polecam rzecz wytropić w upalnym kinie którejś z nadbałtyckich miejscowości, na pasie od przedświnoujściowej granicy z niemcami po zakrynicomorski obwód kalingradzki, jako i ja wytropiłem - co tym bardziej jeszcze podewokuje dookolne przeżycia zmysłowe.

wysokie wzloty polskich dokumentarzystów twardo stąpających po ziemi uciszyły wakacyjną kamandę podpromilowanych plażowiczów w nie więcej niż trzy minuty - jastarnia, kino "żeglarz", przedwczoraj na wywczasie na własne uszy słyszałem - ot, choćby takim prostym dialogiem:

- zakochałem się, no nie wiem, czy w tym wieku jest to możliwe. odpowie mi pani na to pytanie.
- nie ma wieku.

raz za razem zdarzają się tu takie perełki, ważące więcej niż ważą, znaczące więcej niż znaczą, w rodzaju:

- mówią, że człowiek nie jest z żelaza. a człowiek jest z żelaza.

mistrzowsko przy tym tonowane humorem, już to łebskim piratem z łeby, już to innymi scenkami sytuacyjnymi, na przykład rozkminkami z tajemnej xięgi szyfrów matematycznych:

- weź tu małą tackę weźmiesz, siądziesz i napiszesz: sześć razy makrela, minus dwa, będzie razem sześć, cztery włożysz do małej, z tego weźmiesz cztery, wsadzisz do lodówki, dwie po dużej, ale do obiadu nic z tym nie robisz, wtedy wszystkie do komory, i te trzy z platety też rozbroić je, narysowałeś?

dużo, dużo ogółem dobrego, ale nie bez chochli dziegciu.

tu mam takie pytanie ogólne: skąd to uwiedzenie uwędzeniem jako motywem przewodnim?

innymi słowy: skoro uwędzona pani miecia wędzi się i wędzi przez trzy miesiące w roku, przez kolejnych dziewięć zażywając nadmorskiego jodu, to chyba wiadomo od czego i na czyje to jest życzeniowe widzimisie. tu żadne sztuczki sprawnych montażystów, jakkolwiek genialne, czarodziejskie i wspaniałe, nie pomogą. rozumiem, że myślimy filmowo - oto pani miecia, uwędzona jak ta ryba, albo poetycko zgoła, nawet religijnie - pani miecia i wędzarnia jedno jesteśmy, czyli wynosimy kaszel pani mieci w rejony metafory wyższej, do wspólnego pola wzruszeń, nadając mu znaczenie głębsze, podniosłe, wręcz mistyczne.

ale spójrzmy realnie, przyglebnie, zamieniając filozofię na konkret: pani miecia umiera od takiego samego nałogu, na jaki umierają rozalkoholizowani inni, tyle że od papierosów.

dalej zatem więc: bądźmy konsekwentni, albo uszlachetniajmy wszystkich nałogowców, albo nie uszlachetniajmy żadnego z nich.

pani miecia, z odpychającą wręcz wyniosłością, dostrzegając rozprocentowany błędnik w oku brata swego, mgły nikotynowej w swoim oku zdaje się jakby nie widzieć. oto usilnie przekonuje - siebie, nas, nie wiem - że wszystkiemu winna jest wędzarnia, czyli praca, pasja, i tak dalej, ale to nieprawda. to tylko filmowo tak ładnie i zgrabnie wygląda.

z nieba na bruk ogólnie, oto jak z filmowej wzniosłości wyłazi prostota brutalnej codzienności.

rak i dymek dwa bratanki, nie masz w płucach żywej tkanki, mówiąc słowami poety.

prawda, pani mieciu?

bez kitu, proszę mi tu błękitu we łbie nie bełtać wędzarnią.

jeżeli

alkohol mówi: idź na dno,

tytoń mówi: ty toń.

trochę się czepiam, a bo mnie to wkurza: kiedy jeden opętaniec mówi z wyższością o innym, dumnie exponując przy tym własne opętanie.

ogólnie też źle, kiedy moralizatorem okazuje się osoba, której postępowanie nie stanowi bynajmniej wzorca moralnego działania. gorzej jeszcze - kiedy to postępowanie podnosimy wręcz do rangi imperatywu kategorycznego.

a to zaledwie jeden przykład nałogu z bogatego w nałogi koszyczka z nałogami, których pani mieci naprawdę nie brakuje. dwa kolejne a równie ważne, poza nikotynizmem, to zajętoholizm i misjoholizm, a czym są zajętoholizm i misjoholizm niechaj nikt też nie udaje że nie wie.

rodzi się pytanie: czy nie mamy tutaj do czynienia z samooszustwem? samozaślepieniem? czy nie tymi dróżkami winni podążyć uważni dokumentarzyści, by dać świadectwo prawdy osobowości tej postaci? bo tak ślizgając się po "królowej łeby", z całym szacunkiem, ale - ślizgamy się po powierzchni zaledwie, stawiamy wygładzony pomnik, pompujemy slogany, zamazujemy kontury.