Recenzja wyd. DVD filmu

Pomiot (1979)

Greckie erynie, (rzymskie furie) to "mścicielki przelanej krwi, zwłaszcza zbrodni popełnionych na bliskich krewnych, zrodzone z krwi spadłej na ziemię z Uranosa, kiedy kastrował go syn, Kronos. Przedstawiane ze skrzydłami, rozwianymi włosami, w których wiły się węże, z pochodniami w rękach, z twarzami wykrzywionymi wściekłością. Ścigały przestępcę nieubłaganie i nieznużenie, pędzać go ku obłędowi i śmierci". [Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury] Obłęd, wściekłość i śmierć to tematy "The brood" Cronenberga. Opętana wściekłością w sposób uniemożliwiający normalne funkcjonowanie jest główna bohaterka, Nola (Samantha Eggar), żona i matka, przebywająca w całkowitej izolacji w zakładzie psychiatrycznym doktora Hala Raglana (Oliver Reed). Podczas eksperymentalnej psycho-plazmatycznej terapii pacjenci uczą się dawać wyraz tłumionej frustracji - uczą się okazywać gniew całym swym ciałem, przy czym ich negatywne emocje przyjmują jak najbardziej fizyczny kształt - są wypustkami na ciele, krwawymi wybroczynami, guzkami. Sfrustrowany i pełen irytacji jest mąż Noli, Frank (Art Hindle), gdyż podejrzewa, że żona podczas weekendowych wizyt małej córeczki Candy, bije ją i znęca się nad nią. Ciąży mu brzemię małżeństwa, na które się zgodził, i w którym trwa tylko z obowiązku, martwią zadrapania i siniaki na ciele introwertycznej Candy. Jego koszmar ma się jednak dopiero rozpocząć. Wkrótce zaczynają w tajemniczych okolicznościach ginąć osoby z jego otoczenia, a i on sam zostaje zaatakowany przez dziwne stworzenie, zdeformowane dziecko, które chwilę później umiera. Jednak, jak się okazuje, takich dzieci jest więcej. Skąd się wzięły? Czy mają coś wspólnego z terapią doktora Raglana? Film Cronenberga ukazuje proces uwalniania się człowieka od gniewu poprzez poświęcanie części siebie, w dosłownym znaczeniu tego słowa. Gniew jest tu więcej niż tylko emocją, jest paranoją, chorobą toczącą nie tylko duszę ale i ciało, jest wrzodem, rakiem, jest wreszcie, na wyższym poziomie, istotą zdolną egzystować poza organizmem swego żywiciela… Wściekłość Noli jest konstruktywna i destruktywna zarazem. Konstruktywna bo tworzy, destruktywna, bo tworzy, by niszczyć. Jej chorobliwa zazdrość i podejrzliwość wobec męża prowadzą do nieuniknionej tragedii. Żeby ratować córkę, Frank będzie musiał zdobyć się na najgorsze. Czy będzie mógł jednak żyć dalej z wyborem, którego dokonał? A co z małą Candy? Jak zdoła poradzić sobie z ogromem koszmarnych wspomnień? "Potomstwo" jest też ciekawym spojrzeniem na macierzyństwo, na seksualność kobiecą. Nola doświadcza i eksploatuje swe ciało w niespotykany sposób. Sama dla siebie staje się obsesją. Sama na sobie dokonuje gwałtu. Tytułowe dzieci nie mają ojca, a z medycznego punktu widzenia, nie zostały nigdy zrodzone. Powstały one ze zbuntowanej krwi, jak mityczne erynie, są mścicielami niewybaczalnych win popełnionych przez najbliższych. Ich twarze są trwale zdeformowane potwornym grymasem wściekłości, te istoty nie potrafią mówić ani myśleć, potrafią tylko ścigać… Cronenberg stworzył wielowarstwową opowieść, horror o stawaniu się dorosłym, o dojrzewaniu do roli współmałżonka i rodzica. Nola czuje, że nie sprostała społecznym oczekiwaniom, i to wpędza ją w szał. Na granicy obłędu jest też mała Candy uwięziona w niezrozumiałym świecie sprzecznych emocji, gdzie matka kocha i bije jednocześnie. Załamany jest Frank, gdyż czuje, że nie może być dobrym mężem i dobrym ojcem jednocześnie. W filmie można doszukać się również prób odpowiedzi na pytanie o zasadność psychoterapii, zasadność dialogu między lekarzem a pacjentem, tej dziwnej rozmowy, która teatralizując rzeczywistość każe choremu wciąż na nowo odtwarzać przeżyte zło.