Maria Ouspenskaya

Jedna z najbardziej zasłużonych dla rozwoju teatru i kina osób, mistrzyni epizodu, wielki pedagog. Urodziła się w 1876 roku w zamożnej rodzinie rosyjskiego prawnika. W Warszawie i Moskwie studiowała operę, a następnie ukończyła Konserwatorium Warszawskie oraz studia aktorskie w prestiżowej Szkole Dramatu Adasheffa w Moskwie. Przez kilka następnych lat grała w prowincjonalnych teatrach rosyjskich, by w końcu trafić pod skrzydła słynnego Konstantina Stanisławskiego w równie słynnym Moscow Art Theatre. Była jedną z ulubionych aktorek Mistrza, którego Metodzie wierna była do końca kariery. Po kilku tournee po Europie, w 1922 roku Teatr Moskiewski wyruszył do Stanów Zjednoczonych, w których Maria, mimo 44 lat, postanowiła zostać na stałe i tu kontynuować aktorską karierę. Przez kolejne 10 lat była prawdziwą królową Broadwayu. Jej kreacje na przemian śmieszyły i wzruszały, zyskała opinię jednej z najambitniejszych aktorek tamtego okresu. W 1929 roku w Nowym Jorku założyła własną Szkołę Sztuki Dramatycznej, którą w połowie lat 30. w czasie rozkwitu filmu, przeniosła do Hollywood. Jej wychowankami byli m.in. znakomity aktor John Garfield oraz późniejsi nauczyciele wielkich mistrzów (także kontynuatorzy idei Metody), założyciele Actors Studio - Stella Adler i Lee Strasberg. W filmie zadebiutowała w 1915 roku w rosyjskim obrazie Borysa Suszkiewicza i Aleksandra Uralskiego ''Swerczok na peczi'', później zagrała jeszcze w czterech obrazach w rodzinnym kraju. Jej debiut w filmie amerykańskim, a właściwie 4 minuty, jakie spędziła na ekranie w produkcji Williama Wylera ''Dodsworth'' przyniósł jej pierwszą nominację do Oscara. Drugą otrzymała za równie ''skąpą'' (w sumie 10 minut na ekranie) kreację babci Janou w muzycznym ''Ukochanym'' Leo McCareya. W Hollywood nigdy nie zagrała głównej roli, ale (o czym świadczą chociażby nominacje do Oscara) z każdego epizodu potrafiła zrobić perełkę. Grała przede wszystkim arystokratki - Rosjanki, Niemki, Polki, także dynamiczne służące, matki, babki, uparte sąsiadki, wyniosłe baletnice, a w filmie o przygodach Tarzana prosiła o pomoc Johnny'ego Weissmullera jako królowa Amazonek. W 1937 roku stworzyła ciekawą kreację w obrazie Clarence'a Browna ''Pani Walewska'', powstałego na podstawie powieści polskiego historyka Wacława Gąsiorowskiego o tym samym tytule, i opisującego dzieje słynnego romansu Napoleona (Charles Boyer) i Marii Walewskiej (Greta Garbo). Do historii zaś przeszła jej rola w filmie ''Wilkołak'', którą powtórzyła potem we ''Frankenstein spotyka Człowieka Wilka''. Mary wcieliła się w postać przerażającej cyganki Malevy, która to pojawia się w koszmarach sennych już trzeciego pokolenia widzów.