Lata 90-te XIX wieku w Królestwie Polskim to okres wzmożonej rusyfikacji. Marcin, syn szlachcica, daje się wciągnąć przez nauczycieli i dyrekcję gimnazjum w "naukową" działalność propagującą ideę panslawizmu - ukrytą formę rusyfikacji. Swoje zniewolenie dostrzega dopiero w atmosferze działań patriotycznych inspirowanych przez nowego kolegę, Bernarda Zygiera, wyrzuconego ze szkoły w Warszawie za działalność w konspiracyjnych kołach młodzieżowych.
Poetycka opowieść o zmaganiu człowieka ze złem i grzechem. Dla tytułowego pamiętnika zostają potajemnie wykopane zwłoki grzesznika Roberta, które ożywają i przedstawiają opowieść o swoim losie zapisane w pamiętniku. [center][/center]