Biografia
Wybitny operator filmowy. Pionier i czołowy twórca polskiej szkoły filmowej. Ma ogromne zasługi dla rozwoju polskiej sztuki operatorskiej. Pod jego okiem rozpoczynali swoją drogę twórczą znakomici operatorzy.
Ze względu na żydowskie pochodzenie podczas okupacji był więźniem getta w Wołominie i obozu koncentracyjnego.
Po wydarzeniach marcowych w 1968 został zmuszony do wyjazdu z kraju, władze PRL nigdy nie pozwoliły mu wrócić. Zmarł na przymusowej emigracji w roku 1983.
Współpracował z Andrzejem Wajdą przy jego pierwszych wielkich produkcjach: Pokolenie (1955), Kanał (1957), Lotna (1959), Popioły (1965), a także z pozostałymi największymi reżyserami tamtego okresu: Wojciechem Hasem, Andrzejem Munkiem, Aleksandrem Fordem i Romanem Polańskim.
Dokonał rewolucyjnych zmian w dotychczasowym warsztacie operatorskim i przyczynił się do jego rozwoju.
Łamał konwencje, mawiał, że "nie technika, a wyraz, ekspresja, emocjonalna wymowa obrazu, zaczęły się liczyć. Zdjęcia pozornie niedoskonałe technicznie, z zachwianym kontrastem, czarne, szare, świadomie chropowate, zaczęły tworzyć nową funkcję obrazu, który stawał się ważnym elementem artystycznych i emocjonalnych walorów filmu".
"Dewizą Jurka było - pisze Andrzej Wajda - że kamera może wszystko. On pierwszy w 'Pokoleniu' wybudował kilkudziesięciometrową pochyłą jazdę i wykonał z niej panoramę 360 stopni, która otwiera film. W 'Kanale' zanurzył ją w brei i kazał jej płynąć tuż nad powierzchnią błota. On też rozpoczął, w 'Lotnej', szalone jazdy zupełnie nie przygotowanym do tego samochodem, równolegle do pędzących koni, w nadziei, że ta przypadkowość da na ekranie obraz prawdy."
Jerzy Lipman na ogół stosuje zbliżenia twarzy aktorów, zawężając sztucznie pole widzenia i oświetlając twarze tak, by wzmóc ładunek emocjonalny sceny i podkreślić subiektywne odczucia bohaterów, tam gdzie jest to podyktowane treścią sceny. Gdzie indziej, kiedy jest to uzasadnione rozwojem akcji, przeciwnie, używa w kadrze światła skierowanego z różnych kierunków, by na przykład oddać charakter wnętrza, tak dokładnie, że widać poszczególne sprzęty, a nawet fakturę ścian.
W pracach Lipmana równie ważne jak światło są ruch w kadrze i głębia kadru. Widać w jego pracy wpływy włoskiego neorealizmu. Jest to tzw. otwarta kompozycja kadru, w której za pomocą odpowiednio stosowanego ruchu kamery i ruchu postaci autor zdjęć uzyskuje wrażenie szerszej rzeczywistości, która istnieje poza kadrem.
W 1971, gdy odmówiono mu prawa do powrotu do Polski, pozostał na stale na Zachodzie. Mieszkając w Londynie pracował jako operator przede wszystkim w Niemczech Zachodnich. Przez pewien czas wykładał także w szkole filmowej w Monachium.
Mimo, że pracował na Zachodzie przy ponad 100 produkcjach, najważniejszym okresem w życiu zawodowym Jerzego Lipmana pozostają lata spędzone w Polsce.
Ze względu na żydowskie pochodzenie podczas okupacji był więźniem getta w Wołominie i obozu koncentracyjnego.
Po wydarzeniach marcowych w 1968 został zmuszony do wyjazdu z kraju, władze PRL nigdy nie pozwoliły mu wrócić. Zmarł na przymusowej emigracji w roku 1983.
Współpracował z Andrzejem Wajdą przy jego pierwszych wielkich produkcjach: Pokolenie (1955), Kanał (1957), Lotna (1959), Popioły (1965), a także z pozostałymi największymi reżyserami tamtego okresu: Wojciechem Hasem, Andrzejem Munkiem, Aleksandrem Fordem i Romanem Polańskim.
Dokonał rewolucyjnych zmian w dotychczasowym warsztacie operatorskim i przyczynił się do jego rozwoju.
Łamał konwencje, mawiał, że "nie technika, a wyraz, ekspresja, emocjonalna wymowa obrazu, zaczęły się liczyć. Zdjęcia pozornie niedoskonałe technicznie, z zachwianym kontrastem, czarne, szare, świadomie chropowate, zaczęły tworzyć nową funkcję obrazu, który stawał się ważnym elementem artystycznych i emocjonalnych walorów filmu".
"Dewizą Jurka było - pisze Andrzej Wajda - że kamera może wszystko. On pierwszy w 'Pokoleniu' wybudował kilkudziesięciometrową pochyłą jazdę i wykonał z niej panoramę 360 stopni, która otwiera film. W 'Kanale' zanurzył ją w brei i kazał jej płynąć tuż nad powierzchnią błota. On też rozpoczął, w 'Lotnej', szalone jazdy zupełnie nie przygotowanym do tego samochodem, równolegle do pędzących koni, w nadziei, że ta przypadkowość da na ekranie obraz prawdy."
Jerzy Lipman na ogół stosuje zbliżenia twarzy aktorów, zawężając sztucznie pole widzenia i oświetlając twarze tak, by wzmóc ładunek emocjonalny sceny i podkreślić subiektywne odczucia bohaterów, tam gdzie jest to podyktowane treścią sceny. Gdzie indziej, kiedy jest to uzasadnione rozwojem akcji, przeciwnie, używa w kadrze światła skierowanego z różnych kierunków, by na przykład oddać charakter wnętrza, tak dokładnie, że widać poszczególne sprzęty, a nawet fakturę ścian.
W pracach Lipmana równie ważne jak światło są ruch w kadrze i głębia kadru. Widać w jego pracy wpływy włoskiego neorealizmu. Jest to tzw. otwarta kompozycja kadru, w której za pomocą odpowiednio stosowanego ruchu kamery i ruchu postaci autor zdjęć uzyskuje wrażenie szerszej rzeczywistości, która istnieje poza kadrem.
W 1971, gdy odmówiono mu prawa do powrotu do Polski, pozostał na stale na Zachodzie. Mieszkając w Londynie pracował jako operator przede wszystkim w Niemczech Zachodnich. Przez pewien czas wykładał także w szkole filmowej w Monachium.
Mimo, że pracował na Zachodzie przy ponad 100 produkcjach, najważniejszym okresem w życiu zawodowym Jerzego Lipmana pozostają lata spędzone w Polsce.
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
