Kazuo Ishiguro, jeden z najwybitniejszych pisarzy, opowiada "Newsweekowi" o tym, jak jury w Cannes nie przyznało nagrody Krzysztofowi Kieślowskiemu. Jeśli ma ktoś coś przeciwko, że wrzuciłem poniższy tekst, należy zgłosić nadużycie... I nic więcej, ok?

NEWSWEEK: Pamięta pan twórczość Krzysztofa Kieślowskiego? W1994 roku na festiwalu w Cannes był pan członkiem Jury. I właśnie wtedy nie przyznaliście nagrody jego ostatniemu filmowi "Czerwony".

KAZUO ISHIGURO: Znam tę historię. Ponoć to jury w Cannes zabiło Kieślowskiego, który nie mógł zrozumieć, dlaczego nie dostał głównej nagrody. Prawda jest taka, że nikomu z nas w jury ten film się nie podobał. Był zwyczajnie slaby, przerafinowany, zimny. Ale lobby wspierające Kieślowskiego było bardzo mocne. Francuzi naciskali na nas: dajcie mu nagrodę, co wam szkodzi, on jest bardzo chory, może więcej nic nie nakręcić. Nie ulegliśmy. Nie dlatego, żeby zrobić im na złość, ale dlatego, że w konkursie były filmy, które biły "Czerwonego" na głowę. "Pulp Fiction" to dziś współczesny klasyk, daliśmy mu Złotą Palmę, "Spaleni słońcem" Nikity Michałkowa wspólnie z "Żyć" Zhang Yiomu dostały główne wyróżnienie, za reżyserię nagrodziliśmy Nanniego Morettiego i jego "Dziennik intymny". W konkursie była także "Królowa Margot". Na tym tle film Kieślowskiego wypadł po prostu nijako. I co najważniejsze, nie czuło się w nim emocji, wrażliwości. Raczej zwykłą filmową kalkulację.

Którą pokochali światowi krytycy.

- Bo maniery łatwo się kocha. Wystarczy naszpikować film symbolicznymi scenami, pokusić się o opowieść o zagmatwanym ludzkim losie, obudować ją wstrząsająco smutną muzyką i festiwalowy film gotowy. A to, że będzie nudny i ograniczy się do powtarzania banałów, to zupełnie inna sprawa. Banał powtórzony milion razy czasem urasta do rangi arcydzieła. I tak chyba było w wypadku Kieślowskiego. Francuzi uznawali go za guru, mistrza kina. Właściwie od jego śmierci nie pojawił się inny reżyser, którego krytycy traktowaliby z taką atencją i poważaniem.

Próbowano obłaskawić Michaela Hanekego i Pedra Almodóvara.

- Nie zgadzam się. Haneke jest wybitnym reżyserem, ale bardzo niepokornym, zbyt nieprzewidywalnym, aby stać się guru dla krytyków. Z kolei Almodóvar jest nazbyt popowy - wszyscy go znają, a jego filmy to kinowe hity. Przebojowy twórca nie może zyskać statusu guru i mędrca, jaki miał Kieślowski. Myślę, że prędzej któryś z reżyserów z Iranu pokazujący trzygodzinne epopeje o udręczonych życiem ludziach.

Kiedyś dla zabawy napisałem scenariusz do filmu Irańskiego. W skrócie szło to tak: pewnego dnia wieśniakowi pęka wiadro, którym nabiera wodę ze studni. Pieszo wyrusza więc w podróż na targ do sąsiedniej wioski, żeby kupić nowe. Po drodze spotyka wielu dziwnych ludzi, a gdy dociera na miejsce, okazuje się, że targ już się skończył, i wraca do domu bez wiadra.

- Powinien pan szybko sprzedać komuś tę opowieść, może zdobędzie pan nawet jakieś nagrody w Cannes! Im bardziej błaha historia, im bardziej nadęty sposób opowiadania, tym większe szanse na gigantyczny poklask u ludzi, którzy w banale odnajdują sztukę. My na "Czerwonego" się nie nabraliśmy (szefem jury był Clint Eastwood), ale wiele osób nie jest w stanie wybaczyć nam tego do dziś. Tyle że chyba czas działa na naszą korzyść - "Pulp Fiction" to dziś film legenda, o "Czerwonym" prawie nikt już nie pamięta.

ROZMAWIAŁ ROBERT ZIĘBIŃSKI