Film opowiada o dojrzewaniu wrażliwego chłopca. Jest jednym z ważniejszych debiutów w powojennym kinie polskim. Stanowi ciąg luźno powiązanych epizodów i ukazuje, jak na pozór mało ważne momenty życia kształtują charakter człowieka. Jest buntem przeciwko tłamszeniu indywidualności przez totalitarny system polityczny i służące uniformizacji metody wychowawcze.
[opis dystrybutora]

Początek XX w. Mikołaj Srebrny mieszka wraz z ojcem, matką i nauczycielem w miejscowości Poręba Murowana. Kiedy chłopiec rozpoczyna naukę w gimnazjum, rodzice postanawiają umieścić go u krewnych. Mikołaj nie czuje się tu szczęśliwy. Wuj często urządza pijackie awantury, a w szkole nauczyciele znęcają się nad bezbronnymi uczniami. Po śmierci ojca chłopiec wraz z matką zamieszkuje u babci. Zaczyna trudny okres dojrzewania.