Bohaterami filmu są dwaj chłopcy - 12-letni Piotrek i 10-letni Jasiek oraz ich rodzice - prowincjonalni aktorzy. Życie chłopców upływa na krytycznym podglądaniu rodziców i robieniu kawałów - nawzajem sobie jak i dorosłym... Pewnego dnia odwiedź chłopców dzidek, który chcąc zaskarbić sobie ich sympatię daje im w prezencie ... swoje sztuczne oko...

Warszawa, schyłek XIX wieku. Emma Latter, przełożona pensji, walczy z kłopotami finansowymi. Rodzice uczennic wciąż zalegają z opłatami. Pani Latter ma na utrzymaniu dwoje dorosłych dzieci. Syn Kazimierz bierze od niej duże sumy i spędza czas na hulankach. Nadzieje matki zawodzi córka Helena, gdyż nie udaje jej się zostać żoną milionera Solskiego. Kłopoty z dziećmi sprawiają, że Emma Latter traci swój autorytet, a na pensję wkrada się chaos. Dama klasowa Joanna wraca z miasta późną nocą, a plotki głoszą, że spędza czas w towarzystwie syna przełożonej. Klara Howard podburza dziewczęta przeciwko matematykowi Dębickiemu, gdyż jest on wrogiem emancypacji. Panna Klara darzy uczuciem studenta Kotowskiego, który redaguje jej postępowe artykuły. Kotowski wyraźnie sympatyzuje z uczennicą Manią Lewicką. Odnalezione zostają jego listy do Mani. Zaniepokojony wuj dziewczynki przybywa do Warszawy. Wuj Lewicki od lat kocha się w pani Latter i korzysta z okazji, aby poprosić ją o rękę. Przełożona nie udziela mu wyraźnej odpowiedzi. Wkrótce potem dowiaduje się, że Kazimierz fałszował jej podpisy na wekslach i przeżywa załamanie nerwowe. Nagle wyjeżdża z Warszawy. Tylko młodziutka nauczycielka Madzia Brzeska zna cel jej podróży - majątek Lewickiego. Na ostatnim etapie podróży pani Latter czeka na przewoźnika spacerując brzegiem rzeki. Rozstrojona ostatnimi wydarzeniami, potyka się i wpada do wody. Tymczasem Madzia Brzeska i Lewicki jadą jej na spotkanie.

Mieszko, polański książę, wspomina swoje życie, władzę i wydarzenia, które doprowadziły do mającej odbyć się nazajutrz bitwy pod Cedynią.

Po tragicznej śmierci syna żona pastora opuszcza męża i wyjeżdża do Pragi. Wkrótce wraca z poznanym tam nauczycielem muzyki.