Cygan poznaje szesnastoletnią Agatę, z którą zamierza wziąć ślub. Przeciwny ich małżeństwu jest ojciec dziewczyny obawiający się, że ich związek mógłby zagrozić jego dalszej karierze politycznej.
Hanka Ordonówna, aktorka, gwiazda kabaretowa i legenda dwudziestolecia międzywojennego. Jej piosenki wciąż cieszą się popularnością, śpiewa je już czwarte pokolenie. Film przedstawia jej życie od czasów dzieciństwa, aż do momentu, kiedy przeistoczyła się w olśniewającą gwiazdę oraz okres wojenny do ostatnich dni życia artystki z dala od ojczyzny. Ilustracją są zdjęcia, materiały archiwalne, oryginalne nagrania Ordonki. Hanka Ordonówna zmarła 25 września 1950 roku, została pochowana na cmentarzu polskim w Bejrucie. Od 12 maja 1990 roku jej prochy spoczywają na warszawskich Powązkach.
Prosta kobieta, pracując przed wojną u przebywających obecnie w getcie Żydów, podejmuje się za pieniądze zawieźć ich córkę na wieś. Wkrótce chęć zarobku ustępuje uczuciu solidarności z zaszczutym dzieckiem.
Maria Kwiatkowska należy, obok Krystyny Gryczełowskiej, Danuty Halladin, Ireny Kamieńskiej, Jadwigi Żukowskiej, do najwybitniejszych polskich dokumentalistek debiutujących na przełomie lat 50. i 60. W kręgu jej zainteresowań artystycznych znajdowała się historia miast, sztuka, a przede wszystkim sytuacja kobiet. To właśnie kobietom reprezentującym różne środowiska poświęciła najwięcej swych filmów. Do tej grupy należy również "Strażniczka". Choć nie jest to dokument wyróżniający się formalnie, to zasługuje na uwagę ze względu na główną bohaterkę i jej niezwykłą historię. Niewyszukana konwencja filmu złożonego z długiego monologu Kulczyckiej do kamery, ujęć wnętrza jej mieszkania i prezentowanych przez nią artefaktów oraz nielicznych archiwaliów nie przysłania tego, co w "Strażniczce" najistotniejsze - bohaterki, od której biją siła i szlachetność. Anna Kulczycka stała się spadkobierczynią unikatowej kolekcji kobierców i dywanów, które od 1906 roku zbierał jej teść, a potem mąż. Barwnie opowiada o zamiłowaniu swojego męża, które szybko zaczęła podzielać, o stylu ich życia, a przede wszystkim o losach zbiorów. Dzięki zapobiegliwości Anny i jej męża przetrwały II wojnę światową ukryte pod podwójną podłogą. Następnie udało im się przetransportować je do Warszawy i umieścić w niewielkim mieszkaniu w blokach. W drugiej połowie lat 70. sprzedali część kolekcji na Wawel. Większość zbiorów Anna przekazała po śmierci męża do specjalnie utworzonej galerii w Zakopanem, której została kustoszem. O dywanach opowiada ze znawstwem, odwołując się do historii i tradycji miejsc, z których pochodzą, przede wszystkim do kultury Orientu.
Uznana za najwybitniejszą polską aktorkę tragiczną XIX wieku, Helena Modrzejewska była artystką szczególnie sprawdzającą się w ukochanych przez siebie Szekspirze, Schillerze, Słowackim. Marzyła o wprowadzeniu na warszawską scenę utworów zakazanych wówczas romantyków, o inscenizacji w Polsce arcydzieł sztuki światowej, a na świecie - arcydzieł dramaturgii polskiej. Pochodzącą z nizin społecznych artystkę cechowa upór i konsekwencja, które to, poza jej niekwestionowanym talentem, zaprowadziły ją na sam szczyt.
"Warto by pomyśleć o pomniku dla tych zwierząt, które szczególnie przyczyniły się do rozwoju nauk biologicznych". Oto stwierdzenie jednego z pracowników laboratorium doświadczalnego, gdzie prowadzone są badania na szczurach. Przygląda się temu reżyser, Grażyna Bryżuk.
Próba budowy elektrowni atomowej nad jeziorem Kopań wzbudza kontrowersje społeczne. Dokument ukazuje poglądy różnych grup, które reprezentują skrajnie rozbieżne opinie.
Scenariusz serialu oparto na motywach cyklu powieściowego Ewy Szelburg-Zarembiny. Osobiste dramaty ludzi pochodzących z ubogich warstw społecznych są ukazane na tle ruchów niepodległościowych i rewolucyjnych w zaborze rosyjskim na przełomie XIX i XX wieku. Film przedstawia ich walkę o przetrwanie przy jednoczesnym zachowaniu godności. Jest to też opowieść o rodowodzie znacznej części polskiej inteligencji. Główną bohaterką serialu jest Joanna, osierocona dziewczynka, uparcie poszukująca szczęścia, której życie przypadło na czas burzliwych wydarzeń historycznych, w których uczestniczyli Polacy, od rewolucji 1905 do I wojny światowej. Małą Joannę gra Jowita Miondlikowska. W roli Joanny już nieco starszej zadebiutowała i odniosła sukces Joanna Trzepiecińska, wówczas studentka III roku szkoły teatralnej. [za www.filmpolski.pl]
W miasteczku położonym na terenie puszczy planowana jest budowa wielkiego zakładu przemysłowego. Dochodzi do ostrych starć pomiędzy robotnikami i mieszkańcami miejscowości.