod koniec w ogóle przestajemy nadążać za Nolanem i jego intencjami.

Jeśli chodzi zaś o wykreowanie tytułowej orki – w wielu scenach używano prawdziwych ssaków, zmiennie z modelem mechanicznym i tej różnicy w sumie nie widać. Ataki są doskonale sfilmowane i absolutnie nie ma się czego czepić. Inne efekty również prezentują się dobrze, a zdjęcia są wręcz poetyckie. Ujęcia na wodzie albo porcie robią wrażenie, a w połączeniu z rewelacyjną muzyka Ennio Morricone stają się bardzo pamiętne i sugestywne. Morricone jak zwykle skomponował wyrazisty, piękny soundtrack, który barwnie ilustruje rozgrywające się wydarzenia. Szczególnie podniosły, melancholijny motyw przewodni jest wpadający w ucho. "Orka – wieloryb zabójca” oceniam na 6/10. Wyjątkowo nie miałem problemu z adekwatną oceną, bo film jest właśnie niezły i zaledwie niezły. Jakby doprecyzować scenariusz, dialogi to byłoby znacznie lepiej.